Happy Earth Day!

De mannetjes in Bali wensten ons dit toe in een vrolijk stemmend Whatsapp-bericht. Vandaag is het Dag van de Aarde. Ik ben blij dat hun school hieraan aandacht besteedt. Jong geleerd is oud gedaan. Yuda hield een presentatie in de Engelse taal over een excursie die zijn klas maakte naar de rijstvelden… in aanwezigheid van  alle ouders! Zijn witte surrogaatoma’s zijn trots als pauwen op die prestatie. 

In 1972, tijdens een VN-conferentie in Stockholm over leefomgeving, werd voor de eerste keer wereldwijd aandacht gevraagd voor de onderlinge afhankelijkheid tussen mensen, dieren en de planeet. Bij die gelegenheid riepen de Verenigde Naties ‘Earth Day’ uit. Het thema van dit jaar is hoe we de vervuiling van Moeder Aarde door plastic kunnen stoppen. Dit materiaal verwondt en doodt dieren in zee, ruïneert oceanen en zeeën en verstopt waterwegen. Het kan tevens de menselijke hormoonhuishouding in de war brengen. Bali worstelt ook met plastic. Als we op deze voet doorgaan, vernielt het onze planeet.

Plastic is als materiaal niet meer weg te denken uit ons dagelijkse leven. Het zit werkelijk overal in, op en aan; zelfs voor een kritische consument is het niet of nauwelijks te vermijden. De eerste interesse in het vervaardigen van plastic dateert van omstreeks 1800 toen men op zoek ging naar een vervanger van schaarse materialen als ivoor en schildpaddenschild. Op zich was dat een goede zaak want waarom zou je dieren gebruiken als verpakking? Ze zijn onze partners, niet onze slaven! Deze uitspraak is een variant op een zin van Jan Terlouw in zijn recente boekenweekessay ‘Natuurlijk’. Dit mooie werkje dat ik met veel genoegen las, is een ode aan de natuur en een pleidooi voor duurzaamheid.

De eerste synthetische materialen werden afgeleid van cellulose, een substantie die in planten en bomen voorkomt. Cellulose werd met chemicaliën verhit waardoor een extreem duurzaam materiaal ontstond. Niet duurzaam in de zin van ‘niet schadelijk voor ons milieu’ helaas. Geen enkele plastic-soort speelt daarin een positieve rol in mijn ogen. Het meeste plastic dat we tegenwoordig kennen en gebruiken, wordt vervaardigd op basis van koolwaterstoffen die ruimschoots aanwezig zijn in aardgas, olie en kolen. (Ook het gebruik van schadelijke fossiele brandstoffen moeten we afbouwen maar dat is stof voor een ander verhaal.)

Niet alleen blijkt het materiaal een vloek, als consument krijgen we het ook in grote hoeveelheden door de strot geduwd. Spanje loopt als land zeker niet voorop als het om de beperking van het gebruik van plastic gaat. Mijn liefje en ik zijn van de drie R’en: reducir, reutilizar & reciclar. Minderen, hergebruiken en recyclen. Hoe vaak ik in mijn Spaanse leven al vriendelijk doch vastberaden ‘non, gracias’ zei tegen een kassamedewerker in de supermarkt is niet meer op de vingers van de handen van de helft van de Spaanse bevolking te tellen. Tegenwoordig noemen we de reden erbij: plastic is slecht voor ‘el medio ambiente’ (het milieu). Doorgaans wordt er dan fel geknikt.

Wat eveneens stoort, is de onverschilligheid waarop mensen met dit materiaal omgaan. Wij spreken jonge en oude vervuilers in het openbaar op hun gedrag aan; zelf ga ik discussie en agressie niet uit de weg. Zij en ik zijn dermate fel op dat vlak dat vriend Frans ons in de loop van de tijd eco warriors ging noemen. Tja. Wij voelen nu eenmaal passie voor de natuur en voelen ons daarmee verbonden. Behoud van de planeet en onze eigen leefomgeving zou geen linkse hobby moeten zijn; dat gaat iedereen aan.

Sinds een half jaar wordt er in onze Spaanse woonwijk weer gebouwd. Welgeteld staan er inmiddels zeven bouwkranen op de route naar ons huis. Gelukkig zijn de constructies kleinschalig en betreft het laagbouw (maar het blijft wennen). Je kunt je voorstellen hoeveel verpakkingsmaterialen op zo’n bouwplaats aanwezig zijn. In de afgelopen weken blies hier met regelmaat een harde wind uit het westen die ervoor zorgde dat grote piepschuimpanelen en reuze zakken in de richting van de  wandelboulevard en de stranden waaiden. Wij raapten wat en waar we konden, we hadden er onze handen vol aan. Mijn liefje draagt de geuzennaam ‘Bag Lady’ al jaren met trots. Bij elke opgeborgen zak tellen we hardop hoeveel schildpadden we nu weer redden van de verstikkingsdood. Alle beetje helpen!

De jonge potvis die onlangs dood op het strand van Cabo de Palos (regio Murcia, hemelsbreed circa 30 kilometer van ons verwijderd) aanspoelde, had ruim 30 kilo plastic in de maag. Deze walvissensoort voedt zich hoofdzakelijk met octopus, een wit glibberig dier dat veel weg heeft van een plastic zak. Murcia kondigde nieuwe schoonmaakacties en gerelateerde evenementen aan. Ik las een artikel waarin een woordvoerder van de regionale Milieudienst zei dat eigen geld en EU-budget voor die doelen zullen worden aangewend. Huh?! Europees geld? Spanje is een van de landen die de richtlijn tot beperking van het gebruik van plastic zakken in de supermarkt niet eerbiedigt. Dan moet de geldkraan uit Europa toch gewoon dicht voor het land? Spanjaarden moeten hun nationale regering eerst maar eens aanspreken op hun lakse gedrag en bovendien bij zichzelf te raden gaan.

Jan Terlouw schrijft in zijn essay dat het volk moet weten wat er [met de wereld] aan de hand is en moet inzien welke gevaren hun nakomelingen bedreigen. De eerste verantwoordelijkheid ligt bij politici. (Pagina 51) “Je mag van politici een langetermijnblik verwachten. Ze zijn gekozen om de burgers te dienen maar ook om ze te leiden. Als het om de klimaatcrisis gaat, zien we daar wereldwijd nog weinig van terechtkomen.”

Wie echter heel goed bezig is, is de Nederlander Boyan Slat (1994). Medio 2018 gaat zijn organisatie The Ocean CleanUp beginnen met de verwijdering van de helft van de Great Pacific Garbage Patch. In de Stille Oceaan, tussen Amerika en Azië, dobbert de grootste hoeveelheid plastic ter wereld. Uit hun recentste rapport van maart 2018  blijkt dat het gaat om nóg meer plastic dan tot nu toe gedacht. Het team van Slat berekende dat het 80 miljoen kilo plastic betreft, net zoveel als het gewicht van 500 jumbojets. 8% bestaat uit microplastic, 92% van het plastic is groter dan 5 millimeter. Die plastic-soep bestrijkt een gebied dat driemaal groter is dan Frankrijk. Ze berekenden dat het om 1.8 triljoen stukken plastic gaat; omgerekend is dat 250 stuks plastic afval per wereldburger. Mensen van nu laten de wereld slechter achter dan ze die aantroffen. Dat is verre van duurzaam dus ons gedrag moet radicaal veranderen.