Asia on my mind

Dit wordt een longread, ik waarschuw maar alvast. Afgelopen weekend kwam vriendin Bernadette aan in Bali, na vliegend te zijn vertrokken uit Lombok. Zij heeft vele engeltjes op haar schouder! De recente aardbeving op Lombok maakte namelijk vele slachtoffers en werd een ruwe onderbreking van de vakantie voor vele andere Nederlanders in deze Indonesische provincie; vooral van hen die de vulkaan Rinjani beklommen. Op het moment van bloggen moeten nog ruim 100 personen van de berg worden geëvancueerd.

Bernadette landde veilig op luchthaven Denpasar en werd daar opgewacht door de hele familie. Wij wisten dat, voor haar was het een verrassing. De mannetjes maakten een bloemenkrans als welkom. Om acht uur 's avonds kwamen ze aan op plaats van bestemming. De volgende dag was zij uitgenodigd voor een diner ten huize van Elsa en Ketut. Ook Elsa’s jongste zus Nur gaf daar acte de présence, met echtgenoot en dochtertje Rika. Vele jaren geleden sponsorde Bernadette Engelse les voor deze zus. Dat legde de destijds piepjonge Nur geen windeieren. Dat begin zorgde uiteindelijk voor haar huidige baan in de villa van een Nederlands echtpaar. Op zondag video-appten we spontaan met hen. Mijn liefje en ik konden ons niet bedwingen na alle leuke apps en foto’s. Yuda en Damai showden hun nieuwe voetbalshirts met glimmende ogen (van Messi, Ronaldo en Neymar Jr). Een schot in de roos! We kunnen ons geen betere afvaardiging wensen.

Deze week begon voor mij met het rapport van de zoektocht naar het spookvliegtuig van Malaysia Airlines: MH370. Ik blog al jarenlang over dit onderwerp; het houdt mij bezig. De Maleisische overheid zou complete openheid van zaken geven. Het onderzoeksteam dat aan het rapport werkte, bestond uit 17 Maleisiërs en zeven geaccrediteerde luchtvaartveiligheidsonderzoekers uit het Verenigd Koninkrijk, Australië, Frankrijk, China, Indonesië, Verenigde Staten en Singapore. Aanvankelijk werd hun document gepresenteerd als ‘eind’rapport maar de verantwoordelijken namen dat woord terug. Als er in de toekomst redenen zijn om weer te gaan (onder)zoeken naar het verdwenen toestel, zegde de Maleise overheid dat toe.

Familieleden van de passagiers van de noodlottige vlucht kregen het 495 pagina’s tellende document als eerste voorgeschoteld, daarna werd het in een persconferentie aan het grote publiek geopenbaard. Dit document heeft uitsluitend betrekking op de veiligheidsaspecten rondom het verdwenen vliegtuig. Zelf downloadde ik het ter lezing. Mijn liefje was hogelijk verbaasd dat ik mijzelf een dergelijke taak oplegde. Dat doen journalisten toch al? Mijn reactie was kort maar krachtig: “zelf doen”.  Volgens mijn -overleden- moeder was dat mijn gevleugelde uitspraak sinds ik kon praten. Het is mijn adagium tot op de dag van vandaag. Waarom ook niet? Ik voel mij bij tijd en wijle een journalist en bovendien kan ik meer tijd aan een document besteden dan de gemiddelde collega. Zowel het NOS-journaal van 18:00 uur als dat van 20:00 uur wijdden gisteren zegge en schrijve 20 seconden aan het rapport. Tja.

De eerste 45 bladzijden van het rapport bestaan uit een verklarende woordenlijst, acroniemen en afkortingen. Het rapport is hier en daar inderdaad nogal technisch van aard. Een uitgebreide sectie is gewijd aan uitleg van de vliegtuigfuncties en het dashboard. Die werden gescand, ik ambieer immers niet piloot op het droge te worden. De organisatie van Malaysia Airlines (MAS), die in 1937 begon als de ‘Straits Steamship Company and Imperial Airways’ en door twee rampen (MH17!) ten onder ging, wordt in een separate sectie uitgebreid uit de doeken gedaan. Kasian.

Alhoewel het rapport geen schuld wenst te geven aan instanties of personen, wordt  gesteld dat er protocollaire missers werden gemaakt door de luchtverkeersleiding van Maleisië en Vietnam. Het gedoemde vliegtuig steeg om 16:42 UTC (universele tijdstandaard) in Kuala Lumpur op. Om 17:19 UTC droeg de Maleise luchtverkeersleiding MH370 over aan de Vietnamese luchtverkeersleiding. Om 17:20 UTC verdween het toestel van de radar. Het transponder-signaal van het vliegtuig stopte destijds; de onderzoekers weten niet waarom of waardoor. Andere signalen bleven doorkomen. Ongeveer 20 minuten later ging de luchtverkeersleiding tot actie over. Ik las dat dit binnen 5 minuten dient te gebeuren. Wat mij als lezer vooral opviel, was het gebrekkige Engels tussen de collega’s van Kuala Lumpur en Ho Chi Minh-stad. De telefoongesprekken die destijds onderling werden gevoerd, zijn getranscribeerd in het rapport.

Slechts tweemaal in de daaropvolgende uren werd Ground-to-Air radiocontact gezocht met het vliegtuig. De eerste keer om 18:39 UTC en de daaropvolgende keer om 23:13 UTC; te weinig volgens protocol. De cockpit nam niet op, de bellers hingen op. De noodfase DETRESFA werd pas om 22:32 UTC door de luchtverkeersleiding van Kuala Lumpur afgeroepen, ruim 4 uur later dan protocollair voorgeschreven.

Wat ik ook las, was dat er blijkbaar op de dag van de verdwijning één mobiele telefoon aan boord van MH370 aan stond. Er werd weliswaar niet met het toestel gebeld maar het signaal was door een telecomtoren in Penang, Maleisië opgepikt. Het onderzoeksteam deed onderzoek naar de mogelijkheid van bellen op diverse vlieghoogten. Boven 8.000 ft is nauwelijks tot geen telefoonverkeer mogelijk. Er blijkt echter één merk mobiel te zijn dat zelfs tot op 24.000 ft goed belverkeer faciliteert. Het betreffende telefoonnummer mogen de autoriteiten achterhouden, het merk telefoon had deze reislustige Hollandse graag willen weten!

Het toeval wil dat de voorlaatste vlucht van de Pilot-in-Command (PIC) op 3 maart 2014 was van Kuala Lumpur naar Denpasar, Bali. In theorie had ik deze piloot als reiziger dus kunnen ontmoeten. Misschien vloog ik wel een keer met hem als gezagvoerder... Mijn liefje en ik reisden regelmatig met Malaysia Airlines naar Bali. Het was immers een betrouwbare luchtvaartmaatschappij met aantrekkelijke prijzen.  

Op de vluchtsimulator op de thuiscomputer van deze captain trof men een route aan van KLIA naar de zuidelijke Indische Oceaan, zonder “climb, attitude or heading manoeuvres”. Oefende de gezagvoerder stiekum met laag vliegen op dit traject? Het rapport stelt dat er geen enkel bewijs is voor deze veronderstelling. Zijn safety record was “flawless”, zijn medische staat van dienst was dik in orde.

Vlucht MH370 was de laatste trainingsvlucht van de co-piloot voordat hij zijn opleidingsprogramma zou afronden. Ook zijn records zijn onbesproken. En de werkervaring van de tien cabinepersoneelsleden varieerde van 13 jaar (meest juniore personeelslid) tot 35 jaar. Ze lieten met elkaar 26 kinderen achter. Triest.

