Vreugdekreten

Illustratie: De Volkskrant

Vandaag worden de Haringvlietsluizen in Nederland, onderdeel van de wereldberoemde Deltawerken, na bijna 50 jaar op een kiertje gezet. Hollanders zijn vermaard om hun watermanagement en daarop ben ik plaatsvervangend trots. Het is dan ook niet alleen feest voor Ted Sluijter, boswachter en beheerder van Natuurmonumenten op de Zuid-Hollandse eilanden. Toen mijn liefje de kop van het Volkskrant-artikel ‘Zalm kan eindelijk weer de Rijn op en richting de Alpen zwemmen’ aan mij voorlas, was mijn eerste reactie: “Joehoe, tijd voor Hollandse kaviaar!” Tja. Je moet het mij maar niet kwalijk nemen. Een associatieve geest is nu eenmaal niet altijd een zegen. Ik ben geen fan van zalm. Die vis smaakt tegenwoordig vooral naar visvoer. Ik begrijp dat kweekvissen vanwege duurzaamheid een must zijn tegenwoordig maar ik eet ze liever niet.

Nee, mijn gedachten gingen terug naar restaurant ‘Bij Mij’ in de Haagse Nobelstraat. Restauranteigenaar Eric bleek een grote lieverd en een uitmuntende gastheer. Wij kwamen graag Bij Hem over de vloer. Zijn chef bereidde verse boekweitpannenkoekjes die werden geserveerd met prachtige kaviaar (steureitjes) en verfijnde bijgerechten. Het gerecht verdween op enig moment van de kaart maar als wij vanuit Engeland naar Nederland vlogen voor een culinair bezoekje aan het Vaderland, haalde Erik alles in huis om ons te plezieren met kaviaar. Een parelmoeren lepeltje herinnert mij eraan. Sweet Memories. Zijn restaurant bestaat niet meer, Eric  wel. Hij woont met zijn geliefde op een Spaans eiland.

Ik bleek er met mijn vreugdekreet niet ver naast te zitten. Boswachter Sluijter zegt in het betreffende artikel: “Eindelijk, eindelijk kunnen de zalm, steur, spiering en andere trekvissen erin. [..] En vergeet de haring niet!”

De dam tussen de eilanden Voorne-Putten en Goeree-Overflakkee telt 17 schuiven, zowel aan zee- als aan landzijde. Die schuiven loosden tot nu toe rivierwater op zee,  van de Rijn en de Maas. Vanaf vandaag gaan de schuiven aan de andere zijde ook open, zo zeewater binnenlatend. Deze schuiven gaan echter maar tien centimeter open. De grootste gevolgen van de actie zijn dus onzichtbaar want ze spelen zich vooral onderwater af.

Trekvissen kunnen hiermee weer van zee naar de rivieren om te paaien, het water achter de dam wordt zoutzoet (brak). Het Wereldnatuurfonds gaat later deze maand een speciaal ‘vogel- en viseiland’ aanleggen middenin het Haringvliet, in de omgeving van Middelharnis. Dat eiland wordt zes hectare groot, twee hectare zullen altijd boven water blijven. Daar kunnen trekvogels dan bijkomen van hun lange route van het diepe zuiden naar het hoge noorden (en vice versa) en daar eventueel broeden. Het ondiepe water rond dat nieuwe eiland heeft dezelfde functie voor trekvissen. Nog  later zal men daar een speciale vogelkijkhut plaatsen, voor vogelliefhebbers (als ik). Een toekomstig uitstapje naar de Haringvliet staat dan ook op mijn wensenreislijst. Men verwacht dat het aantal visarenden daar flink zal toenemen. Hoe gaaf is dat?!

Ander opwindend nieuws van het waterfront komt van The Ocean Cleanup, het idee en initiatief van de 24-jarige Nederlander Boyan Slat. Na 273 tests met schaalmodellen, vele tests met zes prototypes in het water, het precies in kaart brengen van de Great Pacific Garbage Patch (tussen Californië en Hawaii) door 30 schepen en één vliegtuig en na ettelijke technologische aanpassingen is het eindelijk zover: ‘system 001’ wordt in gebruik genomen. Door grote Amerikaanse donaties kon het project twee jaar eerder dan gepland beginnen aan het demonteren van deze tikkende tijdbom!

Op zaterdag 8 september gaat dat gebeuren. De installatie is klaar voor de eerste operatie in Amerikaanse wateren en dat zal gebeuren vanaf een werf in Alameda (1) in de baai van Californië, recht tegenover San Francisco. Op 7 september zal het gevaarte eerst naar Anchorage worden gebracht waar het aan een schip van containerbedrijf Maersk zal worden gekoppeld. Dat schip trekt de kilometerlange slang de dag erna naar de Great Pacific Garbage Patch, een van de beruchtste plekken met plasticsoep in de Stille Oceaan.

Op het moment dat systeem 001 op zaterdagmiddag (12:00 uur lokale tijd) onder de  Bay Bridge (3) door zal gaan, zal de livestream starten die je online kunt volgen. Voor de goede orde: in Nederland en in Spanje lopen we negen uur op San Francisco vooruit dus bij ons begint het spectakel om 21:00 uur ‘s avonds. Je kunt de vaart volgen op The Ocean Cleanup - System 001.

Een van de spectaculairste momenten op de route zal het ronden van eiland Alcatraz zijn (5). Het schip en het systeem zijn meer dan 1 kilometer lang dus het zal aardig wat stuurmenskunst vragen om dat goed te doen. Daarna zal het geheel ook onder de beroemde Golden Gate-brug (6) doorkomen, waar de plaatselijke brandweer het project een watersaluut zal geven opdat het goed van start zal gaan. Vervolgens moeten het schip en zijn ‘sleep’ 250 nautische mijlen naar het zuidwesten varen, naar de Pacific Trials-locatie. Daar zal de livestream eindigen. De eindbestemming van de eerste opruimactie ligt ruim 1.000 nautische mijlen verderop in de oceaan.

In het epicentrum van Garbage Patch zal de lange arm op de zeespiegel gaan drijven, voortgestuwd door golven, stroming en wind. System 001 gaat waar het plastic gaat. Dat was een van de nieuwe inzichten van het projectteam. Niet vastklinken aan de oceaanbodem maar los laten dobberen. Het scherm dat van de arm afhangt en enkele meters onder water reikt, omarmt (harkt) het afval. Vissen en andere zeedieren kunnen onder dat scherm door zwemmen. Om de paar weken zal een vrachtschip langskomen om de opgeviste plasticsoep op te halen en af te voeren. In vijf jaar tijd moet 50% van die soep in de oceanen zijn verwijderd. Slat plaatst zich met zijn project in een lange rij van Nederlandse watervisionairs: Graaf Willem II (bedenker van de Waterschappen), Willem van Oranje (de eerste die met stoom water in land omzette), Leeghwater, Cruquius, Lely, mensen van de zandmotor (Ter Heijde), de toekomstplannen van Henk Ovink. En Hans Brinker, niet te vergeten! Ik neem mij pet diep voor deze landgenoten af.