Strandlopers onder mekaar

We hebben waarschijnlijk twee nestjes Spaanse mussen in onze bougainvillea. Er is daar dageljks een hoop gefladder en gepiep te horen. Als je een stap richting de groene wand zet, valt het geluid stil. Die stilte duurt net zo lang totdat je je weer verwijdert. Mussenjongen blijven ongeveer 17 dagen in het nest. Nadat ze uitvliegen, worden ze nog een week of twee gevoederd door de ouders. Wij  zouden graag willen zien dat moeders een eierschaal wegbrengt of -nog leuker- dat we een jonkie zien uitvliegen. Dat is tot nu toe niet gelukt, ondanks het feit dat we regelmatige op de uitkijk zitten. We bieden graag onderdak aan een volgende generatie, zelfs van een eenvoudige mus! 

Tweewekelijks ontvang ik de nieuwsbrief ‘Vogelskijken’. Toen ik mij daarvoor aanmeldde, ontving ik een gratis e-gids van de 23 mooiste vogellocaties in Europa. Het verbaasde mij niet dat vijf van die locaties in Spanje liggen; te weten in S’Albufera (het grootste wetland van Mallorca), natuurreservaat El Planerol (in de buurt van Zaragoza), nationaal park Montfragüe (Extremadura), Tarifa (westelijkste punt van Spanje, bij de Straat van Gibraltar) en de Tancada-lagune (in de Ebrodelta). Nederland wordt in deze gids vermeld met twee locaties: de Slufter (Texel) en de zuidpier van IJmuiden. De pier steekt kilometersver de Noordzee in. Die hoop ik te gaan bezoeken als we later dit jaar naar Nederland gaan. Voor ons mensen is dat dan de trekperiode, voor de meeste vogels dan niet maar wellicht heb ik mazzel. 

In de nieuwsbrief van afgelopen weekend werd het boek van de Deense natuurfotograaf Lars Gejl gerecenseerd, getiteld ‘Steltlopers van Europa. Een fotografische gids’. Dit boekwerk is sinds de eerste druk (2015) een soort standaardwerk voor vogelaars geworden. Er is nu weer een bijgewerkte Nederlandse vertaling uit. Gejl (1962) wordt gerekend tot de beste natuurfotografen ter wereld. Hij is gespecialiseerd in vogelfotografie. Saillant detail is dat hij in 2022 zijn eerste thriller (van een geplande trilogie) schreef over een gepassioneerde vlinderverzamelaar cum detective en diens maat.

Steltlopers zijn, kort gezegd, vogels met lange poten die bij het water leven. Je moet hierbij denken aan scholeksters, kluten, plevieren (onder andere de kievit) en strandlopers (waaronder de grutto). In het voorwoord van zijn vogelboek deelt Gejl een aantal wetenswaardigheden over bepaalde soorten steltlopers. Dat de Noord-Amerikaanse ondersoort van de rosso grutto de langste non-stopmigratie onderneemt van welk levend dier dan ook. Dat je de blozende steenloper op alle ijsvrije kusten van over de hele wereld ziet in de wintermaanden. Dat watersnippen samen ‘zingen’ met hun staartveren. Dit en meer opmerkelijke gewoonten van deze vogelsoort is waarover dit uitvoerige, rijkgeïllustreerde boek gaat. 

De steltlopers zijn een groep vogels die opvallen door hun grote verscheidenheid in vorm en gedrag. Een steltloper is gemakkelijk te herkennen aan zijn druppelvormige lichaam met een relatief lange snavel en lange benen (stelten). Veel dieren behorend tot deze soort vertonen unieke kenmerken, zoals de omgekeerde snavel van de kluut en bijvoorbeeld de uitgebreide hoofdversiering van de mannelijke kemphaan in het voorjaar. 

Er bestaan 82 soorten steltlopers. Daarvan zijn in Europa slechts 44 broedende soorten te vinden. Daarnaast heb je 38 zeldzame dwaalgasten uit Noord-Amerika en Azië. Veel vogelaars hebben moeite met het identificeren van deze steltlopers. Dat komt vooral doordat een aantal van de kleinere soorten erg op elkaar lijkt. De auteur is dan ook van mening dat je een goed handboek nodig hebt en veel vrije tijd om werkelijk vertrouwd te raken met de steltlopers. 

Mijn liefje en ik deden op een doordeweekse dag een rondje door de wandelende duinen in onze woonplaats. Er was niet heel veel reuring te bekennen totdat we even geconcentreerd naar de branding staarden. Daar zagen we iets donkers met kleurtjes ronddartelen. Het was op enige afstand dus de telelens moest eraan te pas komen. Ik klikte een aantal keren en hoopte dat er een scherpe foto bij zou zitten.

Het bleek te gaan om een nogal kleurrijke strandloper die we daar niet eerder zagen. Bij thuiskomst raadpleegde ik de gids van Gejl en daarin zag ik dat het om een steenloper gaat. In het Engels wordt deze vogel ‘Ruddy Turnstone’ genoemd. Dat is een erg toepasselijke naam. Deze vogel heeft namelijk de gewoonte om met zijn snavel steentjes op te wippen om te zien of er iets eetbaars onder ligt. (Vandaar de turnstone.) In tegenstelling tot mensen hebben ze koolhydraten nodig om hun lange migratieroute te kunnen afleggen. Ruddy betekent overigens ‘blozend’. Ook wel aardig gekozen want een kleurpatroon legt de nadruk op hun wangen.

Er bestaan honderden soorten kustvogels maar er zijn slechts twee soorten steenlopers: de Ruddy Turnstone (blozende steenloper) en de Black Turnstone (zwarte steenloper). De steenloper behoort tot de strandlopers. Je vindt ze dan ook uitsluitend langs de branding, nooit in het water. Wij zouden glibberen over een natte ondergrond, zij niet. Steenlopers hebben speciale poten die enigszins stekelig zijn, met korte, scherp gebogen teennagels die hen goede grip geven. 

Op de kop en borst heeft het oranje-bruin met zwarte delen, korte oranje poten en een korte snavel. Qua kleuren combinatie lijkt het dier wel op een lapjeskat! Jonge vogels en vogels in winterkleed zijn grijs en zwart met wit. Precies zo zagen we jong en oud samen scharrelen in de branding. De jonkies moeten snel leren want als ze 19 dagen oud zijn, beginnen ze aan een soms duizenden kilometers lange tocht naar de niet-broedgebieden. 

Deze vogels migreren van de Botnische Golf (een groot water tussen Zweden en Finland) en de Oostzee, zuidwaarts langs de kustlijn van West-Europa richting West-Afrika. De voorjaarstrek richting de broedplaatsen is van begin april tot begin juli; langs de kust en over land. De daadwerkelijke broedperiode is ongeveer van mei tot augustus. Je vindt de steenloper dan vooral in het vogelwalhalla de Waddenzee. De oudste Ruddy Turnstone die ooit werd geregistreerd, was een mannetje van ruim tien jaar oud. Die heeft heel wat kilometers in de pootjes!