Klaar met een raar, naar jaar!

“Neem de Spaanse grieppandemie van 1918. Voeg daaraan toe de Grote Depressie van 1929 en de sociale onrust van 1968. Dat is 2020.” Dat stelde  Amerika-correspondent Arjan van der Horst onlangs in zijn laatste Trump Weekly-nieuwsbrief. Beter kan dit bizarre jaar niet worden omschreven.

Dit kalenderjaar, waarnaar ik zó had uitgekeken, begon voor ons op zich goed al was het niet perfect. In januari keerden mijn liefje en ik uit Bali terug. Het elfde bezoek aan het eiland van de Goden spande niet de kroon vanwege gedoe met onze familie aldaar. Toen we daar in december 2019 in het hoge noorden aankwamen, dachten we voor het eerst nummer 3 van het gezin (Varen) in onze armen te sluiten. Tot onze verbijstering bleek op de avond na onze aankomst de onvermoede baby nummer 4 zich aan te kondigen. Moeder Elsa bleek zwanger en had dat voor ons verzwegen. Het goede nieuws was dat er een puntgaaf kind, een meisje bovendien, werd geboren. Drie maanden later kreeg ze haar roepnaam tijdens de daarvoor bedoelde hindoeceremonie: Santi.

Tijdens dat verblijf leerden we andere geheimen van Elsa kennen. Het bleken er veel meer dan gedacht, tot groot ongenoegen. Zij zei sorry -een wereldwijd thema dit jaar- maar daarmee was de kous niet af voor ons. We gaven de negatieve ervaring een plek maar vergeten konden we het niet. We omarmen het gezin inmiddels weer, zij het met terughoudendheid ten aanzien van de ouders. De kids zijn echter onschuldig. De oudste twee, Yuda & Damai, zitten al jarenlang stevig in ons hart verankerd. De benjamina van het gezin werd onlangs 1 jaar. Dat werd gevierd en wij ontvingen een filmpje waarop alle kids waren te zien. Sweet. 

Yuda begon aan de middelbare school, jongere broer Damai ging naar klas 4 van de lagere school. Inmiddels zitten ze beiden al bijna negen maanden niet in de schoolbank. Ze hebben echter het geluk dat hun scholen een degelijk online leerplatform organiseerden waardoor ze toch klassikaal (en soms individueel) les krijgen; dit in tegenstelling tot ontelbaar andere kinderen in Indonesië. In de Indonesische archipel kwam de educatie van 60 miljoen kinderen abrupt tot stilstand door covid-19 (info UNICEF). Eerder deze maand ontvingen de beide kereltjes hun rapporten: het regende achten. We zijn trots op hun presentaties.

We verlieten Buleleng Noord-Bali in januari eerder om afstand te creëren tussen ons en de familiale problemen. Destijds verbleven wij in een comfortabel hotel in het zuiden (Seminyak). Daar zagen we dagelijks Chinese toeristen om ons heen,  op het strand, in straten en restaurants. In Wuhan lag toen al lang een vleermuis in de pan… 

Covid-19 verspreidde zich daarna als een lopend vuur naar andere delen van de wereld. We vlogen destijds naar Spanje terug in een toestel met enkele Aziaten aan boord. Met terugwerkende kracht zeg ik dat we mazzel hadden toen niet ziek te zijn geworden. Inmiddels is dat geen mazzel meer maar bewust oplettend gedrag. Wij dragen het mondkapje al maandenlang, sinds het ons door de Spaanse overheid werd opgedragen, al smokkelen we echt wel eens in onze rustige woonwijk! 

Spanje was in de eerste pandemiegolf een van de hardst getroffen landen ter wereld; met name vanwege de landsaard. We kussen en knuffelen wat af, zelfs met wildvreemden. Ontelbare Spaanse familie leven met drie generaties onder een dak. Het land ging volledig op slot. Niemand mocht erin, niemand eruit. De anderhalvemetersamenleving, hét woord van 2020 in Nederland, deed daarmee zijn intrede. In Spanje werd het woord ‘confinamiento’ als Woord van het Jaar gekozen (lockdown). Het was voor het eerst dat wij hier lange tijd geen vriend zagen. Al zolang als ik met mijn liefje in het buitenland woon, weet ik dat we het grotendeels samen moeten doen. De gevleugelde uitspraak “samen rooien we het” namen we in 2005 als motto aan tijdens onze eerste wereldreis. Tot en met dit coronajaar klopt dat nog steeds, al is het soms als een zwerende vinger...

Wij moesten lang binnenblijven. Dat was andere koek dan de zogenaamd intelligente lockdown van Nederland. Wij mochten wekenlang onze poort niet uit. In die strenge periode bereikte ik mijn zestigste verjaardag. Van vieren was geen sprake. Plannen voor een gezellig samenzijn in het zuiden van Spanje met vriendin Bernadette vielen in duigen. De dag zelf legden we vast met een selfie en een Hollandse bitterbal met kaarsje. 

Mijn liefje en ik deden wat we konden om in beperkte ruimte, met minimale bewegingsvrijheid, in conditie te blijven. Dagelijks sprongen we touwtje en draaiden we rondjes op het terras totdat we er tuureluurs van werden. Welgeteld liepen we destijds drie marathons. Hoezeer we de moed erin hielden, ik voelde mij in de loop van die tijd 30 jaar ouder worden!

Elke dag zwaaiden we naar onze overburen uit Madrid. Deze 70-plussers waren net vóór de lockdown stiekem uit hun appartement in de hoofdstad naar hun vakantiehuis aan de Costa Blanca geslopen. Ze werden het dagelijkse lichtpunt in ons sneue bestaan. Af en toe brachten wij hen een versnapering of een kadootje; zij deden hetzelfde terug. Guillermo kreeg voor de zomer een herseninfact. Ik keek de ambulance na waarin hij naar een lokaal ziekenhuis werd vervoerd, met tranen in de ogen. Hij revalideert nog steeds in Madrid. We hebben af en toe contact en dan vertelt hij ons dat hij pasje voor pasje vooruit gaat. 

Met vrienden in Nederland en Britse vrienden aan de Costa video-appten we wekelijks en wisselden we cartoons, memes, grappen en grollen uit. Wel connectie maar geen werkelijke verbinding… Desondanks hield ons dat op de been.

Je zou denken dat corona een mens dit jaar op zich al genoeg ongemak bezorgde. Niets was minder waar in mijn familie- en vriendenkring! Mijn ene zus viel van de trap en liep daarbij een gecompliceerde botbreuk aan een heup op. Ze kwam in een revalidatiecentrum terecht en is nog steeds niet zo mobiel als ze zou wensen. Mijn andere zus verloor in deze periode haar partner aan uitgezaaide longkanker. De echtgenote van mijn neef Dennis liet hem en drie kinderen na een relatie van 24 jaar achter, tot ieders verbijstering. Loeki, de leuke moeder van onze vriend Roland, overleed onverwachts, een jaar nadat ze een nieuwe partner ontmoette. De jongste zoon van vriend en voormalig Kijkduinse buurman Ger moest een amputatie aan een onderbeen ondergaan. Sander verblijft sindsdien in een revalidatiecentrum en maakt het naar omstandigheden goed.

Het lichtpunt van dit jaar was waarschijnlijk de geboorte van baby James, de zoon van nicht Barbara. Zij gaat alleen door het leven maar had een diepe kinderwens. In de post ontvingen we een geboortekaart met beren. Op de achterkant stond ‘I love you more than I can bear’. (Dit mannetje is zó welkom!) De tranen sprongen in mijn ogen. Dat overkwam mij vaker dit jaar. Het feit dat geen enkele vriend of vriendin dit jaar corona kreeg, vind ik een zegen. Dat zegt genoeg over hen.

In Bananenrepubliek Amerika verloor Donald Trump de presidentsverkiezing van Joe Biden. Er bestaat tóch zoiets als gerechtigheid! Die uitslag was voor mij tevens een hoogtepunt van 2020. Daarmee kwam namelijk een vier jaar lange, diep gekoesterde wens uit en viel veel stress van mijn schouders. Ik ben zó klaar met deze vre-se-lijke man, de slechtste, corruptste president ter wereld. Ooit. Liegen, bedriegen, bedreigen, de werkelijkheid verdraaien en ontkennen zal hij blijven doen tot zijn aftreden. Nog steeds weigert hij zijn verlies te erkennen. De loser. Onlangs nam ik de wc-borstel met Trump-kop in gebruik. Die stond al jarenlang ongebruikt in de toilet. Door de plee ermee! De satirische grappen over hem en zijn MAGA-team in The New Yorker hielpen mij de laatste weken van 2020 door.

Viruswappies gingen mij dit jaar mateloos irriteren. Ze geloofden en geloven niet dat deze pandemie echt is. Wereldwijd raakten tot nu toe ruim 82 miljoen mensen besmet en overleden bijna 2 miljoen burgers. Het is niet verrassend dat een aantal van de luidruchtigste virusontkenners besmetting opliepen: Trump, Johnson, Bolsonaro en enkele sceptische Oost-Europese regeringsleiders. Zij meenden dat covid-19 maar een griepje was, dat oversterfte in hun land niet hoger was dan in voorgaande jaren door influenza. Fake News! Zelf heb ik geen goed woord over voor de demagogie, complottheorieën, verdachtmakingen, bedreigingen en kortzichtigheid van deze covidiots. Mijn woord van dit jaar.

Wat deze sceptici en feitenontkenners niet willen inzien, is dat er in bijna overal ter wereld strenge maatregelen werden genomen om meer besmettingen en doden te voorkomen. Als dat niet was gebeurd, zouden de sterftecijfers door corona plaatselijk en mondiaal vele malen hoger zijn uitgevallen.

De voormalig Nederlandse Denker des Vaderland René Gudde omschreef de stoa, de filosofie van de stoïcijnen, als “een trainingsprogramma om een beetje ongevoelig te worden voor de grillen van de buitenwereld.” Ook de stoïcijnse filosofie mocht zich in dit crisisjaar in een spectaculaire opleving verheugen. Helaas niet bij iedereen. Bij lange na niet. 