Het onderzoeksteam concludeert in het rapport dat de zogenaamde ‘emergency locator transmitters’ (ELT) niet afgingen. Het vliegtuig had er vier. Het kwam eerder voor dat deze radiobakens geen stresssignaal afgaven op het moment dat een toestel in contact kwam met water. Na onderhoud zouden deze transmitters gemakkelijk kunnen disfunctioneren waardoor het opmerken van een vliegtuig in nood of een gecrasht toestel zeer zou worden bemoeilijkt. Ook las ik dat de batterijen van de Flight Data Recorder Underwater Locator Beacon -een mond vol- sinds december 2012 leeg waren en tot op de dag van deze vlucht niet waren vervangen. Het toestel onder water vinden met behulp van dat baken, zou hierdoor niet mogelijk zijn geweest.

In het rapport worden minstens 40 bladzijden gewijd aan de 27 aangespoelde onderdelen en stukjes puin van het vliegtuig. Ze worden afgebeeld en beschreven. Bijna allemaal zijn ze afkomstig van de rechterkant van het toestel. Het grootste stuk (de rechter flaperon) werd op 29 juli 2015 aangetroffen op het Franse eiland Réunion. Item 2 spoelde vijf maanden later aan, op een strand in Mozambique. Het recentste wrakstuk is een flapsteun van de rechtervleugel, die op 27 januari 2017 werd aangetroffen op een strand in Zuid-Afrika. De overige stukken werden allemaal gevonden in de loop van 2016. Niet elke vondst kon worden geïdentificeerd. Dat gedetailleerde onderzoek werd gedaan in een laboratorium in Canberra, Australië. Men vermoedt dat het vliegtuig brak; het is niet duidelijk of dat in de lucht gebeurde of tijdens de crash op het water. Er werd tot dusver geen bewijs gevonden voor een explosie.

In de loop van de jaren ontstonden allerlei samenzweringstheorieën, onder andere over de lading van het vliegtuig. In het rapport staat onder andere dat MH370 circa 5.000 kilo mangostan naar China vervoerde. Dat fruit -de favoriete Aziatische vrucht van mijn liefje- zou geen seizoensvrucht zijn dus dat zou niet kloppen. Dat bleek onterecht. Op het moment dat het rapport werd gepubliceerd, exporteerde datzelfde bedrijf nog steeds naar Peking, China. Ook de vracht van 220 kilo lithiumion-batterijen zou volgens samenzweerders gevaarlijk zijn (licht ontvlambaar); dat werd eveneens door het onderzoeksteam ontkracht.

Bestudering van alle systemen aan boord van het vliegtuig, alle flight logs, alle externe satellietgegevens, de route en de vlieghoogte suggeren dat het toestel geen mechanische problemen had. Het rapport meldt dat er een stroomonderbreking plaats vond aan boord van het vliegrtuig om 00:19 UTC. De onderzoekers zijn van mening dat het waarschijnlijk vanwege brandstofgebrek was. Dat zou hebben geleid tot de uitschakeling van de beide motoren en aanwezige generatoren.

Op bladzijde 486 beginnen de Conclusie-sectie van het rapport. (Ik sluit niet uit dat collega-journalisten daar begonnen te lezen...) Een van die conclusies is dat de manoeuvre om het vliegtuig radicaal van koers te veranderen handmatig werd gedaan en niet terwijl de automatische piloot aan stond. Het team schrijft de actie toe aan de piloot of aan een derde partij. “We can not rule out unlawful interference by a third party”. Echter, geen groep of persoon eiste de verdwijning van het vliegtuig tot nu toe op.

“The team is unable to determine the real cause for the disappearance of MH370” (pagina 489). Vanaf de volgende bladzijde doet het onderzoeksteam aanbevelingen. Voor betere procedures, betere werkroosters, betere taallessen voor personeel van luchtverkeersleidingen, betere trainingen in werkprocessen, strengere ladingscanners, betere medische controles van personeel, meer effectiviteit van ELTs en voor de ontwikkeling van Quick Reference Guides in noodgevallen. Niet mis te verstaan... Als men zich er maar aan houdt!

Het trieste relaas van vlucht MH370 is geen geschiedenis zolang men geen idee heeft waar het toestel ligt. Om 17:19 UTC sloot de piloot van MH370 af met “Good night Malaysian Three Seven Zero”. This was the last recorded radio transmission from MH370, staat er in het rapport. Die zin bezorgt mij nog steeds kippenvel.

Luna de sangre 2018

Illustratie: La Opinión

Mijn liefje en ik waren klaar voor de bloedmaan en de langste maansverduistering van de 21ste eeuw! Mijn digitale camera met ingebouwde telelens was opgeladen, op een kaartje schreef ik de relevante gegevens. De maan zou opkomen om 19:14 uur, de verduistering zou om 20:24 uur beginnen, de maan zou zijn verduisterd om 21:30 uur, het cruciaalste moment van de kleur zou om 22:21 uur zijn te zien, de volledig verduistering zou om 23:13 uur een feit zijn en het complete fenomeen zou om 25:28 uur zijn afgelopen. Voor dat doel deed ik tevens mijn horloge om, zij nam haar verrekijker mee. Opgetogen fietsten we naar het strand.

We hadden een tafeltje gereserveerd bij onze lokale chiringuito, op het plaatselijke strand. Het was nog tamelijk druk met badgasten en zwemmers toen wij om 19:00 uur onze fietsen parkeerden aan een strandhek. Onze tafel was bezet maar dat was snel verholpen. Het gaat op je zenuwen werken als er twee andere gasten aan 'jouw' tafel staan. We bestelden een flesje wijn, pulpo a la gallego (malse octopus met olijfolie en gerookte paprikapoeder; een recept uit Galicië) en sardientjes van de grill. De sardines zijn heel goed dit jaar, te vergelijken met de dikke, vette haringen die we nu in Nederland hebben.

Welnu, ik kan je vertellen dat er hier van het hele tijdschema van deze penumbrale maansverduistering niets klopte! Mijn liefje liep regelmatig onder de parasol vandaan om de lucht te bestuderen maar zelfs om 20:00 uur was er nog niets meer te zien dan blauwe lucht en een paar meeuwen. Maar ach, we zaten lekker in de wind, in goed gezelschap. Life was good.

Er lag een Spaanse familie op het zand waarvan één knul de gemoederen bezig hield. Zowel de hunne als die van ons. Hij was vervelend, was waarschijnlijk verveeld, viel zijn oudere broer lastig die rustig lag met een tablet in de hand, gooide de bal hard op het lichaam van zijn kleine zusje en dat soort getreiter. Zijn naam was Alonso. Dat wisten wij omdat hij constant door andere familieleden tot de orde werd geroepen. Overigens met weinig resultaat.

Mijn liefje en hij raakten op enig moment aan de praat. Het bleek een heel intelligent ventje te zijn. Hij legde haar in goed Engels (!) uit wat de bloedmaan precies inhoudt en wat we deze avond zouden mogen verwachten. Zijn familie woont in het binnenland van de provincie Murcia maar heeft een vakantiehuis in buurgemeente Lo Pagán. Hun vakantie zou beginnen met het aanschouwen van deze  maansverduistering. Ze schonk hem zijn verrekijker die hij vol ongeloof en met licht trillende handen van haar overnam. Daarna had zijn familie geen kind meer aan hem… Een kinderhand is inderdaad gauw gevuld. Zijn vader bedankte haar uiterst hartelijk voor dat mooie gebaar. Hebben zij voortaan ook vakantie!

Ik denk dat het zelfs al na 21:00 uur was toen ik een kleine rozerode bol aan het firmament spotte. Inmiddels hadden zich meer fotografen op het terras genesteld. Met grote en kleine statieven en met telelenzen waar je “U” tegen zegt. Ik heb zelf ook allerlei accessoires in huis maar nam niets mee. Tja. 

