Leven aan de Costa

Afgelopen weekend was het hier 32 graden Celsius. Het was moeilijk uit te houden in de zon. Morgen begint de zomer officieel en dat is tevens de langste dag van het jaar. En dan te bedenken dat het in West- en Noord-Europa nog helemaal niet wil zomeren! We ontvingen een foto van Bente in hun huis in Denemarken. Ze zat met een dekentje om haar benen en een sjawl om haar schouders te lezen in huis.

Het werd onlangs voor het eerst wetenschappelijk aangetoond dat leven aan zee gezonder is. Het oude doktersadvies om ‘naar zee te gaan’ was kennelijk zo gek nog niet. Onderzoekers uit meer dan 14 Europese landen deden dit onderzoek onder meer dan 15.000 personen. De studie schetst een vrij helder beeld. Voor al deze landen gold dat mensen een betere gezondheid rapporteerden wanneer ze dicht bij de zee leven of meer tijd aan zee doorbrengen. (Dit was overigens geen nieuwe bevinding, het was een zogenaamd correlatief onderzoek.)

Maar de consistentie van dit en eerdere onderzoeken verbaasde wel. Het betekent niet dat men op basis van deze studie kan concluderen dat tijd doorbrengen aan zee mensen gezonder maakt. Wel is duidelijk dat de lucht aan zee schoner is dan landinwaarts. Daarnaast moedigt een verblijf aan zee mensen aan om actiever te zijn, door te zwemmen, snorkelen, (peddel)surfen, kayakken, beachballen, badmintonnen en wandelen langs de branding.

Vorige week namen mijn liefje en ik voor het eerst van dit jaar een duik in de Middellandse Zee. Het werd tijd! Empirisch onderzoek toont aan dat wij dit elk jaar een paar dagen later doen. Dat is geen opzet of een bewust plan, het komt er eenvoudigweg niet van. Het water was heerlijk qua temperatuur maar het onderwaterzicht liet te wensen over. Niet vanwege plastic maar er zweefde natuurlijk afval rond. In de afgelopen twee weken verdronken er twaalf zwemmers in onze regio; in Torrevieja (La Mata), Guardamar, Cabo Roig en Alicante-stad. Veel stranden hebben nog geen wachters en de zee was nogal onstuimig. Onze ‘socoristas’ arriveerden inmiddels.  

Wat ook voor ophef zorgde, is een nieuw onderzoek van Spaanse onderzoekers van de Universiteit van Càdiz en personeel van de Hoge Raad voor het Wetenschappelijk Onderzoek (CSIC) naar plastic in de Middellandse Zee. Het zou gaan om een oppervlakte van 2,5 miljoen m2. Plastic, ondubbelzinnig van menselijke afkomst, is het dominante zwerfafval in deze zee. Men gebruikte een combinatie van aardobservatiesatelieten (van ESA), supercomputers en geavanceerde algortimen om dit aan te tonen, op basis van 300.000 beelden. Normaliter komt het zeewater nooit hoog genoeg om het drijvende plastic vanuit de ruimte te zien maar het hoopte zich op tot dichte plekken en daardoor lukte het nu wel. Men detecteerde tot dusver bijna 14.500 drijvende ‘rijen’ plastic, elk ongeveer langer dan 1km.

Wat hebben de Nijl, de Ebro, de Po, de Rhône en de Ceyhan (Turkije) met elkaar gemeen? Al deze rivieren monden uit in de Middellandse Zee. Daar dumpen ze liters zoet water en tonnen plastic. De grootste afvalkaart die de onderzoekers tot nu toe wisten te tekenen, beslaat 94,5km2 wateroppervlakte; net zo groot als 7.500 voetbalvelden. 

De meestvervuilde plekken zijn het noorden van de Alborànzee (schuin onder Malaga), voor de noordkust van Algerije, de Golf van Gabès (oostkust van Tunesië), voor de kust van Calabrië (westkust van Italië) maar vooral in het noordelijk deel van de Adriatische Zee (de kom Italië-Slovenië). Ze moeten nu maar eens gaan onderzoeken hoe gezond het is om te zwemmen in een plastic zee. Voor vissen en andere zeedieren is reeds bekend hoe gezond plastic is (not)...   

We ontvingen recent goed nieuws over de Chiringuito van Ramón die zou terugkeren naar ons lokale strand. Hij en zijn vrouw Marisol beheerden hier twee  tenten op het lokale strand Las Higuericas toen wij naar Pilar verhuisden. Op enig moment verdwenen de tenten maar hun zoon Juan-Mi zette de zaak voort aan het strand met zicht op de binnenhaven van Torre de la Horadada. 