Aandacht voor Brexit raakte dit jaar min of meer bedolven onder de pandemie die ook in het Verenigd Koninkrijk hard toesloeg. Boris Johnson kwam vooral in het nieuws doordat hij corona kreeg en op de IC belandde. Op de valreep kwam er een deal met de EU; die wordt door insiders “best wel hard” genoemd. We gaan zien hoe dat volgend jaar uitpakt aan de overkant van het Kanaal, al zal de nieuwe situatie in de haven van Rotterdam ook niet onopgemerkt blijven.

In The Guardian las ik eerder deze maand een artikel met de kop ‘For Europe, losing Britain is bad. Keeping Hungary and Poland could be worse’. Er was een tijd in mijn werkzame leven (jaren '90 van de vorige eeuw) waarin ik werkte in Oost-Europa, onder andere in Hongarije en Polen. Destijds waren de meeste personen die ik daar leerde kennen blij dat het land het juk van het communisme had afgeworpen. Ruim 20 jaren later hebben beide landen conservatieve rechtse premiers die het evenmin nauw nemen met democratische principes. Autoritaire regimes liggen er op de loer… Gebeten door de hond èn door de kat?!

De stap van demagogen en populisten in Oost-Europa naar Thierry Bidet is een kleine, wat mij betreft. Zo intellectueel en beschaafd als deze man aanvankelijk klonk en oogde, zo onwelriekend werden zijn uitspraken en die van zijn cronies in de afgelopen maanden. Ik begrijp best dat er in Nederland kiezers zijn die hun draai niet vinden bij conventionele politieke partijen. Zelf voel ik mij ook niet 100% aangesproken door de programmapunten van één (in mijn geval linkse) partij. Politiek evolueert, het gezicht van de politiek verandert, politici veranderen, de stem van kiezers evenzeer.

Wat ik echter niet begrijp is dat mensen in groten getale op een partij als Forum voor Democratie en een leider als Bidet stemmen. Het verkiezingsprogramma bepleit een Nexit, bindende referenda, een zeer restrictief immigratiebeleid en een einde aan het klimaatbeleid, inclusief de opzegging van het Parijs-akkoord. Er is in het Nederlandse politieke bestel zeker ruimte op rechts maar toch niet voor een partij die racistische, antisemitische, islamofobische, xenofobische en niet op feiten gebaseerde standpunten verkondigt? Madre Mia!

Iets dergelijks speelt zich tevens af in Spanje, mijn tweede Vaderland. In de politiek van dit land speelt de extreemrechts partij Vox een kwalijke rol. Ook mensen in deze partij zetten aan tot bizar gedrag... Zo kwam er vorige maand een brief in de publiciteit van oud-militairen aan de huidige koning; die was niet toevallig opgesteld door Franco-aanhangers. Vox is de thuisbasis van deze Franquisten. De heren wilden een staatsgreep plegen om het regerende linkse gepeupel -mijn liefje en ik noemen dat respectvol de regering Sánchez- een lesje te leren. Wij konden onze oren niet geloven. Dit jaar waren de gektes de wereld bepaald nog niet uit. Kan iemand in Nederland alvast een logeerkamer voor ons in orde maken?!

Dit rare jaar leerde mij tenminste drie dingen. Ten eerste dat het ogenschijnlijk over-georganiseerde, slimme Nederland niet zo goed bleek te functioneren als menigeen aanvankelijk dacht. Of lag dat aan de verantwoordelijke minister en de baas van het RIVM? Er kwam zwalkend coronabeleid tot stand, geleid door zachte heelmeesters. Dat gold overigens niet voor de financiële staatssteun aan bedrijven en zelfstandigen. Wel militairen inzetten in de zorg maar geen avondklok op Oudejaarsavond? Tja. Nederland is het Europese land dat als laatste gaat vaccineren. Bert Wagendorp schreef gisteren in zijn column in de Volkskrant dat we daarmee internationaal voor paal staan. Ten tweede dat homo ludens in de verwende Westerse wereld zich niet snel zijn pleziertjes laat afnemen, zelfs niet als dat beter zou zijn voor het collectief. Ten derde dat we tevreden moeten zijn met kleine dingen die vaak een grotere rol spelen in het leven dan gedacht.

De strenge lockdown(s) en voortdurende beperkingen hier betekenden voor ons maandenlang thuiskoken en heel veel lezen. Als keukenprinses had ik aanvankelijk veel zin om te koken. Het ging in eerste instantie vaak om de bereiding van comfortvoedsel: hartig, verwarmend, extra smaakvol. Mijn zin om te koken slonk echter naarmate de restricties aanhielden. Je zou het niet zeggen maar in culinair opzicht reisde ik minstens driemaal de wereld rond!

Dat kwam ook door de spannende nieuwe jaargang van mijn favoriete kookprogramma op tv: Masterchef Australia 2020. Precies de afleiding die ik nodig had! Het thema van dit jaar was ‘Back to Win’. 24 bijna-winnaars uit de vorige 11 jaargangen verschenen opnieuw achter de pannen en kookten naar hartelust. Nu wèl voor de eerste plek. Mijn drie favorieten wonnen geen van allen. Vanaf dag 1 had ik een favoriet ‘hors concours’: Poh Ling Yeow. Zij werd dit jaar vijfde maar won in haar tweede vaderland Australië de eerste publieksprijs als de absolute televisiefavoriet van de laatste tien jaar. Ook Masterchef Australia viel dit jaar in de prijzen als best gewaardeerde kookprogramma Down Under. Ze zetten mij als amateur met sukses aan tot de bereiding van nieuwe, spannende gerechten. 

Illustratie: XF&M (voor NRC)

In dit jaar van thuiszitten las ik onnoemlijk veel. Fictie en non-fictie, binnenlandse en buitenlandse literatuur. Meer dan ooit verschaften boeken mij samenhang in een wereld die uiteen leek te vallen… De mooiste boeken van het jaar kiezen is sowieso geen eenvoudige keuze maar dit jaar was extra moeilijk omdat er zoveel steengoeds verscheen.

Mijn Top4 van 2020 bestaat uit ‘De avond is ongemak’ van Marieke Lucas Rijneveld die met zijn/haar eerste roman meteen de Man Booker International Prize wist te winnen. ‘Shuggie Bain’ van de Schot Douglas Stuart die met deze debuutroman dit jaar de Man Booker Prize won. Het boek, prachtig maar deprimerend, over armoede en de zoektocht naar geluk hield mij dagenlang in de greep. Ik liet er zelfs een traantje om. Het boek ‘Owls of the Eastern Ice: A Quest to Find and Save the World's Largest Owl’ van Jonathan Slaght voerde mij naar een verre, koude streek in het Arctische noorden van Rusland en was desalniettemin hartverwarmend omdat het over een zeldzame gevederde vriend ging en over onderweg zijn. Het indrukwekkende boek ‘Revolusi’ van David van Reybrouck over de geschiedenis van Nederlands-Indië vind ik verrassend en uiterst boeiend. Heel apart dat er een Belg aan te pas moet komen om dit te schrijven. Het zegt, wat mij betreft, genoeg. Dat lijvige werk vol nieuwe feiten heb ik nog niet uit maar ik kan niet wachten. Boeken zijn als goede vrienden en deze mag ik tenminste vasthouden!

Al tien jaar schrijf ik op deze dag een oudejaarsblog waarin ik op mijn manier op het jaar terugkijk. Dit was niet mijn productiefste blogjaar, ondanks de zeeën van tijd. Ik kwam uit op precies 100 blogs. (Mijn record staat op 128 in 2015.) Net als mij verjaardag vierde ik evenmin dat ik 12.5 jaar blog, al is dat een feit. Dit is mijn 1.391ste blog sinds het begin. De populairste blog aller tijden is getiteld ‘Shitty City’ (februari 2017), met ruim 5.000 lezers. De populairste blog van dit jaar is getiteld ‘Het grote prikken’ en gaat over het aanstaande vaccin. Welke is de beste voor wie en waarom? Uit welingelichte Spaanse bronnen weet ik dat het nog weleens maanden zou kunnen duren voordat de injectie in onze bovenarm gaat. In het slechtste geval gaan we de vaccinatie tijdig zelf bekostigen. Mijn liefje en ik willen namelijk weer veilig en verantwoord op pad volgend jaar. 

We mogen tot op heden -en wellicht tot mei 2021- de provinciegrens van Valencia niet oversteken. We hadden in deze periode wel naar Alicante kunnen rijden en daar op een vliegtuig naar elders kunnen stappen. Dat deden we niet. Al was 2020 geen gemakkelijk jaar ik deed de dingen die ik nu eenmaal niet kan stoppen, genoot van alles dat mij passioneert en gaf een elleboogstoot(je) aan iedereen die ik liefheb (al was dat onbevredigend). Aan dit nare jaar komt nu eindelijk een einde.

Ontsmettend bedankt voor het lezen! 

Ik wens je een goede jaarwisseling en een, in alle opzichten, veel beter 2021. 

Een nieuw jaar waarin corona weer gewoon een biertje is en Donald een eend. Een dissel weer alleen maar iets is voor de caravan, en de jonge weer vooral duidt op kaas. Waarin positief ècht iets positief is, isolatie alleen maar in de spouwmuur zit en wattenstaafjes alleen maar in je oren. Een jaar waarin mondkapjes uitsluitend voor het zagen zijn, anderhalve meter de minimale lengte van bier met vrienden in de kroeg is. Kortom: weer normaal; al realiseer ik mij dat na zo'n jaar als dit weinig nog werkelijk normaal wordt...