Het valt niet mee om uit de losse pols met een superzoomlens foto’s in het donker te maken. Ik oefen echter al jaren met plezier. Soms zocht ik steun bij de parasolstang maar de spieren in mijn schouders kregen het zwaar te verduren. Het was de inspanning meer dan waard. Een beetje wolkenstaarder kan natuurverschijnselen als deze waarderen. 

Ik vond de kleurveranderingen erg mooi maar wat ik het allermooist vond, was het proces van verduisterde naar (gewone) volle maan. Die verandering begon toen we nog op het strand zaten en eindigde aan de bar op het eigen terras. Toen was de luchtvochtigheid alweer zodanig dat er zelfs een halo om de maan heen stond. (Het kan ook aan mijn lens hebben gelegen…) Wat wel klopte, was dat de totale duur van de verduistering 3 uur en 55 minuten betrof. De bloedmaan was gedurende 1 uur en 43 minuten te zien, eveneens precies zoals voorspeld. Dat was fijn voor iemand van de statistieken. Mijn liefje was teleurgesteld. Ze had het grootser verwacht. Zelf ging ik tevreden slapen. Overigens nog steeds zonder airco. Hier wel. In Nederland is geen airco meer te koop. De maand juli is er weer een met weerrecords in de hele wereld. 

Feestje zonder ons

De Drie Gratiën

De regelmatige lezer weet dat onze vriendin Bernadette momenteel in Indonesië rondreist. Wij reizen deze keer uitsluitend virtueel met haar mee via mails, apps en foto’s. Dat doen we al bijna twee maanden. Het einde van haar ‘sabatical leave’ komt in zicht. Ze kwam begin juni in Java aan en reisde vervolgens naar de provincies Sumatra, Banda Aceh, Kalimantan, Molukken, Sulawesi, (Zuid-)Bali, Flores, Komodo, Lombok en de Gili’s. Ze wilde deze rondreis niet afsluiten zonder ook Noord-Bali te bezoeken.

Bernadette is af en toe ook onze niet-virtuele reisgenoot. We ontmoetten elkaar 12 jaar geleden in Australië (2006) en gingen in 2008 voor de eerste keer samen op vakantie. Die eerste gezamenlijke reis voerde ons naar Bali waar we een strandvilla huurden van waaruit we uitstapjes over het eiland van de Goden maakten. Elsa werkte in die verhuurvilla en zo leerden wij haar en haar gezin kennen. Deze foto van ons met cocktail in de hand en frangipani bevallig achter het oor, werd genomen op kerstavond in het resort Damai, gelegen in de heuvels van Lovina. O-o-o, wat waren we toen nog fris en fruitig!

Nadat onze eigen tropische villa aan de Bali-zee in 2009 werd opgeleverd, was Bernadette logée nummer 1. Daar leerde zij Elsa, Ketut en peuter Yuda beter kennen. Foto’s van ons, de Drie Gratiën, hangen pontificaal aan de wand in het huis van onze Balinese familie. Bernadette maakte zich er in korte tijd geliefd. Elsa en Ketut lieten een welkomsbanner maken “Welcome to your lovely villa” met drie namen eronder. Het ding troffen wij op 16 december 2009 boven onze voordeur aan, met een foto van Yuda ter illustratie. Ze snapten toen al hoe ze ons moesten inpakken ;-} Bernadette kwam enkele dagen later in Noord-Bali aan. Sweet memories, ondanks de sneue afloop van ons ‘Bali proyek’. 

Wij informeerden Elsa, Ketut en de mannetjes pas een week geleden over haar komst. Dat gaf Bernadette gelegenheid eventueel anders te besluiten. Maar haar plan hield stand: vanaf een Gili-eiland zou ze met de snelle ferry naar Padangbai (Oost-Bali) reizen. Daar zou Ketut haar ophalen en naar het Hoge Noorden rijden. Wij appten dat we “a surprise” voor de familie hadden en dat een video call op zijn plaats was. Het kwam snel tot een verbinding want wie kan een verrassing weerstaan?!

De opwinding was groot toen wij vertelden dat Bernadette eraan kwam. Ik vertelde dat zij er vooral naar uitkeek de jongste van de familie, Damai, te leren kennen. Het is toeval dat nummer 2 bij zijn geboorte dezelfde naam kreeg als het resort waar bovenstaande foto werd gemaakt. (Damai betekent ‘vrede’ in Bahasa Indonesia.) Ik zag de wangen van het 7-jarige mannetje gaan gloeien toen hij dat aanhoorde. Hij is eigenlijk nooit verlegen maar ik sluit niet uit dat hij wel ‘malu-malu’ zal zijn als hij voor het eerst oog in oog met haar staat…

Bij deze gelegenheid vertelde ik hen tevens dat wijzelf een jaartje overslaan. Ik zag een schaduw over Elsa’s gezicht glijden bij dat bericht. Mijn liefje en ik reisden de afgelopen tien aaneengesloten jaren naar Noord-Bali om met hen samen te zijn; jarenlang in onze eigen villa en na de verkoop in een plaatselijk resort. Wij vonden het tijd voor verandering. Aan het begin van dit jaar -na terugkeer uit Bali- besloten we weer een keertje naar Zuid-Amerika te reizen om daar te gaan overwinteren. Die info deelden we nog niet met hen. Maanden geleden, toen wij al het een en ander hadden vastgelegd voor de aanstaande reis, vertelde Elsa ons dat ze wederom zwanger was. Dat we baby ‘Nomor Tiga’ (nummer 3) dit jaar niet in de armen zullen sluiten, is een onvoorziene samenloop van omstandigheden. Kasian.

Foto van Gili Air. Met dank aan Bernadette

Ketut is inmiddels door de medische keuring heen dus hij kan elk moment worden opgeroepen om weer aan boord van een Amerikaans cruiseschip te stappen Daar werkte hij in de afgelopen jaren om zijn gezin in Bali een betere toekomst te geven, met een beetje hulp van onze kant. Het zal erop uitdraaien dat hij wederom niet bij de geboorte van zijn kind zal zijn. Elsa kreeg ondertussen te horen wat het geslacht van hun derde kind is: een jongetje. (Zij had zó gehoopt op een meisje...) 

Yuda en Damai begonnen deze week aan hun nieuwe schooljaar; de oudste in de vijfde, de jongste in de tweede klas. Volgens hun moeder waren ze er helemaal klaar voor. Twee dagen geleden kwam ook Yuda’s verjaardagsdoos aan; dat ging nog nooit zo snel. Terima kasih, tante Pos!

Bernadette zal wel op de geplande dag aankomen maar niet op de afgesproken plaats. Ze had een ticket waarmee ze met de snelle ferry van Gili Air naar Bali zou varen. Die oversteek werd afgelast vanwege hoge golven. Ook de afvaart van de langzame ferry, die er minstens tien uur over doet, kon niet worden gegarandeerd. Het zij zo, veiligheid van de passagiers gaat voor alles. Morgen vliegt ze binnen. Wat niet wijzigde, is dat Ketut haar zal opwachten. En dat wij reislustige dames, de Trits der Bevalligheden, ons daar niet zullen herenigen. Helaas.

