Boekenlijstjes

Dit is weer een longread. Het was in de afgelopen jaren gebruikelijk dat de president van de Verenigde Staten zijn zomerleeslijst uitbracht. Huidige president Trump is kennelijk niet zo’n lezer. Dat las ik in het boek ‘Unhinged: An Insider’s Account of the Trump White House’ van Omarosa Manigault Newman, dat ik onlangs uitlas. Ik las het met interesse. Omarosa en Trump kennen elkaar minstens 15 jaar. Zij werd uit tienduizenden kandidaten geselecteerd om aan de eerste editie van het programma ‘The Apprentice’ deel te nemen, een idee van Trump. Hij zou met dit programma zijn opvolger zoeken. Fameus werden zijn woorden: “you are fired!” Ze won niet maar maakte zich wel onsterfelijk. Trump werd een groot fan van deze pittige, zwarte vrouw en bleef haar door de jaren heen erkentelijk voor haar bijdrage aan de populariteit van dit reality-tv-programma.

Omarosa groeide op in een arm zwart gezin in Youngstown, een overwegend zwarte stad in Ohio. Ze heeft Nigeriaanse roots maar werd in 1974 geboren in de VS. Haar vader werd doodgeschoten toen zij zeven jaar oud was. (Haar oudste broer overkwam hetzelfde in 2011.) Ze groeide op in een éénoudergezin en kreeg te maken met de voedselbank en de sociale dienst. Ze ging met een sportbeurs studeren aan een zwarte universiteit en behaalde haar kandidaatsdiploma in Journalistiek. Haar doctoraaldiploma behaalde ze in Communicatie aan een zwarte universiteit in Washington DC. Tijdens haar jonge jaren won ze een schoonheidswedstrijd en werd daarmee Miss Ohio.

Na haar doctoraalstudie ging ze in de politiek werken. Dat deed ze voor vice-president Al Gore ten tijde van de Clinton-administratie. Ze zette zich jarenlang aan democratische zijde in voor de Afrikaans-Amerikaanse gemeenschap en hoopte met haar collega’s op een uitnodiging voor de presidentscampagne van Hillary Clinton. Die bleef uit. Haar eerste verloofde overleed in die tijd op jonge leeftijd aan een hartaanval, in haar bijzijn. Tijdens het Republikeinse Congres van juli 2016 kondigde Omarosa aan dat ze door kandidaat Trump was aangesteld als ‘Director of African-American Outreach’. Het is de voortzetting van haar eerdere werk, echter nu voor de oppositie. Haar inzet tijdens de Trump-campagne leidt tot haar aanstelling tot ‘Assistant to the President’ en ‘Director of Communications for the Office of Public Liaison’; wederom een functie ten faveure van de zwarte gemeenschap. De diepgelovige Omarosa trouwt met een doopsgezinde dominee en behaalt een tweede doctoraaldiploma als baptistenprediker.

Omarosa is als persoon niet onomstreden, haar verhaal is echter boeiend. Het persoonlijke, met veel ups & downs, is op zich de moeite van het lezen waard al zou ik het als leesmateriaal waarschijnlijk niet hebben gekozen als ze geen band met Trump had gehad. Haar boek is niet spraakmakend maar als je het beschouwt als een verhaal van iemand die haar mentor van zijn voetstuk ziet vallen, is het dat wel.

Wat ik opmerkelijk vind, is dat de relatie tussen haar en “Donald” kennelijk heel lang goed was. Na hun gezamenlijke project zocht hij haar bij voortduring op, noemde haar zelfs “bijna een vriendin”. Voor haar was en bleef hij echter mentor en vriend. Nooit betrapte zij Trump op racisme jegens haar. Hij zou het N-woord (“Nigger”) in haar bijzijn nooit hebben gebruikt.

Die indruk veranderde nadat Donald in het Witte Huis aan de slag ging. Het boek kun je dan ook lezen als het verhaal van iemand wier schellen langzaam van de ogen vallen als het om haar voorbeeld gaat. Dat noemt ze een aantal malen in het boek “haar blinde vlek”. Ooit keek ze namelijk tegen deze man op; vanwege zijn zakelijke sukses, zijn rijkdom, zijn bravour. Hij valt langzaam maar keihard van zijn sokkel. Ze schrijft dat ze ook de geestelijke en fysieke gezondheid van Donald gaandeweg zag afnemen. Haar mentor was nooit een toonbeeld van empathie. Dat noemt ze in haar boek “Trump’s greatest character flaw, [..] a function of his extreme narcissism”.

