Misleidende koppen

‘Huizen, gas, macarons. Niet te betalen.’ Zo begon de column van de Nederlandse auteur en columnist Peter Buwalda onlangs in de Volkskrant. Van al die producten ontstond een gigantische vraag maar er was sprake van een beperkt aanbod. Het eerstvolgende krantenartikel dat aan mijn oog voorbijtrok, was van columnist Bert Wagendorp en ging over… wederom, de gascrisis. Hij schreef dat die verscheen als donderslag bij heldere hemel. Ook las ik een satirische bijdrage van De Speld over de goedkoopste gasvervangers voor de winter die voor de deur staat: veel jalapeñopepers eten, een warme partner zoeken, een vuurtje stoken met benzine (nu goedkoper dan gas), wondermiddel ducttape dat je overal voor kunt gebruiken!, een schapendoes (hondensoort) aanschaffen en ertegenaan gaan liggen en nog zo wat suggesties. 

De gasprijzen stegen fors in Nederland (13%) en andere Westerse landen. Nederlandse huishoudens zouden maandelijks weleens €100 à €150 meer moeten gaan betalen voor dit vluchtige maar o zo belangrijke goedje. De Nederlandse regering draaide de gaskraan dicht omdat er door boringen in Groningen aardbevingen ontstonden in het gebied, die tot veel schade leidden aan woningen. De verantwoordelijke minister besloot destijds dat de kraan in 2022 dicht zou gaan. Gedupeerde burgers kwamen daartegen in verzet en men besloot de lokale gaswinning per direct af te bouwen. 

Vanwege het dichtdraaien van de gaskraan is men daar nu grotendeels aangewezen op gas uit Rusland, van die nare Poetin die geen gelegenheid voorbij laat gaan om zijn macht te bestempelen en zelfs te misbruiken. Afhankelijkheid is nooit een prettige omstandigheid maar deze helemaal niet, vind ik. De Franse president Macron (niet van de taartjes) legde de gasprijs in zijn land tijdelijk aan banden. De verkiezingen komen eraan… Boris Johnson ging onlangs op vakantie naar de Costa del Sol op het hoogtepunt van 's lands energiecrisis. Dat werd hem niet in dank afgenomen. Ben Jennings, de cartoonist van de Britse krant The Guardian, wist er wel raad mee.

Ik wilde een tijdje geleden al een keer bloggen over gas. Dat was ruim vóór de komst van de misleidende krantenkoppen. Toen ik met mijn liefje onze recente rondreis door Andalusië voorbereidde, las ik over de gaspijpleidingen die vanuit Algerije naar de Andalusische kustplaatsen Tarifa en Almeria lopen. Spanje heeft een van de beste infrastructuren ter wereld voor gastransport en is op dit punt een van de onafhankelijkste landen van Europa. Mijn twee vaderland ontvangt gas uit Noord-Afrika, zowel door kilometerslange buizen over land en op de zeebodem als via tankers die vloeibaar aardgas (LNG) transporteren. Deze transportmiddelen worden ook wel methaanschepen (‘metaneros’) genoemd. Je herkent ze aan de grote stalen bollen op het dek.

Zo’n methaanschip heeft een gascapaciteit van 165.000 kubieke meter (m3). Het gas wordt vloeibaar gemaakt in speciale fabrieken en vandaaruit naar de schepen gepompt. Spanje heeft een flink aantal van die methaanboten. In de kustplaatsen Barcelona, Cartagena, Huelva, Gijón, Sagunto en Bilbao staan zogenaamde ‘regasificadoras’, fabrieken die het vloeibare gas (op -160º Celsius) weer in zijn oorspronkelijke vorm terugbrengen en in het nationale gasnetwerk doen opgaan. Tot nu toe werden dit jaar 197 boten met gas uitgeladen. Het goede aan deze scenario´s is dat we in dit land niet afhankelijk zijn van het onbetrouwbare Rusland. (Slechts 10% van het gas komt uit Rusland.)

We zijn in Spanje wel afhankelijk van Algerije, een van de top10 landen met de grootste natuurlijke gasreserves ter wereld. Dat land heeft nu dus een hoog oplopend geschil met buurland Marokko. Die kinnesinne heeft te maken met de status van de westelijke Sahara. De souvereiniteit over het gebied wordt betwist: zowel Marokko als de Sahrawi Arabische Democratische Republiek (SADR) maken er aanspraak op. Algerije schaart zich al jarenlang achter Polisario, de onafhankelijheidsbeweging van Sahrawi. Vorig jaar liepen de spanningen tussen beide landen verder op, met deze stap als nieuw dieptepunt in de relatie.   