Schraalhans

Kijkend naar de pinuïn in zijn eigen bubbel (mijn kerstkadootje), kwam ik tot het inzicht dat mijn liefje en ik niet heel anders zijn dan dit dier, in dit coronajaar. We zaten opgesloten! Aan de Spaanse Costa daalde er van alles op onze koppies neer dat we niet voorzagen. Een vetgans doorstaat doorgaans veel sneeuw maar wij sneeuwden volledig onder door corona. Wij hadden deze pandemie wellicht kunnen voorzien  als we virologen, misantropisch of hypochondrisch waren maar dat zijn we nu eenmaal niet…

Dit is mijn een na laatste blog van dit jaar. Vandaag ga ik nog niet officieel terugkijken op 2020; dat doe ik in de volgende blog, de 100ste van dit bizarre jaar. Dat neemt niet weg dat ik mijn kleine leven wel onder de loupe wens te nemen. 

Enkele dagen na terugkeer uit Bali (januari 2020) vielen hier ’s nachts regenbuien die onze achterkamer in de toenmalige staat nogal schaadden. De vorige eigenaren van het huis brachten een uitbouw aan die ging dienen als eetkamer. Die ruimte was voorzien van een transparant kunststof dak dat in de kamer van een geel en wit hangend luifel was voorzien; alsof we permanent kampeerden. Dat was voor ons een van de leuke aspecten van de nieuwe casita.

Midden in de nacht, het was noodweer, waren we gelukkig thuis. Het dak bleek flink te lekken, op onvermeende plaatsen. Op mijn knieën zittend en de vloer dweilend, zei ik tegen mijn liefje dat ik dit nooit meer wilde meemaken. Daarop besloten we het dak te vervangen. Het deed mij terugdenken aan de momenten waarop ik met Elsa op de knieën de plavuizen vloer van onze tropische villa in Bali droog dweilde. De slagregens kwamen daar horizontaal door de lamellen aan de voorgevel. We namen die buien destijds voor lief, gezien het regenseizoen. De regen stortte daar een uurtje, deed de tuin onderlopen maar na zo’n bui stond alles er weldra weer kurkdroog bij.

Hier, in de provincie Valencia, zijn buien weliswaar verwacht in deze tijd van het jaar (gotta fria) maar ze waren op dat moment buitensporig en zeer schadelijk bovendien; aan individuele huizen maar vooral aan de woonwijk. De eerste foto’s in mijn webalbum van dit jaar tonen die beelden: een kapotte wandelboulevard, ondergelopen straten, verzopen tuinen. Er viel destijds ruim 100 millimeter regen, in de elf maanden daarna viel ongeveer anderhalve keer zoveel (158mm). Begin februari lieten we het dak van onze eetkamer vervangen door een stevigere, beter geïsolereerde uitvoering. Daar hebben we nu, overwinterend in eigen huis, veel plezier van. Toen konden we niet bevroeden dat we die klus  enkele weken later niet meer konden laten uitvoeren. Elluk nadeel hep se voordeel! 

Niet lang daarna -het is dan midden februari 2020- blogde ik over een vleermuis in Wuhan die de boel daar op stelten zette. Destijds leek er in Europa nog geen vuiltje aan de lucht. Zelfs de expertisecentra in dit deel van de wereld dachten dat het een Aziatische aangelegenheid zou blijven. In die maand maakten mijn liefje en ik twee uitjes naar de kersenbloesems in Murcia. Dat is altijd een feest voor het oog: weelderig roze met veel wit en groen. We bezochten de plaatsen Cehegin en Cieza en vielen daar met onze neus in de boter. De eerste tapasroutes van het jaar waren er in volle gang. We genoten er zorgeloos van, in overvolle bars en restaurants.

Begin maart blogde ik over Internationale Vrouwendag in Spanje; zoals ik (bijna) elk jaar doe als overtuigd feministe. Dat ging onder andere over Victoria de los Ángeles, een vermaarde Spaanse zangeres en de nieuwste roman van Isabel Allende. Toen kon niemand vermoeden dat de vrouwenmars in hoofdstad Madrid een zogenaamd ‘super spreading event’ zou worden. Men vermoedt dat naar aanleiding daarvan honderden vrouwen met corona besmet raakten. Dat overkwam de echtgenote van de Spaanse premier ook. Onbewust en onbedoeld besmetten ze anderen in hun omgeving waarna ontelbare Spaanse ouderen overleden. Op 14 maart ging heel Spanje in stricte lockdown. De rest is geschiedenis.

Het hoogtepunt van onze uitjes kwam dit jaar neer op tweemaal een snorkeltrip naar Cabo de Palos, een fraaie kaap in buurprovincie Murcia. Zó mager was een reisjaar nog nooit! Niet lang geleden had mijn blog de ondertitel ‘Weblog van een reislustige Hollandse’. Mijn blog heeft nu het thema kronieken van een Hollandse in het buitenland. (Iedereen die op Nederlandse bodem wordt geboren, is Nederlandse of Nederlander maar personen die in Noord- of Zuid-Holland zijn geboren, kunnen zich met recht Hollander noemen.)

Begrijp mij niet verkeerd: zelfs als reislustige Hollandse tel ik mijn zegeningen in dit coronajaar. Ik woon met mijn liefje aan mijn zijde, heb een fijn dak (!) boven mijn hoofd in een rustige woonwijk, heb geen zorgen over een mogelijk verlies van baan of inkomen, verheug mij (doorgaans) in een goede gezondheid, sta bol van de hobby’s en heb een hechte groep dierbare vrienden, dichtbij en verder weg. Bovendien geniet ik van lekker koken en eten, van bloggen in mijn gezellige kantoortje, de vele boeken die tot mijn beschikking staan, mijn dagelijkse wandeling of zitje in de zon, de bijzondere maanstanden van dit jaar, de vogels die om mij heen vladderen en waarnaar ik regelmatig op zoek ga. En nog zoveel meer.

Qua reizen was het echter het schraalste jaar in de afgelopen 20 jaar. Door het stricte reisverbod genoot ik van de rust op de weg en in de lucht en de komst van meer vogels in de omgeving en in eigen tuin. Ondanks de restricties werd de reislust er door al dat thuiszitten niet minder om… Nog nooit spraken mijn liefje en ik met zoveel weemoed over de reizen die we tot dusver maakten. Nog nooit bekeken we zo regelmatig de webalbums die ik samenstelde tijdens en na dit soort inspirerende ondernemingen. We bleken bepaald niet de enigen te zijn die foto-albums uit de diepe kast haalden.

In een tv-programma over mensen die dit jaar na vele omzwervingen hun leven in Nederland nieuwe inhoud gaven, viel de zin ‘de thee trekt maar de zee nóg meer’. Dat sprak mij aan! Al gingen we in het echt dan nergens heen, in mijn hoofd zwierf ik over de wereld. 

Ik mijmerde over snorkelen in Raja Ampat, een eilandengroep in de Koraaldriehoek, de noordwestkust van West-Papoea. Ik zag mijzelf drijven bij Ilha Grande, een eiland voor de kust van Brazilië (ter hoogte van São Paolo en Rio de Janeiro). Zag ons lopen, hand in hand, op het grote eiland van Hawaiï. Ook eiland Palau staat al jarenlang op mijn lijstje van favorieten. Dat ligt middenin Oceanië, op uren vliegen vanuit de oostkust van de Filipijnen. (Daar wil ik dat mijn as wordt uitgestrooid na mijn overlijden.) Stuk voor stuk bestemmingen die niet gemakkelijk zijn te bereizen. Het gaat vaak om de reis ernaartoe al is de bestemming eveneens een hoogtepunt. Corona maakte dit jaar de dromen van veel mensen kapot maar die van mij zijn nog tamelijk intact.

Dit jaar bracht zeker ook bezinning. Covid-19 zorgde in 2020 in de toerisme-industrie voor een wereldwijde vermindering van 80% ten opzichte van vorige  jaren. Dat is op zich niet verkeerd, overtoerisme werd op veel plekken in de wereld een groot probleem. De restricties van dit jaren waren economisch echter een grote aderlating voor elk land. Dat heeft ook een groot effect op lokale economieën van landen die wel een opkikker in welvaart kunnen gebruiken. Ik hoop dat deze crisis ervoor gaat zorgen dat de reissector sneller duurzaam wordt. 

Doorgaans reizen mijn liefje en ik op eigen gelegenheid. Dat willen we graag blijven doen. Geen idee wanneer dat weer veilig en verantwoord kan. Wij laten ons vaccineren zodra de gelegenheid zich voordoet maar weten dat dit niet overal aan de orde is op het moment dat wij weer de wijde wereld intrekken. Volledig afzien van reizen doe ik niet en daarvoor ga ik geen sorry zeggen... De wereld is té mooi en té groot om die niet met mijn eigen ogen te willen aanschouwen. Niet voor niets hanteer ik al jarenlang het motto ‘reizen is verslavend’.

 

Merry X-mas

 

Na vier eeuwen herenigd

 

Foto's (3) vanavond gemaakt van de kosmische kus, vanuit de Costa Blanca 

Winter maar niet winters

Volgens de astronomische kalender begint vandaag de winter in dit deel van de wereld. De bladeren vallen hier in rap tempo van de bomen. Pal voor de deur hebben we een boom staan en er valt niet tegen te vegen. Het veegwagentje van de plantsoenendienst werd onlangs vervangen door een grote bus die nu vaker door de straat komt om om te ruimen. Zo weet je als bewoner tenminste waar (een deel van) je belastinggeld naartoe gaat! De persoon met de -vermaledijde- bladblazer komt er achteraan om de restjes weg te werken. 

In oktober las ik een interessant artikel over het verschijnsel dat aan dit vallen vooraf gaat: het verkleuren van de boombladeren. De eerste zin was als volgt “de wetenschap barst van wilde ideeën die nog onbewezen zijn. Maar hoe overtuigend zijn ze?” Alle bladeren kleuren hier inmiddels ook rood, oranje en geel; ze steken mooi af tegen de blauwe lucht.

Waarom bomen aan zo’n ingewikkeld kleurenpigmentspel doen, is lange tijd onduidelijk geweest. In de afgelopen jaren kreeg een bepaalde theorie relatief veel steun. Een boom zou de roodpigmenten vooral gebruiken als zonnebrandcrème, om de bladeren te beschermen tegen het brandende zonlicht. Duitse biologen schreven afgelopen jaar in het vakblad New Phytologist over de kwetsbaarheid voor uv-straling van boombladeren zonder het zomerse bladgroen. In het artikel wordt dit ‘een rijpe theorie over herfstkleuren’ genoemd.