Een dagje in de lagune

Luchtfoto Cabo de Palos - La Verdad

Cabo de Palos ligt op ruim een half uur rijden van ons huis. Het is een van de oudste gebieden waar onze voorouders zich voor het eerst meldden op wat we nu het Europese vasteland noemen. Neanderthalers woonden en jaagden in het nabijgelegen Torre Pacheco. 
In de geschiedenis wordt het eerst over deze omgeving gerept door Plinius de Oudere, een Romeinse militair, letterkundige en amateur-wetenschapper (eerste eeuw na Christus). Op de plaats waar nu de fraaie vuurtoren staat, stond vroeger een tempel die was opgedragen aan de god Baäl (‘heer’), een god die werd aanbeden door de voorgangers van de Romeinen: de Feniciërs en Carthagers (rond 250 voor onze jaartelling). Zij waren de belangrijkste zeevaarders en handelaren van de Middellandse Zee, langs die vaarroutes stichtten ze overal koloniën. Behalve oorlogsgod was Baäl ook god van de vruchtbaarheid. In de 16de eeuw gaf koning Filip II van Spanje opdracht voor een wachttoren op die plek om zo Berber-piraten uit Noord-Afrika te spotten die de Spaanse kustlijn naderden. Deze toren werd in 1861 afgebroken om plaats te maken voor een vuurtoren.

Dat alles overdacht ik toen ik met mijn liefje over een mooi wandelpad langs de kust van Cabo de Palos wandelde. ‘Cabo’ is Spaans voor kaap en ‘palos’ staat voor lagune. Het is een klein schiereiland in de Middellandse Zee. Deze landtong sluit de Mar Menora, Europa’s grootste zoutwatermeer, af. Jaren geleden reden we er heen om te gaan snorkelen. We kwamen er destijds niet aan, we misten de afslag. Sindsdien probeerden we het niet meer. Nu wel. Als je de borden richting La Manga volgt, krijg je op enig moment een verwijzing naar Cabo de Palos en daarna is een goede aankomst kinderspel. Tja. Mijn liefje had de vuurtoren als bestemming in Google Maps vastgelegd want dat was precies waar we naartoe wilden.

De kaap was gevaarlijk voor schepen; er liggen naar verluidt tientallen scheepswrakken in de directe omgeving. De beroemdste moet wel de Sirio zijn, een transatlantisch passagiersschip dat op weg was naar de Verenigde Staten en in 1906 verging. De kapitein liet zich om onverklaarbare redenen niet leiden door het licht van de vuurtoren, koos een binnendoorroute en liep op de klippen. Een enorme explosie brak het schip doormidden. De kapitein en zijn manschappen verlieten het zinkende schip als eersten, circa 550 personen verdronken. Een even zo groot aantal passagiers werd uit de woelige baren gered door moedige lokale vissers. Het is extra tragisch omdat de meerderheid van de passagiers bestond uit Spaanse en Italiaanse armelui die een beter leven zochten aan de andere kant van de oceaan. We zouden hen nu economische vluchtelingen noemen. Ze betaalden een klein fortuin voor de oversteek. De inhalige kapitein had, naar verluidt, veel meer passagiers aan boord dan verantwoord. Veel personen stonden niet op de officiële passagierslijst. Het precieze aantal drenkelingen is daarom niet bekend. Dat is ook iets wat mij nu bekend in de oren klinkt. (Deze informatie vond ik op Murciatoday.com.)

Daarom was er op die plek behoefte aan een vuurtoren en die kreeg een prominente plaats, 81 meter boven zeeniveau. De neoklassieke toren werd in 1865 gebouwd. In een lokaal krantje las ik dat de beste snorkelplaatsen in de baaien rondom ‘El Faro’ liggen en dat daar voldoende parkeergelegenheid zou zijn. Daar was geen woord Spaans bij, het klopte als een bus. We reden heel ontspannen naar de punt en parkeerden daar op een nog niet overvol  terrein. Het is beter om al in de ochtend naar deze kaap te gaan; ook wat betreft de omstandigheden op het water (er zijn dan nog geen -hoge- golven). Er blies overigens een verkoelende wind, geen moment werd het ons te heet. Het gebied waar wordt gesnorkeld en gedoken, genaamd ‘Islas Hormigas’, is uitgeroepen tot nationaal onderwaternatuurpark.

Mijn liefje had de hele dag een vakantiegevoel! Langs de wandelroute van de kaap staan authentieke Spaanse vakantiehuizen met prachtig uitzicht op het water. Al vroeg in de ochtend zagen we bootexcursies met snorkelaars en duikers in de baaien liggen. We dronken een kopje koffie bij chiringuito ‘Verano Azul’ dat op de kaap recht tegenover de vuurtoren ligt. Deze kleine strandtent heeft prachtige artistieke kwallen van ijzer en glas aan het plafond hangen. Het is alleen daarom al een bezoekje waard.

En toen was het tijd te water te gaan. Mijn eigen snorkelset was mee, die van mijn liefje niet. Dat gaat zij de volgende keer anders doen. Het water was kristalhelder. Ik snorkelde langzaam langs de rotsen en zag kleine en grote scholen vissen. Vooral kleine vissen, sommigen met subtropische kleuren. Hardstikke leuk. Er is van alles te zien in het ondiepe en in het diepe. Dit uitstapje is een aanrader voor jong en oud. Je kunt je aanmelden voor een excursie met een lokale duik- of snorkelschool waarvan er vele zijn gevestigd in de marina of je kunt op eigen gelegenheid te water in een baai naar keuze. Als je je bestemming goed kiest, kun je te voet van de ene baai naar de andere voor een lekkere duik.

We lunchten bij restaurant ‘El Faro’ in de binnenhaven, waar we de enige niet-Spaanse gasten bleken. Mijn liefje bestelde verse zeeduivel (‘rape’) van de grillplaat en ik koos voor artisjok gevuld met zeevruchten vooraf en een schaaltje kleine schelpen (‘almejas’) in olijfolie met verse knoflook als hoofdgerecht. Die ochtend zwommen ze nog… Met een flesje Verdejo uit 2017 erbij, aten we prinsessenheerlijk. De bediening was uiterst vriendelijk, de prijzen zeer schappelijk. Ook een aanrader! Ik zal het Spanje 2018 foto-album bijwerken.

Aanstaande vrijdag kunnen we in deze contreien bij helder weer een zogenaamde bloedmaan zien. Ik denk dat je mooie foto’s van dit fenomeen kunt maken op Cabo de Palos. Wij gaan volgende week terug om te snorkelen. Nu samen.

Berichten van het waterfront

Het badseizoen is hier al goed op gang gekomen. De speeltoestellen voor de kids drijven in het water. Zelf snorkelde ik reeds enkele keren bij de rifjes die hier voor de kust liggen. Het is bepaald geen Bunaken-zeeparkervaring maar wie het kleine niet eert… Onze favoriete strandtent, Chiringuito Ramón, heeft eindelijk het nieuwe naambord op het dak gezet. Het personeel draagt nieuwe bedrijfskleding, in een nieuwe stijl, met nieuwe kleuren. Het oogt allemaal heel fris. 
Ik verwacht dat het de komende weken extra druk zal worden aan ‘onze’ stranden want buur Orihuela Costa -onze voormalige woonplaats- biedt momenteel geen bar-restaurantdiensten, toiletten, eerste hulp, ligbedden of parasols op het strand. De gemeente en de uitbater die deze activiteiten in de voorgaande jaren op het strand aanbood (Chiringuitos del Sol), konden geen overeenkomst sluiten voor aanvang van het strandseizoen. De Chiringuitos wilden wel maar het gemeentebestuur lag dwars. De wedhoudster die erover gaat, Luisa Boné, verdient een brevet van onvermogen. Onlangs hield ze een persconferentie over het onderwerp, met de boodschap dat er niets positief was te melden. Tja. Als het meezit, wordt er wellicht vanaf eind juli aan een nieuw contract gesleuteld… Ik hoorde veel slagen om de arm. Een blamage.