Het geschil leidde tot de sluiting van de Maghreb-gasleiding op 31 oktober j.l. Die gaspijpleiding van 1.400km lengte was tot dan toe 25 jaar lang in gebruik. Mijn liefje schrok zich een hoedje van dit nieuws. Geen gas meer?! We koken en douchen erop en hebben een gaskachel in de woonkamer. Het goede nieuws is dat die kachel nog niet aan is. Vorig jaar gebeurde dat op 1 november (voor de avonduren). We zitten hier overdag en 's avonds nog met de deuren en ramen open.

Ze stuurde mij twee artikelen door die ik van haar moest lezen. Mijn eerste reactie was: SpanjeVandaag en Trouw zetten beiden nogal misleidende koppen boven hun artikelen. ‘Spanje heeft genoeg gas in opslag voor 40 dagen’ en ‘Slecht nieuws voor Spanje en Portugal: Algerije draait gaspijpleiding via Marokko dicht’. De soep wordt niet zo heet gegeten als'ie wordt opgediend. Er is sprake van onnodig paniekzaaien en onjuiste berichtgeving. 

Dat neemt niet weg dat de energieprijzen ook in dit land snel stegen en blijven stijgen; door de gestegen gasprijs. Een megawattuur op de energiemarkt was in augustus van dit jaar 35% hoger ten opzichte van diezelfde maand in 2020. In september werd hier bijna dagelijks een nieuw prijsrecord gebroken. In Spanje zijn flexibele tarieven van toepassing (geen vaste). Veel Spaanse elektriciteitsbedrijven berekenen de werkelijk kosten direct door aan de klant, dus iedere schommeling is direct voelbaar in de huishoudknip. De Spanjaard Josep Borell, EU-buitenlandchef, noemde zijn vaderland hierom “de kanarie in de Europese kolenmijn”. De meeste Europese landen hanteren een vaste jaarprijs in  hun energiecontracten. Daar zien burgers pas bij het afsluiten van een nieuw jaarcontract wat de precieze prijsstijging was. 

Ik zei haar dat ik iets anders had gelezen over de gasaanvoer naar Spanje. Mijn info kwam rechtstreeks van Spaanse kranten (onder andere El País en La Verdad) en daarin werd deze kwestie feitelijker beschreven. Die ligt genuanceerder. Een van de twee gaspijpleidingen naar Spanje is inderdaad gesloten. Exporteur Algerije heeft echter toegezegd zich aan de contractuele verplichtingen jegens deze klant te houden. Het land zal, met een op te voeren capaciteit via de pijpleiding naar Almería, de 750km lange Medgaz-pijp, en via ingehuurde tankers met vloeibaar gas de hoeveelheid leveren die ons contractueel toekomt. Voor die opgevoerde capaciteit moet aan Algerijnse zijde nog wel werk worden verzet maar er lijkt geen reden tot paniek.

Niet alleen Spanje krijgt geen gas meer via de Maghreb-pijplijn, Marokko evenmin. Algerije had alle commerciële banden met Marokko al verbroken en nu wordt ook het gascontract met het buurland  dus niet verlengd. In de Spaanse kranten die ik las, wordt Marokko aangewezen als grootste verliezer. Niet alleen vervalt hiermee een doorgiftebijdrage van €50-200 miljoen per jaar (afhankelijk van de hoeveelheid getransporteerd gas), het beeïndigen van dit contract legt ook twee electriciteitscentrales in het land plat die goed zouden zijn voor 10% van de totale energielevering van Marokko. Ingewijden menen dat dat percentage hoger ligt, eerder 17%. Die centrales worden overigens door twee Spaanse energiebedrijven gemanaged. De autoriteiten in Rabat waren er als de kippen bij om het Algerijnse besluit af te doen als “onbeduidend” maar dat zou een poging zijn om gezichtsverlies te voorkomen.

Dit zou wel een grotere kwestie kunnen worden als Spanje een deel van de stilgelegde pijpleiding omkeert (niet letterlijk) en Marokko via reverse flow gas uit Spanje gaat geven, zoals men lijkt te overwegen. Dat zou tegen het reeds zere been van Algerije zijn en daarmee zou het land zichzelf diep in de vingers kunnen snijden. En dus ook in die van ons. De tijd zal het leren. Het hamesteren van gas in flessen - de veruit favoriete manier van koken en verwarmen voor de meeste Spanjaarden, is reeds begonnen… Wij hopen er deze winter warmpjes bij te zitten. Met of zonder schapendoes.