Tien jaar geleden tastten biologen daarover nog geheel in het duister. Lang bestond het idee dat bladeren eenvoudigweg aftakelden en toevallig rood of geel werden. Men ging er lang vanuit dat er überhaupt geen zin zat in die verkleuringen. Toch vermoedden biologen al lange tijd dat dit niet het hele verhaal kon zijn. Er zit immers veel zin achter de natuurlijke gang der dingen. (Alles heeft een reden.) Het is dan ook niet vreemd dat deskundigen stellen dat de boom een zeker signaal afgeeft met het laten vallen van het bladerdek.

Dat bomen zélf hun bladeren zo’n startschot geven om rood en geel te kleuren en ze daarmee te beschermen tegen zonlicht, noemt Henk Hilhorst -plantfysioloog aan de universiteit van Wageningen- een ‘heel aardige theorie’. Vooral van het rode pigment (anthocyaan dat bijvoorbeeld ook tomaten hun kleur geeft) is al langer bekend dat het de hardste klappen van uv-straling opvangt, zoals bladgroen dat ’s zomers doet. Een andere aanwijzing voor deze nieuwe theorie is dat vooral de buitenste bladeren waarop veel zonlicht valt, het eerst en het felst rood kleuren. (De binneste bladeren blijven langer groen of kleuren slechts geel.) Deze discussie over herfstkleuren is nog niet geheel beslecht.

Al is het winter, het is hier dagelijks nog rond 20 graden Celsius en in onze stoeltjes in de zon moeten we zonnebrandcrème op het gelaat smeren om niet rood te kleuren. Een grote mondkap dragen heeft ook zin. Een van onze vrienden noemde ons ‘the masked beer girls’. Eentje, wel te verstaan. De bierdrinkster van de familie legde hem fijntjes uit dat ik tot begin van de avond van de blauwe knoop ben ‘aber dann get’s los’. Dan wordt ze iemand van de blauwe tong. Tja, van je vriendin moet je het hebben. 

Gisteren wees de thermometer in het raam 28 graden Celsius aan. Qua weer hebben we dus geen reden om te mopperen. Wel praten we met enige weemoed over waar we een jaar geleden waren (Bali), twee jaar geleden (het noorden van Chili) en drie jaar geleden (wederom Bali). Deze dagen draag ik dan ook een afritsbare reisbroek. We bekeken de fotografische herinneringen dit jaar vaker maar ook Google Fotos herinnert ons dagelijks aan eerdere reizen. We ontvangen op tablet en telefoon een automatische fotoshow van vandaag x jaren geleden, onder de noemer ‘Beleef deze dag opnieuw’. Mijn liefje raakte erdoor in de ban. Af en toe voert die terugblik helemaal terug tot 2001, het jaar waarin ik mijn allereerste digitale album met mijn eerste SLR camera maakte. (Pas jaren later zette ik die online.)

Ook wij maken ons op voor Kerst. Met Merry Chrismask... Hier mogen we met maximaal zes personen aan de feestdis gaan. Vorige week stond dat aantal nog op tien personen maar het provinciebestuur scherpte de maatregelen afgelopen weekend verder aan. De avondklok werd eveneens aangepast; die ging een uurtje naar achteren (naar 24:00 uur). Ons maakt het niet veel uit. Er zijn momenteel maar twee vrienden met wie we zoiets willen doen, Joan & Ben, dus het wordt een diner voor vier en geen van ons is een nachtbraker. Wel gaan we langzaam van zes gangen genieten, beginnend met amuses en eindigend met koffie en iets lekkers. De ideeën komen van chefkoks en van muzelluf. Het wordt een klassiek menu, Europees qua smakenpalet. Deze keer niks Aziatisch of vegetarisch.

De kerstkadootjes zijn ingepakt (ook eentje voor postbode Carlos), het kerstservies haalden we reeds uit de mottenballen. De boodschappen moeten nog grotendeels worden gedaan. Daarvoor blijven we binnen de provinciegrens, zoals voorgeschreven. Ik herinner mij het eerste kerstdiner in ons huis in Spanje goed, in de beginjaren 2000. We deden in de vroege middag boodschappen in een Frans-Spaanse supermarkt en  op dat moment lag er al niets bijzonders meer in de schappen. Ik vond nog een sneu zakje gemengde sla maar erg feestelijk werd die maaltijd niet. Ik kocht garnalen maar voor mijn liefje, allergisch voor schaal- en schelpdieren, viel er niet veel te kiezen. Uit arrenmoede maakte ze die avond voor zichzelf gehaktballen. Anno 2020 mag het dan geen uitbundige kerstviering worden, als ik zie wat er hier nu in de schappen ligt, zetten we grote stappen vooruit.

• What will the Trumps do for their Christmas dinner? They’ll put on a super spread.
• Why are Santa’s reindeer allowed to travel on Christmas Eve? They have herd immunity.

Eerst gaan we hier vanavond nog de kosmische kus van Jupiter en Saturnus aanschouwen. Doorgaans is hier in deze tijd van het jaar sprake van kraakheldere avonden. In Nederland zou die ook met het blote oog te zien zijn als de wolken maar wegblijven. Die beide planeten staan dan schijnbaar heel dicht bij elkaar. Maar schijn bedriegt: in de ruimte betekent zoiets dat ze nog steeds miljoenen kilometers uit elkaar staan. Zeldzaam is het wel. Als je met een verrekijker kijkt, zou je ook de maantjes van Jupiter kunnen zien. De laatste keer dat het zo goed was te zien, was in 1623. Sinds dat jaar zijn ze elkaar niet meer zo dicht genaderd. Het verschijnsel zou circa 2020 jaar geleden de aanleiding zijn geweest voor de ontdekking van de ster van Bethlehem... Dat willen we niet missen! Mijn camera met telelens is klaar voor de klus. 

Prettige feestdagen. Blijf negatief… maar met een positieve instelling!

Een heel bijzondere datum

Vandaag is er zo een. Niet alleen omdat het de verjaardag van mijn schoonvader Henk in Nederland is. Hij werd 95 jaar, kreeg dit jaar corona maar had geen klachten. Hij mag dan niet meer goed horen, zien en (vaak) zwijgen maar dor hout is hij zeker niet! 

Het was de 41-jarige Ionica Smeets, die mij op de bijzondere datum van vandaag attent maakte: 16-12-20. Smeets is een Nederlandse wiskundige en wetenschapsjournaliste die in 2010 met studiemaatje Jeanine Daems de blog ‘De Wiskundemeisjes’ begon en nu in haar eentje een column schrijft voor de Volkskrant.

In november schreef ze in de krant dat ook zij eerder dit jaar corona kreeg. Net als Archimedes kreeg ze haar Eureka!-moment toen ze in bad zat. Haar jongste kind ging in de badkamer zitten poepen en zij rook niets?! O-o. Ze bleek haar reuk- en smaakzin kwijt te zijn. Kort daarna testte ze positief, zonder symptomen. Dat had aanvankelijk vooral voordelen: eindelijk kon ze de beschimmelde GFT-bak eens goed schoonmaken! Al snel kwamen de nadelen: geen bloemen kunnen ruiken, niet het schoon gewassen haar van heur kids, de oosterse pasteitjes niet meer proeven. Ze las deprimerende verhalen van oud-patiënten die maanden na hun herstel nog steeds hun vijfde zintuig niet terughadden. Zij had geluk. ‘Mijn reukzin is uiteindelijk even plotseling teruggekomen als dat hij verdwenen was. Ik lag languit in bad en er kwam een kleuter de badkamer binnen… Enfin. Maar daar klaagde ik dus niet over.’ Aldus de hoogleraar Wetenschapscommunicatie. Dat is ze namelijk ook! 

Smeets lichtte in haar Volkskrant-column toe wat deze dag zo memorabel maakt. De som van de kwadraten van deze dag en maand vormt het kwadraat van het jaartal, ofwel 256 (16x16) + 144 (12x12) = 400 (20x20). Al heb ik zeker niet zo’n grote wiskundeknobbel als zij, van goochelen met cijfers ben ik altijd groot fan geweest. Rekenkunde bleek mij beter te liggen dan wiskunde. Nog niet zo lang geleden blogde ik over de manier van rekenen van onze schoolgaande jongens in Bali. Zij leren op hun lagere school geen hoofdrekenen maar tellen op ingenieuze wijze op hun vingers. Toch lijkt mij het rekensysteem aan de hand waarvan ik het leerde, prettiger en sneller.

Zo sterk als ik tot dan toe was in rekenkunde en ruimtelijk inzicht, zo zwak bleek ik op de middelbare school (jaren '70 van de vorige eeuw) in wiskunde. De naam van mijn eerste wiskundeleraar herinner ik mij niet. Wel dat hij een boomlange hippie met rood, krullend haar was en op donkerbruine open Birkenstocks liep. Of het nu zomerde of vroor dat het kraakte. Hij kwam elke dag op een ouderwetse, huizenhoge herenfiets naar school, sprak met een zachte g en had een goed gevoel voor ironie. Als leerling was ik weleens onderwerp van zijn ironie. Hij nodigde zijn meest behoeftige leerlingen af en toe thuis uit om samen extra te oefenen. Dat mocht toen nog. In mijn geval mocht dat niet baten. Wiskunde werd gelukkig nooit een serieus struikelblok. Ik deed mijn best om die aanhoudende onvoldoende op het rapport ruim te compenseren totdat ik het vak uit mijn keuzepakket kon weglaten.

Het opmerkelijke is dat transformele generatieve grammatica die oogt als wiskunde -ook wel chompskyaanse taalkunde genoemd- een van mijn favoriete vakken werd aan de universiteit. Niet dat die kunde en kennis mij in de jaren '80 een baan wist te bezorgen!? Daarom besloot ik na wikken en wegen tot een omscholingscursus als ICT-professional. Goed leren programmeren was wel een dingetje maar zonder wiskundeknobbel kun je daarin slagen. Je zou dat míjn aha-moment kunnen noemen. Zolang je maar lol hebt in puzzelen. 