Ons gemeentebestuur besteedde de exploitatie van de strandfaciliteiten dit jaar opnieuw aan. Er moest nogal veel geld worden betaald voor een chiringuito op het strand maar Ramón bood kennelijk succesvol op zijn oude plek. Joehoe! In het contract staat echter dat iedere exploitant vanaf dit jaar geheel vernieuwde faciliteiten moet hebben. En die heeft hij niet. We vroegen zijn dochter en zoon enkele weken geleden hoe het ermee staat. Naar verluidt, zou de tent de daaropvolgende week worden opgebouwd. Dat bleek niet zo te zijn. Een nieuwe strandtent heeft men voorlopig niet want ze blijken lastig te verkrijgen. Nu las mijn liefje deze week voor uit een lokale krant dat ze hun oude strandhuisje alsnog gaan gebruiken, op straffe van een boete van €3.000 (wegens overtreding van de contractvoorwaarde). Anders blijft er voor hen niets over van dit zomerseizoen. Veel geïnvesteerd maar niets verdiend. Tja. We volgen dit relaas op de voet. (Je eet er een van de lekkerste paëllas met zeevruchten van de omgeving.) Dan moet de prijs maar omhoog! Ik kan niet wachten tot 'onze' chiringuito terugkeert naar het oorspronkelijke honk. 

Leven aan zee is dus gezond, behalve als je aan de Mar Menor woont. Europa’s grootste binnenzee in de autonome regio Murcia raakte in de afgelopen decennia zeer vervuild. Niet met plastic maar met chemicaliën. Daar werd laatst door de Spaanse organisatie ‘Ecologen in Actie’ een zwarte vlag uitgereikt. Hoewel het uiterlijk van sommige stranden aan de binnenzee verbeterde, is deze lagune nog steeds in crisis. Daar moet je deze zomer maar niet gaan zwemmen. Ook lazen we recent dat het handmatig verwijderen van biomassa uit de Mar Menor (een langlopend project) over drie jaar tijd 24 miljoen euro kost. 

We hadden in deze contreien -met name in Murcia- recent een DANA die ervoor zorgde dat 100 miljoen liter regenwater met sediment in die binnenzee stroomde, vanaf het Campo de Cartagena. Dat is een berucht landbouwgebied waar men tientallen jaren achtereen illegaal giftige landbouwstoffen loosde in de Mar Menor. Dat veroorzaakte de ellende. Het bestuur van de regio sprak de verwachting uit dat het vele water de chemische en biologische parameters van de binnenzee deze keer niet uit balans zou brengen. Dat geloven we dan maar. 

De regionale regering liet het Murciaanse Instituut van Agricultural Research & Development and Environment (IMIDA) een zogenaamde ‘digital twin’ ontwikkelen om de toestand van het water in de binnenzee continu te monitoren en te voorspellen of er problemen gaan ontstaan. Met dit nieuwe detectiesysteem kunnen onder andere zuurstof, chlorofylniveau, zoutgehalte en troebelheid op verschillende controlepunten in de Mar Menor een week van tevoren worden voorspeld. Zo kan men dan tijdig actie ondernemen. Het systeem kan 20 miljoen gegevens integreren en zo een veelheid aan gepersonaliseerd algoritmen op dit ecosysteem loslaten. De modernste technologieën (onder andere IoT-sensoren) en kunstmatige intelligentie komen in het systeem samen. Deze ‘digitale tweeling’ kost tot nu toe 1.2 miljoen euro maar dat is geen cent teveel voor de bescherming van deze bijzondere binnenzee die zo lang is gemaltraiteerd. De eerste fase van het project is inmiddels voltooid. 

Nou denk ik niet dat je het alleen redt als je kunt voorspellen en kunt ingrijpen voordat het misgaat. Je moet ook maatregelen nemen ‘aan de bron’ en daarop handhaven. Dat wil zeggen dat de bemesting in het omringende agrarische gebied drastisch moet worden verminderd. Bovendien moet voortdurend worden gecontroleerd op illegale handelingen en toepassingen. Financieel fors beboeten en zelfs gevangenisstraffen geven helpt eveneens. De praktijk wees namelijk uit dat de meerderheid van de lokale boeren (landbouw en veeteelt) decennialang uitsluitend oog had voor hun eigen productie en hun eigen bedrijfsvoering en geen boodschap had aan het behoud van de natuur. (Waar heb ik dat meer gehoord?!) Het regionale bestuur had oogkleppen op, hield de boeren de hand boven het hoofd en keek weg van de problematiek. 

Maar men is goed bezig al is er nog een ellenlange weg te gaan voordat we zeker kunnen stellen dat de binnenzee niet vergaat. Het andere goede nieuws is dat er weer zeepaardjes (hippocampus) en grote steekmosselen  -ook wel nacro's genoemd (Pinna nobilis)- zijn aangetroffen in de wateren van de Mar Menor. Deze mosselsoort is de grootste in de Middellandse Zee en en de een na grootste ter wereld. Deze tweekleppige kan wel 1.20m hoog worden en 50 jaar leven. 

In het aquarium van de Universiteit van Murcia wordt al enkele jaren onderzoek gedaan naar de flora en fauna van de Mar Menor en de Middellandse Zee. Men zette er een soortenbank op van bedreigde schelpen en zeedieren. Daar lukte het de onderzoekers als eerste in de wereld om snuitzeepaardjes te reproduceren die vroeger voorkwamen in de binnenzee maar in 2023 zo goed als verdwenen waren door eutrofiëring. (Het water sloeg ten gevolge hiervan groen uit van de overvloed aan gifitige landbouwstoffen.) Zodra de kwaliteit van het zeewater substantieel verbetert, worden de diertjes teruggezet in de Mar Menor.