There is a crack in everything

Dit is mijn zoveelste oudejaarsblog. Guttegut, wat ging dit jaar snel voorbij. Het was mijn een na productiefste blogjaar. Mijn liefje en ik begonnen 2016 goed met vuurwerk onder de Harbour Bridge van Sydney. De dag daarna gingen we met vriendin Bernadette op weg naar Tasmanië waar we in een kampeerwagen rondtoerden.

De zomer en het najaar waren erg mooi in Spanje. Wel stonden de seizoenen in het teken van de wonderlijke wolkenwereld. Als professioneel wolkenstaarder en lid van de Cloud Appreciation Society genoot ik ervan.

Popiconen als Prince (58), David Bowie (69), Maurice White (75) - oprichter van Earth, Wind & Fire wiens muziek ik in de jaren 80 adoreerde-, bard Leonard Cohen (72) verruilden het aardse voor het hemelse. “There is a crack in everything. That’s where the light gets in”… regels uit zijn prachtige lied Anthem. En op de valreep: Wham! George Michael overleed op 53-jarige leeftijd. Op vaderlandse bodem overleden Peter van Straaten (81), de zeer gewaardeerde columnist van het Parool. Hij ontving vijf maal de inktspotprijs voor de beste politieke spotprent van het jaar. Diens Zeurkalender prijkte bij ons vaak aan de wand. Kookgek, restaurateur en gastheer Joop Braakhekke (75) overleed onlangs, na een hopeloos gevecht tegen een agressieve kankersoort. Zijn kookschriften blijven bestaan!

Ook de Joods-Amerikaanse Holocaust-survivor, schrijver en winnaar van de Nobelprijs voor de Vrede, Elie Wiesel (88), overleed eerder dit jaar. Ik las bijna al zijn boeken, fictie en non-fictie. Zijn werk maakte een onuitwisbare indruk op mij. Ook de Italiaanse schrijver Umberto Eco (83) ontviel ons; hij laat een niet groot maar wel bijzonder oeuvre na. De Amerikaanse schrijfster Harper Lee (89) is de laatste die ik noem. Zij overleed recent, een jaar na verschijning van het vervolg op haar wereldberoemde debuut ‘To Kill A Mockingbird’ (1960) waarvoor ze in 1961 de Pulitzerprijs ontving. Het scheelde weinig of ‘Go Set the Watchman’ werd niet gepubliceerd. Toen het posthuum uitkwam, deed het veel stof opwaaien omdat de hoofdpersoon uit de voorafgaande roman -advocaat en strijder tegen rassendiscriminatie Atticus Finch- minder positief in romanvorm terugkeerde. 

2016 was in Nederland Jaar van het Boek. De Nieuwe Bijbelvertaling (2004) werd door het publiek verkozen tot het belangrijkste boek van Nederland. Ook ik stemde  maar niet op dit boek. Ik zeg elk jaar dat ik mijn beste boek nog moet lezen. Het boek in de categorie non-fictie dat dit jaar de grootste indruk op mij maakte, was ‘Extinction: A Radical History’ van de New Yorkse professor Ashley Dawson. Een van de mooiste non-fictie boeken van Hollandse bodem was dit jaar ‘De stamhouder’ van Alexander Münninghoff. Een van de mooiste romans kwam dit jaar van Jodi Picoult ‘Small Great Things’, over racisme en witte suprematisten in de Verenigde Staten. 20 jaar geleden begon ze aan een boek over dat onderwerp maar het lukte destijds niet. Nu wel. Het is uiterst integer en noopt tot nadenken.

In 2016 raakte de wereld verder verscheurd. Het was tevens een jaar waarin ik de wereld minder en minder ging begrijpen. Despoten als Poetin en Erdogan verstevigden hun greep op de macht. De Brexit-uitslag, de daarmee samenhangende moord op politica Jo Cox (door een Britise neo-Nazi en Brexiteer), de opkomst van extreem rechts in Europa en de Verenigde Staten, de verkiezing van de Filippijnse president Duterte die opriep en eigenhandig overging tot moord. Het zijn voorbeelden van een ontredderde wereld, een wereld in chaos.

De onvoorziene verkiezing van Donald Trump was een ander dieptepunt van 2016. Het waren vooral boze witte, laag opgeleide mannen die op deze populist en demagoog stemden. Ik las dit jaar menig artikel waarin het verschijnsel ressentiment opdook. Het begrip is van Franse origine en duidt op een psychologische staat waarin onderdrukte gevoelens van wrok, wraakgevoelens en opgekropte haat niet kunnen worden geuit. Na Trumps verkiezing vloog de deksel van de doos van Pandora eraf. De dagen na die uitslag kwamen in het gehele land klachten binnen van mensen -zwart, vrouw, Zuid-Amerikaans, moslim- die te maken kregen met fysiek geweld en scheldpartijen. Ku Klux Klan-tijden herleven. Time verkoos hem tot Persoon van het Jaar. Tja. We gaan zien wat zijn presidentschap teweeg gaat brengen, in de VS en daarbuiten.

Elk jaar kiest Nederland het mooiste woord van het jaar; deze keer zat er geen potentiële kandidaat bij voor mij. Ik verkies daarom mijn zelfverzonnen woord van 2016: feitenfrutselaar, iemand die het niet zo nauw neemt met de feiten. Trump zette de toon maar sociale media staan al jarenlang bol van de halve en hele onwaarheden en van persoonlijke meningen die voor feiten moeten doorgaan. Volgens serieuze media hebben we echter te doen met het topje van de ijsberg. Het begrip ‘post-truth’ viel afgelopen jaar vaker dan ooit. Dat werd door de Oxford Dictionnary tot woord van het jaar gekozen. Niet verwonderlijk!

De mensheid als geheel heeft behoefte aan gematigdheid en rationaliteit, ikzelf aan dingen die het hart beroeren. Hét Engelse woord van dit jaar is voor mij serendipity. Het bestaat als minstens 250 jaar (sinds het voorkwam in een gotische roman). Ik ken de betekenis sinds 2001 toen mijn liefje en ik kort vakantie hielden in St. Yves, Cornwall. Op een zonovergoten dag, in een lieflijke straat in de dorpskern trof ik een schattig huis met die naam. Er is geen recht-toe-recht-aan Nederlandse vertaling voor, het betekent een staat van geluk, een ongecompliceerde toestand. Zelfs de klank is mooi.

Ik wens dan ook dat 2017 a year of serendipity mag worden maar ik heb zo mijn twijfels). Desalniettemin: Happy New Year! Wij gaan op nieuwjaarsdag aan onze langste reisdag van de trip beginnen. Naar hoofdstad Yangon (Rangoon).