En dat heb ik! Telkens als ik voor langere tijd in de auto zit, probeer ik van de cijfers op een Spaanse nummerplaat een som te maken die uitkomt op 1. Optellen, vermenigvuldigen, delen, worteltrekken, aftrekken: alles is toegestaan, zolangs het eindresultaat maar 1 is. Ons nummerbord is een eitje: de eerste twee cijfers van elkaar aftrekken, de twee laatste cijfers bij elkaar optellen en de beide sommen op elkaar delen. Ta-dah... gelukt! Samen met mijn liefje doe ik tevens woordpuzzels met de letters van een nummerbord. Hier zijn alle talen en combi's daarvan toegestaan. Zij werd er minstens zo goed in als ik.

Maar Ionica Smeets is een klasse apart, wat mij betreft. Ze legde in de betreffende column uit dat het logisch is bij de datum van vandaag te denken aan de stelling van Pythagoras. Bij deze datum hoort een rechthoekige driehoek met rechthoekszijden van lengten 16 en 12 en een schuine zijde van lengte 20; de zogenaamde pythagorese drietallen. De getallen 3, 4 en 5 zijn ook zo’n reeks (want 3x3=9, 4x4=16 en die twee opgeteld zijn gelijk aan 5x5). Leuke breinspelletjes, een zinnig tijdverdrijf voor getallenliefhebbers. Er is kennelijk zelfs een functie ervoor weggelegd in dit bijzondere coronajaar!

Ooit las ik een blog van iemand die over spiritualiteit schreef en een verklaring gaf voor waarom er mensen zijn wiens of wier oog altijd en overal op een bepaald getal valt. Het zou een teken van hogerhand zijn. Nu heb ik zelf niets met engelen, lichtwerkers en paragnosten maar sinds dat artikel valt mijn oog (bijna) dagelijks op dubbele getallen. Niet op een bepaald cijfer maar op de combinatie ervan. 16:16 uur op de klok in de woonkamer, 12:12 uur op de klok van mijn laptop, 20:20 uur op mijn tablet. Sinds ik het mijn liefje vertelde, ziet zij het ook met grote regelmaat. 

Smeets schrijft in haar column ook nog dat we na vandaag weer een lange tijd moeten wachten op weer zo’n heel bijzondere datum. Het is namelijk zeldzaam. De tweede en enig andere keer in deze eeuw zal zijn op 24-7-25. Ik rekende het even na: 576+49=625. Klopt!

Huismussen

Dit voorjaar las ik een aardig artikel in de Volkskrant, de krant die afgelopen weekend werd verkozen tot mooiste krant van Europa, over wat je in eigen tuin kon doen om vogels te verleiden en bekoren. Dat was destijds niet tegen dovemansoren gezegd. Een van de dingen die we sindsdien doen in navolging, is het dagelijks opruimen van de bar. In een hoek van de tuin staat een kleine ijzeren standaard in de vorm van een tulp met daarin een glazen bakje.  

Nadat we dagelijks het drinkwater verschonen en het bakje wekelijks in de vaatwasser zetten, kwam er een stroom van bezoekers op gang die er tot de dag van vandaag een borrel komt drinken. Het zijn met name mussen die hier in groten getale de tuin bezoeken. Maar wie de huismus niet eert, is de havik niet weert! Inmiddels leggen we af en toe ook wat broodkruimels of overgebleven –zaden op de rand van de plantenbak. We zijn blij dat we hier nog veel mussen zien. In Nederlandse steden verdween deze Passer domesticus bijna geheel uit het straatbeeld. In de afgelopen 25 jaar verdween daar de helft van de mussenpopulatie.

Gisteren maakten we een uitje naar natuurpark Lagunas de La Mata y Torrevieja, onder de rook van Torrevieja. We rijden er al minstens 15 jaar wekelijks langs maar zetten nooit eerder een stap in het gebied. Onlangs las ik op de website van de plaatselijke vogelvereniging dat er veel valt te zien. Dat wilden we weleens zelf onderzoeken. De grote camera werd opgeladen, zelf was ik dat ook. Een eenvoudig uitje als dit is voor huismussen als wij momenteel een hoogtepunt.

In zijn recente autobiografische memories, ‘Het beloofde land’, schrijft Barack Obama over Afghanistan: “soms wandelde ik na zo’n marathonsessie naar het tuinhuisje bij het Oval Office om een sigaret te roken en de stilte te ervaren. Dan voelde ik de knopen in de spieren van mijn rug, mijn schouders en mijn nek, een teken dat ik te veel zat maar het zei ook iets over mijn gemoedstoestand.”

Nu wil ik mij geenszins vergelijken met Obama maar zijn klachten leken verdraaid veel op de mijne! Tijdens de eerste golf kreeg ik last van pijn diep in de bilregio; die straalde uit naar heup, knie en voet. Het ontstond toen ik tijdens de stricte lockdown drie maanden lang rondjes liep op eigen terras en daarvoor een ontelbaar aantal onnatuurlijke draaien maakte. Er ontstond een hardnekkige knoop (trigger point) in mijn Piriformis-spier. Daardoor raakte bovendien een zenuw in dat gebied flink geïrriteerd. Dat leidde tot pijn van 's ochtends vroeg tot 's avonds laat, de paracetamols waren niet aan te slepen. Op de schouderbladen op de bank was de enige plek waar ik het uithield. Ik werd er behoorlijk sjagrijnig van. Tja. Je moet van je blog geen klaagmuur maken maar van je hart ook geen moordkuil. Het bleek inderdaad niet alleen fysiek. Was dit dan zo'n typisch geval van coronastress? De klachten verdwenen op enig moment door rust maar kwamen onlangs in alle hevigheid terug.

Het uitstapje naar La Mata was een poging om zelf even de status van huismus af te schudden en iets ontspannends te ondernemen. 

Zitten is vanwege de aandoening geen pretje en zitten in een autostoel (die ik normaliter zeer comfortabel vindt!) al helemaal niet. Maar we gingen. Na vijf minuten had ik al spijt van het initiatief… Maar we zetten door en parkeerden de auto niet veel later achter de begraafplaats van het gebied. Het natuurpark blijkt dit jaar 20 jaar te bestaan. We waren zeker niet de enige wandelaars.

Het park, dat een gebied van 3.700 hectaren bestrijkt, bestaat uit een roze en een blauwe lagune die ongeveer 60% van het gebied beslaan. Volgend jaar zal worden gevierd dat het land 700 jaar geleden door de Kroon aan de stad werd gegeven als visgebied. Vanwege het hoge zoutgehalte (de salinas, ofwel de kant van de roze lagune) werd dat plan echter snel verlaten. De zoutmeren doen deels dienst als zoutwinningsgebied. In het park vind je typisch Meditterane bebossing als de Kermes-eik en de Aleppo-den; ik zag zelfs eucalyptusbomen?! Ik keek mijn ogen uit. Er komen circa 100 vogelsoorten voor in dit gebied, onder andere de flamingo, fuut, kluut, grauwe kiekendief en havik. 't Is wonderlijk dat we dit bijzondere gebied zo laat ontdekten... 

Lopen ging voor geen (kilo)meter maar de inspanning werd beloond: terwijl we over de lagune uitkeken vanuit onze eigen bubbel, dook eerst een valk op die voor onze neuzen biddend boven het blauwe water bleef hangen. Niet veel later werd mijn aandacht voor deze kleine roofvogel verlegd naar een grote broer of zus. Ik denk dat het om een kiekendief ging maar de precieze soort kon ik (nog) niet achterhalen. Met grote slagen vloog het dier over de lagune, langzaam uit het zicht verdwijnend.

In het park was het ook een komen en gaan van wandelaars in kerstuitdossing. Grote en kleine groepen. Opeengepakt in de uitkijkpost voor de foto. Hoezo anderhalve meter afstand? Aan het feit dat delen stiltegebied zijn, heeft menig Spanjaard evenmin een boodschap. Nou ja, we hebben allemaal behoefte aan dit soort uitjes, samen of alleen. Het leuke idee van mijn liefje om na het parkbezoek aan de boulevard van La Mata te gaan lunchen, waardeerde ik maar kon ik niet steunen. Teveel pijn. Ik strompelde naar de auto terug en was blij later weer op de schouderbladen op de zachte ligbank te kunnen neerzijgen. Met rust en veel geduld -meer dan mij lief is, meer dan waarover ik beschik- moet het goed komen. Wel met mooie vogelplaatjes voor mijn neus. I ❤ birds!

Valangst

Ik twijfelde nog tussen ‘fall angst’ op zijn Engels en faalangst als kop. Het is hier momenteel nogal herfstachtig weer vanwege stormen die vanaf de Atlantische Oceaan onze richting op blazen. Dat is wennen! Normaliter zitten mijn liefje en ik tegen deze tijd al hoog en droog in een ver, warm land om te overwinteren. Ik hoef niet toe te lichten waarom het dit jaar anders is… De kachel vlamt echter lekker in de zitkamer en ook de overige ruimten in huis zijn comfortabel dus kou lijden doen we geenszins. 

Naar buiten starend, kijk ik hier af en toe mijn ogen uit naar de dramatische luchten (kleur en massa). Er valt geen regen en regelmatig piept ook de zon door de wolken. Er is dus zeker geen sprake van Hollands weer. Aan het einde van de week wordt het hier weer ruim 20 graden Celsius en zonnig en daar kijk ik naar uit. Voor het weekend plannen we een uitje naar een lagune in de provincie Alicante waar het goed vogelspotten zou zijn. Als mijn gevleugelde vriendjes dan maar niet zijn weggeblazen.

