Van een dubbeltje een kwartje

Illustratie: FD

Onlangs las ik een interessant artikel in het Financieele Dagblad met de kop “Dertigers voor het eerst slechter af dan hun ouders”. In Nederland verdient de huidige generatie dertigers voor het eerst sinds vele decennia minder dan hun ouders. Dat blijkt uit een studie van onderzoekers van Tilburg University en het Ministerie van Sociale Zaken, die aanstaande maandag in het tijdschrift Economisch Statistische Berichten (ESB) zal verschijnen.

We lieten die boodschap even bezinken in huize Barefoot...

Zowel mijn liefje als ik zijn van bescheiden afkomst. Zij is het oudste kind uit een arbeidersgezin, ik ben de jongste van het mijne. Geen van ons heeft een ouder die studeerde aan een hogeschool of universiteit. Onze vaders gingen niet eens naar een middelbare school. Beiden spijkerden zich echter in de loop van hun leven op eigen gelegenheid bij. Haar vader werkte zich op tot voorman met een navenant salaris, mijn vader kwam qua baan nooit boven zijn collega’s uit. Onze moeders waren huisvrouwen tijdens onze kindertijd. Wij groeiden op in huurhuizen, tussen families met vergelijkbare sociale status (een enkele uitzondering daargelaten). Allemaal nette mensen, hoor. Ik herinner mij geen burengerucht!

Haar familie emigreerde van Groningen naar het westen, daar waar ik ben geboren en getogen. Zij was kind in de jaren '50 van de vorige eeuw, kind van de wederopbouw en van Vadertje Drees. Uit deze tijd stamt het stelsel van sociale wetten dat Nederland toe nu toe kenmerkt. De naoorlogse jongeren wilden moderner zijn dan hun ouders en dat lieten ze weten! Mijn kindertijd speelt zich af in de jaren '60. Ik was destijds te jong om mij bewust te zijn van het verzet tegen gezag, gezagsdragers, gevestigde orde en ouders dat die tijd typeert; dat kwam later alsnog. 

Zij verliet het ouderlijk huis op jonge leeftijd en ging als eerste van haar familie studeren. Ik deed dat ook maar later, als enige van het gezin waarin ik werd geboren. Terugkijkend op mijn jonge jaren zie ik ouders die zijn betrokken bij mijn goed  verlopende scholing. Ze boden huiswerkhulp tot dat niet meer werkte, hielden overhoringen, gingen braaf naar elke ouderavond, gaven mij eerstehandsboeken (in plaats van tweedehands), we kaften samen boeken. Goede herinneringen. Ze waren zelf niet hoog opgeleid of kapitaalkrachtig maar aan steun schortte het niet.

Toen ik ging studeren, kreeg ik van mijn ouders zoveel financiële steun als mogelijk was, aangevuld met een studiebeurs. Bovendien had ik altijd baantjes: in een supermarkt, een restaurant en als poetsvrouw bij bejaarde dames. Mijn liefje had overdag een betaalde baan en studeerde 's avonds. Zij kocht haar eerste woning toen ze 28 jaar was. Wij kochten ons eerste gezamenlijke huis toen ik 30 was.

Al dat gestudeer legde ons geen windeieren. Grotere, mooiere woningen zouden volgen, zelfs vakantiehuizen in het buitenland. Zij en ik hadden interessante en goede banen, leerden verder ‘on the job’ en daarbuiten, gingen in het buitenland werken. Tenslotte gingen we zelfs in het buitenland wonen voor ons werk. Het was daar dat de dikste salarissen werden verdiend.

Verdienden we als dertigers meer dan onze ouders? Jazeker. Bovendien stopten we op relatief jonge leeftijd met werken (ik op mijn 45ste). Dat deden we op eigen kracht, daar kwam geen erfenis of andere steun aan te pas.

De studie toont aan dat 49% van de 35-jarigen in 2015 beter af was dan hun ouders terwijl dat tien jaar geleden nog 54% was. “Het is aannemelijk dat daarmee voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog een nieuwe generatie slechter af is dan de voorgaande”, aldus Daniël van Vuuren, een van de auteurs van de studie en hoogleraar economie aan de Tilburg University. De laagste inkomensgroep is met name slecht gepositioneerd: zij blijken steeds meer moeite te hebben om van een dubbeltje een kwartje te worden. Het eindpunt van deze trend is nog niet in zicht, voorspelt Maarten Goos, hoogleraar aan de Universiteit Utrecht.

“De Nederlandse verzorgingsstaat werd minder ruimhartig en meer selectief”, aldus Cok Vrooman, bijzonder hoogleraar sociale zekerheid en onderzoeker voor het Sociaal en Cultureel Planbureau. Het toegenomen aantal mensen dat geen vaste voltijdbaan heeft -denk aan zzp’ers-, houdt in dat het sociaal vangnet minder terugveert dan 30 jaar geleden. Dit geldt zowel voor werkenden als voor werklozen.

Hoe ziet de toekomst voor jonge werkenden in Nederland eruit? “Meer van hetzelfde” vreest Goos. Hij verwacht dat de inkomensmobiliteit verder daalt, zij het minder snel dan in de afgelopen tien jaar (ten tijde van de financiële crisis). Vooral aan de onderkant van de arbeidsmarkt zal het moeilijker worden om vooruit te gaan in het leven.

Dat zijn geen berichten die vrolijk stemmen. Iedere ouder wenst zijn of haar kind toch een beter leven toe dan zij zelf hebben (gehad). Dat daar nu een kentering in lijkt te komen, stemt niet positief.

Mijn liefje en ik werden zelf geen ouders, wel omarmden we een gezin in Bali liefdevol. Moeder Elsa en vader Ketut zijn dertigers, zonen Damai en Yuda zijn 7 en 11 jaar; kind nummer drie is op komst. De ouders van Elsa zijn straatarm, zijn ouders hebben het beter. (Zij bezaten ooit grote lappen grond met kruidnagelbomen maar pa vergokte de boel.) Het gezin dat wij steunen, ontworstelt zich langzaam maar zeker aan de armoede. Beide ouders volgden een goede middelbare schoolopleiding maar geld om te studeren, was er niet. In het noorden van Bali zijn nauwelijks goede banen voorhanden dus de salarissen zijn bescheiden. Inmiddels hebben ze echter wel een huis op eigen grond en een auto, de jongens gaan naar een goede lagere school. We hopen zó dat zij een kwartje worden! Net als wij.