Eind vorige maand werd in de wateren van Isla Cabrera (Balearen), voor het eerst in dertig jaar weer een witte haai gespot. Het dier was circa zes meter lang. Geen vis die je als zwemmer wilt tegenkomen! De laatste keer dat een aanval van deze haai een mens fataal werd, was in 1912, voor de kust van datzelfde Isla Cabrera! Saillant detail is dat het de gouverneur van het eiland betrof die in het water terechtkwam en daarop door een grote witte haai werd gebeten; hij overleefde die aanval niet. 

Sinds 1900 registreert men het aantal haaienaanvallen in de wereld. In Spanje blijkt het tot nu toe te gaan om 25 aanvallen, waarvan acht met dodelijke afloop. De laatste aanval vond plaats op 29 juli 2016 in Arenales del Sol waar een zwemmende man van 40 jaar in zijn hand werd gebeten door een blauwe haai (tiburón azul). Als ik de database mag geloven, was dit de tweede -niet fatale- shark attack in de wateren van onze provincie Alicante, sinds het begin van de registratie. Er is dus weinig reden tot paniek. Overigens komen blauwe haaien hier regelmatig voor maar ze zwemmen doorgaans op grote diepte. (Er is iets mis met de vis als die zich aan het wateroppervlakte begeeft.)

Eerder deze maand filmden vissers voor de kust van Mallorca een reuzenhaai (tiburón peregrino). Het gaat om een, voor de mens ongevaarlijke, plankton etende haaiensoort die echter wel tien meter lang kan worden. Indrukwekkend is het dus zeker. Het dier staat op de internationale Rode Lijst van bedreigde soorten.

Vorige week stond in lokale kranten dat in de Straat van Gibraltar een grote groep orca’s was gesignaleerd. De mannen van de kustwacht lieten zich erdoor overdonderen: ze hadden slechts tijd voor twee snelle foto’s om de ontdekking te staven (geen filmpje). Het was tientallen jaren geleden dat ze daar voor het laatst waren gesignaleerd. De orca’s die op die plek voorkomen, zijn van een andere soort dan elders in de Atlantische Oceaan of in andere delen van Europa. De dieren voeden zich hoofdzakelijk met blauwvintonijn. 

Ik zou al heel blij zijn als ik een van deze zeebewoners met eigen ogen kon zien, in lokale wateren!

Op Mallorca en Menorca ontstond begin van deze week een zogenaamde ‘rissaga’, ofwel een meteo-tsunami (vloedgolf). De Spaanse weerdienst gaf een alarm af maar desalniettemin werden plaatsen op de beide Balearische eilanden door het verschijnsel verrast. Het water in de haven van Alcudia steeg in een handomdraai met één meter. In de haven van Ciutadella (Menorca) steeg het water zelfs met anderhalve meter. Een Duitse toerist werd daar door de hoge golf meegesleurd en verdronk. Deze vloedgolven kunnen wel vier à vijf meter hoog worden. Het fenomeen ontstaat bij een combinatie van harde wind in de troposfeer (onderste laag van de dampkring), warme lucht lager in de atmosfeer en zwak tot matige wind aan de grond. In oktober gaan mijn liefje en ik met vrienden een reisje maken naar Menorca, op bezoek bij Saskia en Kirk die in 2010 bij ons logeerden in Bali. Zij bouwden recent een vakantiehuis op dit Spaanse eiland.

Kort geleden was aan onze Costa ook sprake van een noviteit. Er werd hier voor het eerst een Portugees oorlogsschip gespot. (Ik blogde er eerder over.) Die kwallensoort kan venijnig steken als je ermee in aanvaring komt. Als je conditie niet goed is, kan een flinke steek zelfs levensbedreigend zijn. Ons brede strand was één dag gesloten voor badgasten. De kwallenvlag wapperde in de wind. De verwachting was, dat het Portugese oorlogsschip verdwijnt naarmate de temperatuur van het zeewater stijgt. Inmiddels is het geen voorpaginanieuws meer.

Drie weken geleden dobberde ik met mijn liefje in zee. Het was een niets-aan-de-hand zeetje, zo glad als babybillen en glashelder. De temperatuur van het water is heerlijk. Eenmaal thuis kreeg ik erge jeuk rondom mijn linkerenkel. Na wat gekrab ontstond er een plek die meer weg had van een brandwond. Heel vreemd. Een week lang kon ik het gewicht van een dun laken niet eens op mijn enkel verdragen. Pijnscheuten gierden door mijn voet, alsof er 220 volt doorheen schoot. ¡Madre mia, wat deed dat pijn! Een week later onderscheidde ik een kleine, witte verdikking met een rode stip in het midden, net onder de open wond. Zou ik door een kwal zijn gestoken? Aangezien ik het niet zag gebeuren, zal het een raadsel blijven. Nu, drie weken later, is de wond eindelijk dicht. Er zit nog wel een litteken op mijn enkel maar ik zwem er niet minder om.

De Duitser Tobias Friedrich werd onlangs verkozen tot beste onderwaterfotograaf van 2018. In Noorse wateren schoot hij de winnende foto van een groep orca’s die om een visnet met haringen cirkelt. Friedrich maakte gebruik van een groothoeklens en schoot deels boven-, deels onderwater. Je ziet een grote zwart-witte vis omgeven door donkerblauw water met daarboven paarsachtige bergtoppen met sneeuw. Een prachtig shot! 

De Amerikaan Scott “Gutsy” Tuason, woonachtig in de Filippijnen, werd tweede in de categorie ‘Gedrag’. Op 15 meter diepte schoot hij in een Filippijnse baai een foto van een jonge vis die gevangen zit in het lichaam van een kwal. De kwal verslikte zich, de prooi bleek veel te groot. Tuason drukte een aantal keren af  tot het moment waarop de vis zich naar hem toedraaide. Zo ontstond dit verrassende kiekje in deze categorie. Heel apart. Het dier lijkt de onderwaterfotograaf te smeken hem te bevrijden. Kasian.

De verkeerde kant

Maandag jongstleden vierden we een nationale feestdag mee, in buurgemeente San Pedro del Pinatar (provincie Murcia). Het was de herdenkingsdag van Virgen del Carmen, de beschermheilige van de Spaanse vissers. Wij lazen in een lokale krant dat er vroeg in de ochtend een processie zou plaatsvinden in het stadje en besloten er op de fiets naartoe te gaan. Zelfs de Britse buurvrouw viel het op dat we vroeg uit de veren gingen! Om tien uur zetten we onze stalen rossen in een keurige, nieuwe fietsenstalling in de binnenhaven aan de Mar Menor.

We liepen allereerst het gebouw van de visafslag binnen waar al veel reuring was. De autoparkeerplaats was al overvol, op het plein voor de visafslag zaten al mensen op eigen stoeltjes te wachten, klaar voor het spectakel. Maar eerst een kopje koffie! Dat was nog niet zo eenvoudig: de winkel van patissier José Antonio zat bomvol. Wij vonden nog twee krukken aan de ontbijtbar. De flessen ‘licor 43’ en brandy stonden al naast de melk. Never a dull moment. De man naast ons schonk zich een fikse scheut alcohol in zijn koffie in. Het team van vaste medewerkers was uitgebreid met tijdelijk personeel. Een van de schoolverlaters droeg een grote button op zijn borst met de tekst “heb geduld, ik ben een leerling”. Een beetje medemenselijkheid op zo'n christelijke dag kan geen kwaad. 