Deze blogtitel koos ik omdat ik al jarenlang met een brokkenpiloot leef… Ze maakte vorige week weer eens in haar eentje een ommetje langs de wandelboulevard; zelf bleef ik op eigen terras in de zon achter. Ze keerde eerder huiswaarts dan verwacht en bovendien riep zij mij van een afstandje toe dat ik ijsblokjes moest halen. Zooo, nu al trek in gin & tonic? Daar achteraan zei ze dat ik ook de betadine en pleisters diende te pakken. O-o.

Ze bleek te zijn gevallen en nog wel op haar gezicht. Als pleegzuster Bloedje wikkelde ik ijsklontjes in een doek die ik vervolgens tegen haar gebutste en geschramde jukbeen hield. De zonnebril met glazen op sterkte hield zij ondertussen in delen in haar hand. Het montuur was gebroken, bij nadere inspectie bleken de glazen ongeschonden. Dat is een gelukje bij een ongeluk. Terwijl ik de verbandspullen ter hand nam, eerst betadine op haar kapotte elleboog depte en er daarna een professioneel verband aanlegde, deed zij haar verhaal.

Ze was gestruikeld over een ietwat opstaande plank op de houten vlonder. Normaliter ben ik het die met de voeten sleept; zij tilt ze doorgaans hoger en beter op. In vroegere jaren was dat weleens anders maar dat wijt ik aan de schade die chemotherapie aan haar lichaam aanbracht. Ze verloor tijdens die maandenlange behandeling nogal wat spiermassa en het lukte haar in de afgelopen jaren niet de beenspieren voller te krijgen. Soms zakte ze eenvoudigweg door de hoeven... Zoiets gebeurde vaak in het buitenland als we pyramides, mayatempels, glibberige rotsformaties of rijstvelden bewandelden. Begrijp mij niet verkeerd: ze hield mooie, pezige pootjes.

Na deze struikeling had ze uit alle macht geprobeerd zichzelf staande te houden. Seconden later smakte ze alsnog op de linkerkant van haar lichaam, hoofd eerst. Het montuur van haar bril knapte in haar oogkas, ze knalde op haar jukbeen en de voortanden sloegen in haar onderlip. Kortom: ze bloedde en haar gezicht raakte bezeerd. Dat was niet het einde want toen moest ze nog opstaan. Hoe ze dat deed, laat ik hier graag onbesproken. Het was voor mij niet fijn om aan te horen. Het is niet prettig om over iemand van wie je houdt te horen dat ze in stress over de grond rolt. Op enig moment stond ze weer rechtop. Even overwoog ze een ijsblokje bij een restaurant net achter de duinen te gaan vragen maar besloot dat niet te doen. Vanwege het gescheurde mondkapje. Dan maar zo snel mogelijk naar huis.

De avond na het voorval hield ik haar voortdurend in de gaten. Aanvankelijk had ze hoofdpijn van de klap. Wellicht een lichte hersenschudding? Ze hield zich echter goed en bleef alert. Uiteindelijk viel ze zonder wake in slaap. Een lichte hoofdpijn kwam in de dagen erna af en toe terug maar met een pijnstiller trok die snel weg. Dit in tegenstelling tot de schade aan haar uiterlijk en de spieren in haar torso. Vanwege de clowneske fratsen om in evenwicht te blijven, verrekte ze waarschijnlijk spieren in haar bovenlichaam, met pijnlijk hoesten en lastig liggen tot gevolg.

Tot op de dag van vandaag mag ik geen foto van haar gezicht maken; ook niet voor het eigen familiealbum. Zo’n foto zou ik nooit in mijn online webalbum plaatsen zonder haar toestemming. Inmiddels weten we allemaal dat we op sociale media kunnen worden afgeperst met foto’s die niet in ons voordeel uitpakken. Met n­óg meer schade tot gevolg; financieel deze keer.

De hevige verkleuring die vanaf het ooglid (waartegen de bril knalde en brak) via het jukbeen (waar de botsing met de houten plank plaatshad) en de wang naar de mond zakte, heeft inmiddels alle kleuren van de regenboog. Alleen een wal onder het gekwetste oog is nog pimpelpaars. Ik verwachtte dat ik als partner van en geliefde wolkenstaarder, gewaardeerde amateurfotograaf en toegewijd regenboogpottenkindje wel toestemming zou krijgen voor de kiek. Niet dus.

Eens een ijdeltuit, altijd eentje.

Onlangs ging ze voor de eerste keer sinds de val weer een ommetje maken, een  stevige herfstige westenwind trotserend. Net voordat ze de deur uitliep, dacht ik haar het woord ‘valangst’ te horen bezigen. Hoorde ik dat goed? (Ik kan mij niet heugen dat zij ooit faalangst had of mij daarover vertelde. Zit niet in haar karakter.) Valangst dus. Een woord dat de lading goed dekt. Eerst dacht ik dat het een niet bestaand woord was. December is een goede maand voor nieuwe woorden. Totdat ik het op internet aantrof in de context van revalidatiezorg, heupchirurgie en ouderenzorg. Dat riekte sterk naar de lucht van achter de geraniums... Nou, zó erg is het nu ook weer niet in Huize Barefoot. We staan beiden als jonge geitjes te trappelen om weer de weide (wereld) in te mogen gaan.

Deze week ontvingen we de eerste kerstgroet van twee Britse vrienden uit de woonwijk. Deze leuke oudjes (80-plus) zetten zichzelf in fleurige en toepasselijke kleding en met een zomers kleurtje in het gelaat op de foto. Ik vond het nogal vroeg maar we hebben allemaal kennelijk dit jaar meer en vroeger dan gewoonlijk behoefte aan gezelligheid en positiviteit. Bovendien hebben zij ook nog eens veel last en onzekerheid vanwege de aanstaande Brexit. Ik dankte hen dan ook hartelijk en sprak mijn waardering uit voor hun stemmige feestgroet.

Daarna schreef ik dat ze even geduld moesten hebben met die van ons want mijn liefje was momenteel niet geheel toonbaar. Je moet weten dat ik de understatement als stijlfiguur leerde van dit volk. Met een ultrakorte beschrijving van het gebeurde. Nietsvermoedend stuurde ik dat kennelijk aan heel veel Britten -bekende en volslagen onbekende- van de mailinglijst. Onze vrienden bleken hun vriendenkring niet in een blinde kopie te hebben aangeschreven (waarvan ik uitging); iedereen stond bij ‘To’ genoemd. Dat gegeven was mij als lezer ontsnapt. Was ik wellicht degene die het hardst op haar hersenpan viel?! Tja.

Zo werd het valrelaas van mijn liefje dus wereldkundig gemaakt. Zelfs onbekenden wensten haar beterschap. We gaan de humor van die Britten nog missen na 1 januari 2021!

 

Zie de maan schijnt

Afgelopen week was de maan weer vol. De posities die net voor- en na zo’n volle maan te zien zijn (eerste en laatste kwartier), vind ik doorgaans interessanter. Vooral als je bedenkt dat je op dat moment naar de eigen, aardse schaduw op dit hemellichaam op 380.000 kilometer afstand kijkt. Zelf kijk ik graag naar de maan. Dat maakt een mens niet meteen een wappie… Als je bedenkt dat de maan van grote invloed is op eb en vloed van zeeën en oceanen dan is het tevens voor te stellen dat onze Luna ook iets met een mensenlichaam en -geest kan doen. Er zijn personen die zich (vooral) bij volle maan anders of vreemd gaan gedragen. Het zou dan gaan om paniekaanvallen en stemmingsstoornissen, soms zelfs zelfmoordgedachten. Maanziek, lunatic: het zijn woorden voor hetzelfde verschijnsel. Het lijkt mij niets dat ritueel moet worden uitgebannen. Doe eens gek, het is al zo’n saaie boel!

Vandaag wordt in het Vaderland de Sinterklaasavond gevierd. Menig Sinterklaasliedje zal opgewonden uit kinderkeeltjes klinken, zelfs in coronatijd. Maar niet tè hard zingen, hoor kids! Maak er, in kleine huiselijke kring en op gepaste afstand, iets gezelligs van vanavond.

 

Zie de maan schijnt door de bomen

Zie de maan schijnt door de bomen

Krona, staak je wild geraas!

Het vaccin gaat weldra komen

net als Sint & Pieterbaas.

 

Vol verwachting klopt mijn hart:

wie de prik krijgt, wie de dart.

Dit jaar was soms kolenzwart,

het covid-virus bleek de gard!

 

Zie de and'rhalvemeter afstand

in Spanje was dat veel gedoe.

Na de lockdown in een leeg land

zijn we heel coronamoe.

 

Deerniswekkend tikt de gard.

Wie 't vaccin krijgt, deelt de smart.

Covid was een valse start,

'k Kreeg het bijna aan mijn hart...

 

Dutjestaks en quarantaine,

mondkapjes en raambezoek.

't Zijn de woorden van 2020

al staan ze niet in Sint zijn boek.

 

Vol verwachting klopt ons hart:

er komt een eind aan dit getart.

Volgend jaar een nieuwe start

dan is Piet ook niet meer zwart!

 

Van: Barefoot on the Beach (2020)

Vrij naar: Jan Pieter Heije (1861)

Hier is de Sint al het land uit!

Zie je de V?

Welkom, Nederlandse lezer, bij de groeiende groep van landen waar een mondkapje in het openbare leven verplicht is. Vandaag gaat deze verordening daar in, vijf maanden nadat de regel bij ons werd ingevoerd. Ik kan je vertellen dat je er niet dood aan gaat, al is het even wennen. En als je onzeker bent over het precieze hoe doe dan de cursus die de overheid voor je samenstelde. Afgelopen weekend reden we over de kustweg naar ons afspraakje met vrienden in een van onze favoriete restaurants in Campoamor. (Ja, onze horeca is open.) Ongeveer halverwege de route werden we staande gehouden door mannen van de Guardia Civil. Ik draaide mijn chauffeursraampje open en begroette de agent vriendelijk. Die doen ook maar hun werk... Waarheen waren we op weg? Ik noemde mijn bestemming en mocht terstond doorrijden. Ik hoefde mij niet eens te identificeren, in tegenstelling tot mijn voorganger. Die had wellicht een minder plausibel verhaal.