Dat nieuwe beeld van haar vriend Donald doet haar pijn maar ze is onverbiddelijk in haar conclusie: Trump is een racist, een seksist en een leugenaar. De drijfveer om zich kandidaat te stellen en voor zijn huidige koers als president komt voort uit een diepgeworteld verlangen om de nalatenschap van Barack Obama, de eerste zwarte president van de Verenigde Staten, volledig teniet te doen. Omarosa schrijft overigens met veel respect over Melania en voelt mededogen voor oudste zoon Don Jr die de constante toorn van zijn vader over zich heen krijgt. De seksueel getinte relatie tussen vader en dochter Ivanka is Omarosa zeer onwelgevallig.

Werken voor de zwarte gemeenschap als medewerker van de Trump-administratie bleek als zwemmen in de stroop; haar agenda werd van binnenuit tegengewerkt en gesaboteerd. Leiders van de gemeenschap waren haar evenzeer vijandig gezind, vanwege haar loyaliteit aan een racistische president en zijn populistisch-nationalistische kompanen. In december 2017 werd Omarosa door Chief of Staff John Kelly ontslagen. Ze heeft in haar boek geen goed woord voor deze ex-generaal;  evenmin als voor Nancy de Vos, de Minister van Onderwijs (achter haar rug om “Ditzy” genoemd door Trump; dom) die langzaamaan openbare scholen -waar zwarte studenten grootschalig naartoe gaan- de nek omdraait. Oook heeft ze ernstige twijfels over vice-president Mike Pence; die zou door zijn medewerkers “Mister President” worden genoemd. Kennelijk wacht hij zijn kans af... De president zou overigens niet op de hoogte zijn geweest van haar ontslag. Van de Trump-familie ontving ze daarna blijken van medeleven. Op 14 augustus jongstleden, na publicatie van haar Trump-kritische boek, noemde de president Omarosa Manigault Newman in een tweet “a crying lowlife” en “a dog”. Tja.

Het voortbestaan van het presidentschap van Trump wordt met de dag spannender vanwege de lopende rechtzaken tegen ex-medewerkers en hun schuldbekentenissen. Speciaal aanklager Robert Mueller III en zijn team maken vorderingen, ze komen steeds dichter bij de president. Ik kan nu ècht niet ophouden met lezen over Trump - de Lone Deranger. Waarom ik mij als wereldburger druk maak over deze man? Zijn beleid is niet alleen funest voor Amerika…

Eergisteren begon ik enthousiast aan het boek ‘Everything Trump Touches Dies: A Republican Strategist Gets Real About the Worst President Ever’. Auteur Rick Wilson is een Republikeinse strateeg en schrijver voor de Daily Beast. Kritische boeken over de 45ste president van de Verenigde Staten verschijnen er volop uit Democratische en linkse hoek. Trump en Trumpisme moeten echter ook door Republikeinen en conservatieven worden bekritiseerd. En dat doet Wilson! Hij is ervan overtuigd dat deze president funest is voor conservatieve principes en voor de Republikeinse partij. Hij schrijft geweldig, wat mij betreft. Zijn stijl en ironie zijn een lust voor het oog, al beschrijft hij deprimerende situaties. Dit boek is een aanrader. Na de tussentijdse verkiezingen van november, zullen we weten of Wilson gelijk krijgt.

Foto: Erin Hooley (Getty Images)

Ex-president Barack Obama stelde zijn leeslijst wel op voor deze zomer en een aantal van zijn aanbevolen boeken downloadde ik onlangs. Het betreft onder andere de roman ‘An American Marriage’ van de zwarte Amerikaanse schrijfster Tayari Jones (1970). Het boek gaat over de relatie van een pas getrouwd stel in Atlanta, in het zuiden van Amerika. Hij wordt veroordeeld voor moord en krijgt een lange celstraf, zij blijft met veel vragen achter. Het werk gaat over onrecht in het Amerikaanse rechtsysteem, over liefde en het instituut huwelijk. Ook herleest hij een boek van de recent overleden schrijver V.S. Naipaul uit Trinidad die onlangs nog meedeed als kandidaat voor de Golden Man Booker Prize, getiteld ‘A House for Mr. Biswas’.

Het andere boek heet ‘Factfulness: Ten Reasons Whe’re Wrong About the World And Why Things are Better Than You Think’ van Hans Rosling (1948). Een boek met feiten over de wereld van nu die ons er een betere kijk op zou geven. Obama's hint ontgaat geen lezer! Daar heeft de burger behoefte aan in tijden van “post-truth” en “alternative facts”... Dit werk blijkt ook een favoriet van goeddoener Bill Gates te zijn.

En gisteravond keek ik weer met veel plezier naar een uitzending van ‘Moby Dick’ op de Nederlandse tv, het nieuwe ontspannen en onderhoudende boekenprogramma van Matthijs van Nieuwkerk. Eenmaal per week nodigt Van Nieuwkerk twee verrassende gasten uit die hun favoriete boeken bespreken. Aan het einde van het programma kiest de ene gast een boek uit de lijst van de andere. Een eenvoudig maar o-zo meeslepend concept. Ik ben nu al fan!