De hoofdstraat van San Pedro was afgezet door de Guardia Civil. Er was trouwens veel politie op de been. In de verte zagen we een grote mensenmassa langzaam onze kant op komen. Middenin ontwaarde ik een schommelend beeld. Processies kennen we hier sinds we voet op Spaanse bodem zetten. In de heilige week worden grote heiligenbeelden op schouders van stoere mannen en vrouwen gedragen dus dat is ons bekend. Nu betrof het een bescheiden beeld van Carmen met een kind op de arm, omzoomd met honderden witte rozen. Het verhaal van haar verering zou teruggaan tot 300 jaar voor onze jaartelling. Zij zou zijn geboren in de plaats Galilea, op de berg Karmel (in Hebreeuws betekent ‘Carmelo’ tuin). In die tijd maakte men in het gebied een grote droogte door en daarom werd gebeden om regen, onder leiding van profeet Elias. Vervolgens verscheen er een regenwolk aan het firmament en Elias zag dat als teken voor de komst van een redder die uit de maagd Carmen zou ontspruiten. Zo ontstond onder andere de rooms-katholieke Orde van de Karmelieten. Sinds de Middeleeuwen wordt Carmen ook wel aangeduid als ‘Ster van de Zee’. De rest is religieuze geschiedenis.

Hail, Star of the Seas,

of the Seas, Iris of Eternal Happiness.

Hail, o Phoenix of Beauty,

Mother of Divine Love.

From your Village to the Sorrows

your Clemency of Consolation,

fervently reaches the Sky

up to You, up to You our Cry.

Hail, Hail, Star of the Seas,

Hail, Star of the Seas.

Yes, fervently, goes to Heaven

up to You, up to You our Cry.

Hail Star of the Seas,

Star of the Seas.

Hail, Hail, Hail, Hail.

Anno 2018 lijkt er nog net zoveel devotie te bestaan op deze dag als 2200 jaar geleden. Het hele dorp leek te zijn uitgelopen. Kleine kinderen met t-shirts aan met daarop een afbeelding van de maagd Carmen, volwassen mannen en vrouwen met hangers en sjaals om met haar afbeelding. De stoet, inclusief fanfare, kwam langzaam waggelend onze kant op.

Mijn liefje en ik stonden in dubio: moesten we deze processie aanschouwen of ons naar de haven spoeden om het vervolg daar goed te kunnen zien? Wij besloten op de stoet te wachten. Toen deze op de hoogte van de binnenhaven kwam, liep iedereen naar het water. In deze Spaanse processie liep een professionele vuurwerkafsteker mee. Hij droeg een soort lanceerinstallatie en een grote tas met rotjes en andere knallers mee. Op enig moment ontstond er zoveel rook dat de zon tijdelijk achter een dikke mist schuilging. Bah!

De haven lag vol met feestelijk versierde vissersboten. Spaanse vlaggen sierden elk schip, groot en klein. Hier en daar vroeg ik een schipper of wij wellicht aan boord mochten stappen om zo de Mar Menor op te gaan, in navolging van het bootje met de Virgen del Carmen. Dat lukte mij niet, het was uitsluitend bedoeld voor vissers en hun familie en vrienden, aldus hun antwoorden. (Dat stukje inburgering ontbreekt dus nog.) Wij bleven op het droge en kozen een goede plek aan de wal. Op een stapel visnetten, als heuse viswijffies. Tenminste, dat dachten we. We bleken ons aan de verkeerde kant van de haven te bevinden. In de verte zag ik een grote menigte, de ferry die in deze tijd van Lo Pagán naar La Manga oversteekt, was vol. Met ruime vertraging zette het vissersbootje met daarop Virgen del Carmen koers naar open water. Haar zilveren kroon schitterde in het zonlicht. Tja. Daar ging de Ster van de Zee, aan boord van de Chato Uno  die ik 's ochtends nog fraai op de foto had gezet. Nu niet. En wij hadden het nakijken.

Kankerweek

Het was deze week tijd voor de jaarlijkse controle van mijn liefje op de afdeling Oncología van het privé-ziekenhuis dat we sinds onze verhuizing naar Spanje voor allerlei doeleinden bezoeken. Zij kreeg in 2009 de diagnose borstkanker gesteld, nadat een half jaar eerder een groepering van kalkspatjes werd ontdekt. Toen zij zes maanden later een mamografie, echografie en biopt onderging, kwam het hoge woord eruit: borstkanker. We hadden destijds niet moeten wachten want het bleek te gaan om een zeer agressieve tumorsoort. Gelukkig kan ze het navertellen.

Vanwege haar leeftijd ten tijde van de chirurgische ingreep en de nabehandeling (radiotherapie en chemotherapie), schrijft het protocol voor dat er in haar geval pas sprake is van volledige genezing na tien jaar. Als ze jonger zou zijn geweest, zou een periode van vijf jaar worden aangehouden. Dat zouden al die bekende Nederlanders die in de media beweren dat ze binnen enkele maanden na verwijdering van de tumor of na behandeling “schoon” zijn, zich eens moeten realiseren. Die kortzichtigheid stoort mij telkens weer al gun ik iedereen zijn of haar positieve gedachten en welbevinden.

Dr. Antonio Brugarolas (midden) en collega's van afdeling Oncología 

Sindsdien keren wij braaf jaarlijks naar QuironSalúd in Torrevieja terug om precies te weten hoe het ervoor staat met haar gezondheid. Het was in datzelfde jaar dat wij dokter Antonio Brugarolas leerden kennen. Als je hem ziet, zou je niet direct denken dat hij een van de meest ervaren en belangrijkste oncologen van Spanje is: zijn broekspijpen zijn doorgaans te kort en hij draagt zware schoenen met spekzolen. Hij is hoofd van de Plataforma de Oncología, is de pensioengerechtigde leeftijd volgens mij reeds gepasseerd maar niet uit dit ziekenhuis weg te branden! Gelukkig maar want deze diepe bron van kennis en empathie zouden wij erg missen.

Het ziekenhuis waar wij patiënten waren en zijn (mijn heupoperatie werd ook daar uitgevoerd) komt jaarlijks positief in de publiciteit. Dat geldt met name voor de afdeling Oncologie die regionnaal en landelijk -soms ook internationaal- voor de troepen uitloopt. Het is een kenniscentrum in de ware betekenis van het woord. Ze hebben er de nieuwste apparaten en doe mee aan de nieuwste onderzoeken.

In juni jongstleden trof ik nog een artikel aan in een aantal lokale en nationale kranten over een nieuwe onderzoekstechniek, ‘Next Generation Sequencing’ genoemd. Deze techniek stelt artsen in staat het gedrag van tumoren in detail te bestuderen; niet slechts van één genmodificatie maar ook van een combinatie van gemodificeerde genen. Op basis van DNA/RNA van de patiënt kan men het gedrag van tumoren precies onderzoeken en te weten komen welke behandeling voor die persoon het beste resultaat oplevert. Aan de hand van een biopt kan twee weken later uitsluitsel worden gegeven. Op dit moment kan voor 20% van de onderzochte personen een zeer specifieke behandeling worden voorgeschreven. Dr Brugarolas verklaarde in een interview dat van 70% van de onderzochte patiënten kan worden bepaald of chemotherapie werkt (of niet). De verwachting is dat deze percentages snel zullen stijgen met de komst van nieuwe medicijnen voor specifieke genmutaties.

Het ging bij mijn liefje deze keer om een eenvoudig onderzoek (de onderzoeksmethode verschilt per jaar). We trotseerden vrijdag de 13de. Dokter Brugarolas, een man van de feiten, moet al helemaal niets van dit soort bijgeloof hebben. Bovendien erkennen Spanjaarden deze dag niet. Hier is dinsdag de 13de een ongeluksdag; “en 13 y martes, ni te cases ni te embarques”: op dinsdag de 13de trouw je niet en ga je niet op pad. Wij reden om 8:00 uur naar het ziekenhuis; toen wees de thermometer al 26 graden Celsius aan. We maken momenteel een heel warme en luchtvochtige periode mee al is er officieel nog geen sprake van een hittegolf. Het was ongewoon rustig op de afdeling. De meeste (ex-)patiënten en hun familie die er voor controle waren, kwamen met een glimlach uit de spreekkamer tevoorschijn. Ook de medische uitslag van mijn liefje was goed. Joehoe! Volgend jaar wordt het de tiende keer dat we voor medisch onderzoek zullen terugkeren. Op basis van het verloop tot nu toe, zien we ook dat met vertrouwen tegemoet.