De politie stond bewust niet op een grote afslag van snelweg AP-7 maar op een kleine. Om auto’s aan te houden die vanuit andere provincies ongezien de grens willen oversteken. Grensoverschrijdend verkeer mag hier nog steeds niet. Dat blijft tot tenminste 9 december aan de orde maar het zou mij niets verbazen als het tot na Kerstmis of Nieuwjaar aanhoudt. Aanstaand weekend zal hier een lang weekend zijn en dan is men er nog meer op gebrand ongewenst verkeer tegen te houden. Landelijk loopt het aantal besmettingen en ziekenhuisopnamen inmiddels terug. Hopelijk een trend die aanhoudt maar ik vrees dat het aanstaande lange weekend en de Kerstdagen weer een piek zullen veroorzaken.

Sinds vandaag, 1 december, heeft zoekmachine Google het eigen logo opgeleukt met kerstverlichting en een vogeltje. Iedereen is er dit jaar vroeg bij! In Nederland zijn de kerstbomen nu al niet aan te slepen, las ik. De opmerking van een bomenverkoper dat een gekapte boom van nu het wellicht niet uithoudt tot de Kerstdagen, leidde tot een opmerking van een koper dat hij of zij dan 'gewoon' een nieuwe komt halen. Het mag wat extra's kosten dit jaar. In het coronajaar hebben we nóg meer dan in voorgaande jaren behoefte aan licht en gezelligheid. Heel herkenbaar. Onze vriendinnen in Zürich stuurden ons een foto van de eerste sneeuw. Het is daar nu 1 graad Celsius. Mooi maar brrrr. Het scheelt vandaag 17 graden met ons.  

We leukten de -hier- weliswaar niet zo donkere dagen voor Kerst zelf ook al op: afgelopen weekend zetten we de nieuwe kerstboom op het terras. De ongeschreven regel in Nederland (en België) is dat de kerstboom pas in huis wordt gehaald na het Sinterklaasfeest van 5 december. Aan de achterkant geldt eenzelfde regel: uiterlijk op Driekoningen (6 januari 2021) dient de boom te zijn verwijderd. We gaan zien hoe dat bij ons uitpakt. Als we zin hebben de nepperd te laten staan, doen we dat (al vallen  al wat naalden uit). Zo braaf als we zijn met het dragen van mondkapjes en het volgen van andere kronaregels, zo gemakkelijk lappen we dit soort gedragsregels aan de laars.

Hoewel... bij ons is de Goedheiligman met zijn morenos al het land uit! De  stoomboot vertrok in november uit Spanje om kids in het koude noorden te gaan verblijden. De link tussen Sinterklaas en Spanje is niet erg voor de hand liggend. Nicholaas van Myra werd in de derde eeuw na Christus geboren in een stad die in het huidige Turkije ligt. Hij werd daar bisschop en na zijn overlijden -op 6 december- werd hij heilig verklaard. Zijn overblijfselen werden eeuwen later naar Bari (Italië) gebracht. Die stad werd weer later veroverd door de Spanjaarden. Dat is de enige connectie die ik kan bedenken.

De Sint is overigens niet de enige die het land verliet. Ook de vogeltrek nam hier een aanvang. Mijn liefje legde met haar telefoon een knappe V-formatie vast tijdens een wandeling langs de kust. Dat blijft een fascinerend gezicht. De temperatuur daalt ook hier en sommige gevleugelde diersoorten zoeken hun heil dan nóg zuidelijker. Ik begrijp dat, wij deden dat zelf ook jarenlang in dit seizoen. De winter was hier vorig jaar ook gematigd. De flamingo's die vertoeven in de salinas van buurgemeente La Mata vertrokken niet maar overwinterden hier omdat het weer zo mild was. Het leidde ertoe dat er dit jaar 400 baby-flamingo's bijkwamen. Voor deze winter verwacht men iets dergelijks. 

Vogels die in V-formatie vliegen, blijken hun vleugelslagen precies op elkaar af te stemmen. De vleugelslag van de voorste vogel zorgt voor luchtdrukverplaatsing die precies wordt opgevangen door de vogel die erachter vliegt. Door de juiste afstand te houden tot de voorganger profiteert elk dier optimaal van die drukverplaatsing en kost vliegen minder energie. Dat principe geldt tot de laatste vogel in de rij. Dat is pas duurzaam vliegen! 

Wij, gestrande wereldreizigers en Floortje Dessing blijven deze winter hier. Met kerstboom. Dat deden mijn liefje en ik 15 jaar geleden voor het laatst. We zetten sindsdien nog weleens een kerstboom toen we in Bali woonden. De laatste keer was in 2013, Yuda zat net in de eerste klas van de lagere school. We hebben tegenwoordig dagelijks contact met deze puber. Hij zegt zich het opzetten en decoreren van de boom nog goed te kunnen herinneren. Dat is het grote voordeel van foto’s delen. Mooie herinneringen blijven langer hangen. Ik nam mij voor hem en zijn broer Damai dit jaar een eigen webalbum met foto's van henzelf door de jaren heen te geven als kerstkado op afstand. Ik legde de mannetjes duizenden keren op de gevoelige plaat vast dus aan materiaal geen gebrek. 

Op het Spaanse terras maakten we plaats voor de kerstboom door de teakhouten tafel en stoelen van de overkapping naar de open lucht te schuiven. Die meubels kunnen wel tegen een stootje. De slagregens die onlangs de provincie Valencia teisterden en wederom tot grote overstromingen leidden, sloegen onze woonplaats deze keer over. Dat is de te opmerkelijk als je bedenkt dat Campoamor, op minder dan een kwartier rijden, de volle laag bleek te hebben gekregen. 

We plaatsten de twee ratan lounge-stoelen vervolgens onder de overkapping. Zo kunnen we optimaal genieten van de herfstzon die nog warm is. De boom is mooi geworden, al zeg ik het zelf. Het ding is goed van kleur, met voldoende takken zodat er een mooie dekking is, 1.80m hoog en 90 centimeter breed. We kochten er een set rood-witte decoraties en een slinger van warme LED-lampjes van 26 meter lengte bij. Die slinger licht cirkelde ik een paar keer rondom de boom. Een felrode rij kerstrozen in de buitenlucht completeren het terras.

Het mag voor ons dit jaar dan een thuisblijfkerst worden, de boom is voorzien van enkele buitenlandse versieringen. Van onze voormalige vriendinnen in Sydney (Australië) ontvingen we ooit een metalen hanger met koalabeer en een houten kangaroo in kerststijl en onze huidige Deense buurvrouw Bente schonk ons vorig jaar twee poppetjes van wol, gemaakt door haar moeder. Die konden dit jaar ook de boom in. De grootste versiering (versierder?) staat er echter naast.

Het grote prikken

Afgelopen week vroeg een vriend ons uit nieuwsgierigheid welke bronnen wij bij voorkeur raadplegen om op de hoogte te blijven van de laatste covid-19-ontwikkelingen. Hij voegde zijn eigen informatiestromen bij: europa.eu, saludpublica, iatatravelcentre.com, informationisbeautiful.net. Stuk voor stuk interessante, objectieve bronnen. Ik gaf hem eerlijk antwoord. Mijn liefje en ik zijn coronamoe aan het worden en houden de cijfers over besmettingen, ziekenhuisopnames en doden niet meer dagelijks bij. Wel houden we de vinger aan de pols voor wat betreft de situatie in onze eigen regio (Valencia), die van de buren (Murcia) en van Nederland. Onze aandacht gaat momenteel meer uit naar vaccins.

Terwijl ik dit typ, moet ik denken aan het woord ‘respair’… het nieuwe woord dat prinses Mabel vorige week de wereld in slingerde via social media. Het betekent de terugkeer van hoop na een periode van wanhoop. Het werd gebruikt in de 15de eeuw maar verdween daarna in de vergetelheid. Hoog tijd om het begrip weer op te poetsen! 

Een vriendin stuurde mij deze week een artikel over vacineren in Europa. Duitsland en Spanje zijn verder dan Nederland en beginnen, naar verluidt, in januari 2021 met hun grootscheepse vaccinatieprogramma. Spaanse premier Pedro Sánchez maakte afgelopen zondag bekend dat aan het einde van het eerste kwartaal van volgend jaar “een substantieel deel van de bevolking” zal zijn ingeënt.

In datzelfde artikel stond te lezen dat 13.000 plekken in dit land worden voorbereid om vaccinaties te gaan verzorgen. Dat is hetzelfde logistieke netwerk van 3.000 gezondheidscentra en 10.000 consultatiebureaus dat jaarlijks wordt gebruikt voor het geven van de griepprik. (Dit jaar kregen 14 miljoen mensen hier in een tijdsbestek van acht weken de griepprik.)

Spanje ontvangt 10% van de 1.2 miljard doses vaccin die de Europese Unie eerder bij verschillende fabrikanten bestelde. In Spanje zullen eerst zorgverleners en ouderen tegen het coronavirus worden ingeënt. Chronisch zieken en personen met een verhoogd risico krijgen eveneens voorrang. In fase 1 verwacht men dan 2.5 miljoen inwoners te kunnen vaccineren. In fase 2 (maart-mei) verwacht men een geleidelijke toename van het aantal beschibare vaccins en meer doelgroepen. Vanaf juni volgt stapsgewijs de rest van de bevolking.

Haar vraag was of wij ons laten vaccineren tegen dit virus? Een steekproef onder de Nederlandse bevolking toonde onlangs aan dat nog maar 52% zich zeker of waarschijnlijk laat vaccineren. Dat is veel minder dan enkele maanden geleden. En wij, Hollanders in Spanje, wat antwoordden wij? 100%! Je wilt deze rotziekte toch niet krijgen?! Als je het al overleeft, daarna maandenlang lamlendig op de bank liggen, hopend op volledig herstel? 

Zeker, niemand weet of en welke gevolgen een coronavaccin op lange termijn zal hebben. We zullen met die onzekerheid moeten leren leven. Wat nu al wel bekend is, is dat vaccins gelden als de veiligste, succesvolste en goedkoopste manier om ziekte te voorkomen. Er zijn inderdaad incidenten. Als er één ding is dat deze pandemie verduidelijkte wat mij betreft, is dat het leven minder maakbaar is dan sommigen van ons ooit dachten. Bill Gates die ons wil injecteren met zijn nanochips en ons zo voortaan overal kan volgen? George Soros die covid-19 moedwillig de wereld in stuurde om onze vrijheid af te nemen? Die ideeën zijn pas echt gevaarlijk…

Bovendien willen we terug naar ons oude leven en op niet al te lange termijn graag weer op pad gaan; niet alleen binnen de landsgrenzen maar ook (ver) daarbuiten. In de toekomst zal ik met een grote boog -en vol overtuiging- om verklaarde antivaxxers heen lopen. Ik vind het trouwens een goede zet dat Qantas als eerste luchtvaartmaatschappij een inentingsverklaring zal eisen van iedere toekomstige passagier. KLM houdt de kiezen daarover tot nu toe stijf op elkaar. Tja.

Mijn liefje en ik laten ons echter niet als makke schapen naar het plaatselijke gezondheidscentrum of ziekenhuis voeren. Voor onszelf zoeken we eerst uit wat het beste pad voorwaarts kan zijn. De Spaanse oncoloog van mijn liefje gaf tijdens het laatste jaarlijkse consult aan dat zij, als ex-patiënte, op zijn prioriteitenlijst wordt geplaatst. Daarom vermoeden we dat zij in januari 2021 een telefoontje kan verwachten waarin ze wordt uitgenodigd in fase 1 aan het nationale vaccinatieprogramma deel te nemen. (Als partner zal ik hoogstwaarschijnlijk meegaan in dat programma.)

Beiden hebben we behoefte om uit te zoeken wat het beste vaccin voor ons zou zijn. Naast vele verschillen, vooral in karakter, zit er tussen ons een verschil in leeftijd en gezondheidssituatie. Heeft zij om die reden een ander vaccin nodig dan ik? Spanje krijgt vanaf januari en daarna de beschikking over circa 140 miljoen doses vaccin van verschillende fabrikanten: Johnson & Johnson/Janssen, AstraZenica/universiteit van Oxford, BioNTech/Pfizer, Moderna, Sanofi/GSK, Merck, Sharp & Dohme/Thermis, Novavax, Curvac en anderen. Het vaccineren wordt hier niet verplicht, in tegenstelling tot wat ik eerder las. Het vaccin zal gratis zijn.

Ondanks onze verschillen zijn we qua aapak eensgezind. Zeer eensgezind zelfs! Als we een telefoontje van de arts krijgen, vragen we eerst een consult aan om al onze vragen met hem te bespreken en zijn advies aan te horen. Pas daarna gaat de naald daadwerkelijk in de bovenarm.

Illustratie: James Melaugh (voor The Guardian)

We begonnen deze week aan een schriftje met relevante vaccingegevens. We noemen dit in Huize Barefoot ‘Proyecto Cuaderno Azul’. Gewoon, omdat de notities in een blauw boekje gaan.  De gegevens voor dit blog zijn afkomstig van artikelen in Trouw, NRC, De Volkskrant, Inspanje.nl, The Guardian en enkele andere buitenlandse publicaties. Veel van hen en een beetje van muzelluf; ik deel het graag. Doe er je voordeel mee. Er zijn momenteel honderden vaccins in de maak maar wijzelf volgen er vier met meer dan gemiddelde interesse. Dat zijn:

• Johnson & Johnson/Janssen Pharmaceuticals
• AstraZeneca/Universiteit van Oxford
• Moderna
• BioNTech/Fosun Pharma/Pfizer

Janssen Pharmaceuticals is een farmaceutisch bedrijf in België, dat in 1953 werd opgericht door de Belgische arts Paul Janssen. Het bedrijf werd in 1961 overgenomen door de Amerikaanse farmagigant Johnson & Johnson. De effectiviteit van het Johnson & Johnson/Janssen-vaccin is nog niet gepubliceerd omdat men het momenteel test in een grotere groep proefpersonen. Het gaat hier om één injectie.

AstraZeneca is een Brits-Zweeds farmaceutisch bedrijf dat in 1999 werd opgericht en is gevestigd in Cambridge, Engeland. De effectiviteit van het AstraZeneca/Oxford-vaccin wordt gesteld op 60 en 90%. Dit vaccin zou uit twee injecties bestaan. Dit nieuws hield menig wetenschapper onlangs bezig. Een regime van twee volledige doses achtereen zou een effectiviteit van (slechts) 62% hebben. Een regime van eerst een halve dosis, vier weken later gevolgd door een hele dosis zou de effectiviteit tot 90% verhogen. Gisteren konden we in de krant echter lezen dat de groep proefpersonen die men testte bestond uit personen tot 55 jaar. Hoe werkt dit vaccin dan bij mensen die ouder zijn? Bovendien bleek het percentage van 90% bijeengeharkt uit verschillende doseringen, verschillende placebomiddelen en verschillende leeftijdsgroepen. Wetenschappers vragen zich nu af of dit percentage wel statistisch significant is. (De beurskoers van het farmaceutisch bedrijf zakte daarna met een paar procentpunten.) Er wordt nu reikhalzend uitgekeken naar harde data over de leeftijdssubgroepen. Ook door ons.

Moderna is een Amerikaans biotechnologisch bedrijf in Cambridge, Massachusetts dat in 2010 werd opgericht door een groep investeerders en een Franse zakenman. (De RNA in de bedrijfsnaam duidt op hun kerntaak.) De effectiveit van het Moderna-vaccin wordt gesteld op 95%. Er zouden wel mogelijke bijwerkingen zijn als spierpijn, gewrichtspijn, hoofdpijn, koorts en vermoeidheid. Die klinken als normale griepprikbijwerkingen, als zijn ze vervelend. Op zich betekenen ze wel dat het vaccin werkt want het immuunsysteem reageert erop. Overigens zouden die bijwerkingen van korte duur zijn.

BioNTech is een Duits biotechbedrijf dat in 2008 door twee Turks-Duitse wetenschappers en een Oostenrijkse oncoloog werd opgericht. Het is gevestigd in Mainz (Duitsland). Fosun Pharma is een Chinees farmaceutisch bedrijf in Shanghai (China) en het Amerikaanse Pfizer is een van de grootste farmabedrijven wereldwijd. De effectiviteit van het virus van dit samenwerkingsverband is eveneens gesteld op 95%. Ook hier zouden dezelfde bijwerkingen als bij het Moderna-vaccin aan de orde zijn alleen in mindere mate.

Johnson & Johnson/Janssen Pharmaceuticals en AstraZeneca/Universiteit van Oxford maken gebruik van een zogenaamd adenovirus. Moderna en BioNTech  /Pfizer passen de techniek van mRNA toe.

Een adenovirus is een griepvirus met een aanpassing, in dit geval de genetische code van SARS-CoV-2. Een vaccin van dit type brengt een corona-eiwit in het lichaam in dat een reactie van het immuunsysteem opwekt om tegen het virus te gaan strijden. Een adenovirus is dus een transportvirus (een drager) die mensen niet ziek kan maken. Het adenovirus van AstraZeneca/Oxford gebruikt een griepvirus van chimpansees, Johnson en Janssen maken voor hun vaccin gebruik van een gemodificeerd menselijk griepvirus. 

De andere twee bedrijven ontwikkelen zogenaamde mRNA-vaccins. RNA staat voor ‘ribonucleic acid’ ofwel ribonucleïnezuur; dit is een biologisch molecuul dat essentieel is voor de regeling van cellulaire processen in alle levensvormen. (Het lijkt daarin op DNA.) Toepassingen van mRNA in vaccins zijn gebaseerd op een gloednieuwe techniek; vandaar dat ze ook wel ‘next generation vaccines’ worden genoemd. mRNA-vaccins laten het lichaam zélf een corona-eiwit aanmaken. Ze bestaan uit een genetische instructie voor het maken van zogenaamde spike-eiwitten, de karakteristieke uitsteeksels van het coronavirus waarmee het onze cellen binnendringt.

Het mRNA in de vaccins van Moderna en BioNTech/Pfizer vermeerderen zichzelf niet en veranderen niets aan het DNA van een geïnjecteerde persoon. Genetische manipulatie is dus niet aan de orde. (Het wordt zelfs snel afgebroken in de cel.) Dit type vaccin imiteert de natuurlijke manier waarop het SARS-CoV-2-virus, dat zelf ook bestaat uit RNA, mensen besmet. Ze hebben geen onschuldig virus als drager nodig, zoals bij de hierboven beschreven vaccins. Een nadeel van mRNA-vaccins is dat er een hoge dosis nodig is om voldoende eiwit in het lichaam aan te maken. Gevaarlijke bijwerkingen traden tot nu toe niet op in studies en proefperiodes. 

Iemand in onze vriendenkring is bevriend met een persoon die professor is en hoofd van een covid-afdeling in een Nederlands academisch ziekenhuis. Die sprak een voorkeur uit voor een vaccin op basis van mRNA. Het menselijk lichaam zou daarop beter reageren. Ik zette het in mijn blauwe boekje. 

De komende maand(en) verwacht ik veel meer over vaccins te kunnen lezen. Op het web las ik dat wetenschappers van CEPI, Coalition for Epidemic Preparedness Innovations, een Noorse non-profit organisatie die in 2016 werd opgericht in Davos (Zwitserland) met hoofdkantoor in Oslo (Noorwegen), weldra zullen beginnen met het vergelijken van covid-19-vaccins die momenteel worden ontwikkeld. Voor nieuwsgierige burgers als wij. We kijken er met veel belangstelling naar uit al realiseer ik mij dat het risico van appels en peren op de loer ligt. Vergelijken is lastig als niet alle of indien uitsluitend moeilijk vergelijkbare gegevens voorhanden zijn. Het zou ons echter een boel werk schelen. Wordt -echt wel een keertje- vervolgd. In ieder geval vóór het grote prikken begint!