Een veel minder positief bericht kreeg mijn zus I. eerder deze week. Bij haar is voor de tweede keer in haar leven borstkanker geconstateerd. Het overkwam haar ruim tien jaar geleden en nu is het helaas weer aan de orde. Een operatie is onvermijdelijk, over de verdere behandeling krijgt zij volgende week uitsluitsel. Kasian. Fingers crossed voor een goede afloop!

Hairpiece One en ander gedoe

Illustratie: Sisidea

Dit is mij de week wel, zeker in internationaal opzicht. De Thaise voetballertjes werden inmiddels allemaal gered. Joehoe! Ik ging met hun verhaal naar bed en stond ermee op. De sterksten kwamen eerst uit de grot, de zwaksten laatst. Sommige kids moesten 15 minuten onder water zwemmen, met een kalmerend middel achter de kiezen. Op droge trajecten werden ze op een stretcher van hand tot hand gedragen over een lengte van 1.500 meter. Zo kwamen er gemiddeld 150 paar handen aan hun persoonlijke redding te pas. Dat worden heel veel lintjes! De leden van de Thai Navy SEALS en een internationaal team van reddingswerkers zijn mijn Helden Van De Week. Ook deze mannen verblijven inmiddels in quarantaine. De Thaise overheid bewees dat het goed kan organiseren en bovendien niet te beroerd is hulp van over de grens te vragen.

Alle kereltjes zitten inmiddels aan grote borden pad kra pao, een pittig kip- of varkensvleesgerecht met Thaise basilicum. Je kunt het gerecht in Thailand op elke hoek van de straat kopen. Het is, zeg maar, de nasi goreng van Thailand: comfort food bij uitstek. De Wilde Zwijnen -de naam van hun elftal- mogen voorlopig echter niks pittig eten; dat kunnen hun lichamen nog niet verdragen. Ze moesten het bijna tien dagen met weinig tot geen eten stellen dus hun spijsvertering moet langzaam weer op gang komen. Coach Ake, een voormalig boeddhistische monnik, leerde hen mediteren en daardoor doorstonden ze de penibele situatie naar omstandigheden goed. Het bewijst de kracht van de geest. Onlangs las ik een Topics-artikel waarin wordt gesteld dat depressie niet ontstaat in de hersenen maar in de darmen. In ons darmstelsel bevinden zich 50 biljoen bacteriën die samen het microbioom vormen en eveneens grote invloed hebben op onze mentale gezondheid, aldus dokter Michael Mosley. Ook interessant!

Onze voetballertjes in Bali hadden aan het begin van deze week een dagje rust van het speelveld. Ze brachten maandag uren door in de lokale bibliotheek. Elsa stuurde foto’s van een braaf huiswerk makende Damai en Yuda die voor een leeskast stond. De meeste Balinese lagere scholen openden hun deuren reeds. Zij worden pas over twee weken weer in de schoolbanken verwacht. Vriendin Bernadette bevindt zich inmiddels op de eilandengroep Nusa Tenggara, na een minder geslaagd bezoek aan de Molukken. Daar maakte ze slagregens en een hevige aardbeving mee. Op haar rondreis door Indonesië kreeg zij op elke luchthaven van de archipel te maken met vertraging, hoe kort de vlucht soms ook was. Dat zeg wel iets over het plaatselijke organisatietalent. Tja. Ik ben blij dat ze niets heeft met grotten!

Gisteren deden we Yuda’s verjaardagsdoos op de post. Alsof je een emmer leeggooide: 6.9 kilo’s aan kleding, schoeisel, kleur- en tekenmateriaal en speelgoed. Dat is twee kilo meer dan de gemiddelde doos tot nu toe. Alhoewel het niet zo is dat de kosten van verzending de kosten van de inhoud overstijgen, kwam het deze keer in de buurt. Deze doos bevat ook kleding voor de zwangere Elsa en genderneutrale truitjes voor baby ‘Nomor Tiga’. We weten immers nog niet van welke menssoort nummer 3 zal zijn. Ik hoop dat tante Pos de doos zonder dralen en in goede orde op plaats van bestemming aflevert.

Ook dichter bij huis was er reuring te beleven. De onderhandelingen tussen afgevaardigden van de EU en die van het Verenigd Koninkrijk zitten al maanden in een impasse. De EU wil van Theresa May & Co precies weten welk soort Brexit zij beogen. Het Verenigd Koninkrijk hield alle deuren zo veel en zo lang mogelijk open en bleef vaag. Afgelopen weekend kwam daarin verandering. Er werd een accoord bereikt in het kabinet. Het hoge woord was eruit: het zou een zachte Brexit worden. De hel barstte niet los, May bleef aan het roer.

Totdat David Davis, dé Brexit-onderhandelaar namens het Verenigd Koninkrijk de volgende dag zijn ontslag indiende. Als voorstander van een harde(re) Brexit kon hij zich niet verenigen met dit uitgangspunt. Het zou zijn onderhandelingspositie ondermijnen. Een dag later stapte ook Brexit-havik Boris Johnson op, de minister van Buitenlandse Zaken. Het nieuwe plan van May en consorten zou van Groot Brittanië een vazalstaat (kolonie) van de EU maken. In zijn ontslagbrief beschrijft hij het zachte Brexit-voorstel als “the worst of all worlds”. Hij heeft dan zelfs liever helemaal geen deal!

Dat was ‘Nomor Enam’ (nummer 6) van May’s kabinet die opstapte. Boris is echter niet afgeschreven. Hem lijkt het vooral om politiek eigenbelang te gaan: hij ambieert de positie van Theresa May. Door op te stappen, geeft hij een krachtige boodschap af aan andere voorstanders van een harde Brexit in de Conservatieve partij: “kies mij, ik durf het wel”. Ik begrijp niet dat een politicus eigenbelang boven landsbelang kan stellen!

Dat is een mooie brug naar de volgende persoon. Donald Trump komt deze week weer naar Europa. In Brussel zal hij overleg hebben met de 28 leden van de NAVO, de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie die 70 jaar geleden werd opgezet. De grootste vraag zal zijn: is het Amerika van Trump nog een vriend van het vrije Westen? Trump liet zich niet alleen kritisch uit over artikel 5 van het verdrag dat betrekking heeft op ‘collective defence’: een aanval op een van de lidstaten is een aanval op allen. Hij stelt überhaupt vraagtekens bij het doel van de verdragsorganisatie. Die bracht relatieve eenheid en vrede in Europa -waardoor de VS niet hoefde uit te rukken- en hield de Sovjetunie/Rusland op gepaste afstand. Is Trump de Koude Oorlog vergeten?

In een recent artikel in The Guardian las ik een analyse waarin wordt gesteld dat Trump niets begrijpt van collectieve veiligheid, voorwaartse verdediging, het gezamenlijk dragen van een last en het in stand houden van de machtsbalans in de wereld. Hij kent maar een concept: als je niet wint, ben je een loser en dat overkomt 'zijn' America niet! Voor degenen die zoeken naar meer argumenten tegen Trump, hierbij nog een handig rijtje om te memoreren en te zijner tijd te gebruiken. Ze komen uit datzelfde artikel. De 45ste president van de Verenigde Staten:

• staat vijandig tegenover multilaterale samenwerking in het algemeen, met zijn ‘America First’;
• minacht de Verenigde Naties, sneed in het betreffende VS-budget en boycotte de Raad voor de Mensenrechten in Genève;
• verwerpt de regels van de Wereldhandelsorganisatie en is bezig met het opstoken van een wereldwijde handelsoorlog die banen gaat kosten (ook in eigen land);
• verscheurde de Parijs-akkoorden over klimaatverandering;
• trok zich terug uit de, door de VN geratificeerde en mede door de EU ondertekende, nucleaire deal met Iran (die rust bracht in de regio);
• is een luide steunbetuiger van een harde Brexit;
• stelde tijdens een eerder staatsbezoek aan Frankrijk aan president Macron voor dat hij voor een Fraxit zou moeten gaan;
• brak zijn woord tijdens de recente G7-top, onderschreef de slotverklaring niet en beledigde gastheer Canada;
• is ronduit beledigend en openlijk vrouwonvriendelijk tegenover Duitse rijkskanselier Angela Merkel;
• is betuttelend en respectloos jegens Britse minister-president Theresa May;
• gaf zijn steun aan de extreem-rechtse partij ‘Britain First’ in tweets;
• heeft een voorkeur voor autoritaire leiders als Kim Jong-un, Xi Jinping, Vladimir Poetin en de regerende kroonprins van Saoedi-Arabië.

Need I go on? (Yes, I can…) Met een president als Trump heb je verder geen vijanden nodig!

De Britse media verwachten later deze week veel burgerprotesten in het land. Een van de ludiekste acties -hopelijk zal dit type protest overheersen- is het laten vliegen van een reuze Baby Trump in luier, bijgenaamd ‘Hairpiece One’. De grote ballon zal tijdens zijn hele bezoek boven Westminister hangen. Als je deze ijdele, humorloze man zonder zelfreflectie en zelf-ironie wilt raken, is het met zo’n type protestactie.

Schot in de roos

Toen deed Oranje nog mee...

In de afgelopen weken hadden we veel contact met de familie in Bali. Dat kwam vooral door het Wereldkampioenschap voetbal. De mannetjes hebben momenteel zomervakantie en mogen daardoor langer opblijven. De oudste, Yuda, ging in het  afgelopen schooljaar op voetbal. Hij is doelman van zijn elftal, vanwege lange armen en benen. Toen hij nog een humptiedumptie was, beschikte hij al over veel balgevoel. Hij kon goed vangen voor zijn leeftijd, schopte zelden over de bal heen en vond het bovendien leuk om door onze tropische tuin aan de Bali-zee te draven, met mij op zijn hielen. Sweet memories. Telkens als ik aan onze mannetjes dacht, moest ik ook aan de Thaise voetballertjes in de diepe grot in de buurt van Chang Mai denken. Kasian. Die van ons kunnen weliswaar goed zwemmen maar ik geef het je te doen in smalle openingen, met zuurstofflessen op je rug en geen of weinig zicht. I keep my fingers crossed voor een goede afloop.

We hielden Ketut en zijn team op de hoogte van het speelschema in Rusland. De interesse van Yuda ging vooral uit naar Messi (Argentinië), die van Damai was gericht op Ronaldo (Portugal). En vanzelfsprekend wilden ze de prestaties van het elftal van Spanyol zien. Bless them! Zij lopen zes uur voor op onze klok dus als een wedstrijd voor ons om 20:00 uur 's avonds werd gespeeld, was het bij hen twee uur 's nachts. Dat noem ik serieus opblijven… Op speeldagen gingen ze 's middags een extra slaapje doen zodat ze de nachtelijke wedstrijd konden uitkijken. Dat gezamenlijke kijken-op-afstand schiep een extra band, we stuurden over en weer foto’s en teksten toe. Bij hen in de woonwijk richtte een slimme eigenaar een open ruimte in met een groot tv-scherm, stoelen, banken, hapjes en drankjes. Op de foto’s die Ketut ons regelmatig toestuurde, zagen we jong & oud in een schaars verlichte ruimte van voetbal genieten. Welnu, de sportliefhebber weet hoe het met deze voetbalhelden afliep. Stuk voor stuk vlogen ze vroeg uit het toernooi; volkomen terecht, wat mij betreft. De finale wordt een Europees feestje. Zelf geef ik Frankrijk de meeste kans. De jongens in Bali kunnen weer op tijd naar bed.

Yuda’s verjaardag komt in zicht dus we zitten weer middenin de jaarlijkse traditie van het vullen van een verjaardagsdoos. Voor dit jaar kozen we voetbal als centraal  thema. We stopten een professionele keepersuitrusting in zijn doos, met een sprankje Messi. Wij verwachten dat hij dermate blij zal zijn met zijn kado’s dat hij niet meer serieus aan doelverdediging toekomt. Als zijn outfit maar goed zit... Tja. Ketut stuurde ons de foto van voetballende mannetjes bij zonsondergang. Wow. Een schot in de roos! Pa timmerde het doel zelf, op een nabij hun huis gelegen strand in Noord-Bali. Damai's wapperende haar herken ik uit duizenden.

Het tegenvallende voetbal was ook in onze Spaanse straat onderwerp van gesprek. Mij werd gevraagd van welk team ik fan was. Net als Nederlanders hebben Spanjaarden favoriete gespreksonderwerpen: weer, eten en voetbal. Over het weer van nu valt niet veel meer te zeggen dan dat het verrassend anders is dan in voorgaande jaren. De lucht is niet dagelijks strakblauw, de luchtvochtigheid is momenteel hoog, de wind komt op één dag soms uit alle richtingen. Dat kun je geen stabiel zomerweer noemen, al genieten we zodra we kunnen. De weerapp van mijn liefje meet tevens de plaatselijke luchtkwaliteit. Het betreft de ozonconcentratie in microgram per kubieke meter (µg/m3); dat levert tot nu toe verrassende waarden op. De meter lijkt op een jojo: die gaat van 10 naar 40 en weer terug. Desalniettemin gaat het dagelijkse zwemmen in zee gewoon door.

Het begint langzaamaan vol te lopen in de woonwijk. De meeste Madrilenen en Murcianen keerden naar hun vakantiehuizen terug. Met twee van hen bouwden we vorig jaar al een leuke band op: Guillermo en María uit Madrid. Ik werd destijds door hen uitgenodigd om paëlla te komen (helpen) bereiden, op traditioneel Spaanse wijze. Een blog, getiteld Drie Schorten en een gezellig etentje waren het resultaat. Wij vonden het nu tijd worden voor een tegenprestatie. We nodigden hen uit voor de lunch, rekening houdend met hun latere eetpatroon. Op onze lunch-tijd aten wij alvast een broodje om de grootste trek te stillen.

Als kokkie koos ik voor een Indonesische paëlla, ofwel nasi goreng met saté, als hart van het menu. Het werd een rijsttafel met soto ayam vooraf (Oosterse kippensoep met  noedels) en rujak toe (tropisch fruit met appelstroop en soja). Om negen uur 's ochtends begon ik met de voorbereidingen. Snijden, snijden, snijden. Ui, knoflook en verse gember stonden aan de basis van alle gerechten. We konden de schotels bijna allemaal vantevoren bereiden. Zo konden de vele smaken bovendien goed intrekken. Mijn specerijenkast is gevuld met Oosterse ingrediënten: gedroogde kaffir-blaadjes, laos, djahé (gemberwortel), sereh (citroengras), steranijs, komijn, koriander, geelwortel en nog veel meer. Ketjap manis, sojasaus en diverse soorten sambal ontbreken evenmin. Het kwam allemaal van pas.

De rijsttafel bestond uit tumis buncis (pittige sperziebonen), telur ketjap (ei-gerecht) en zelfgemaakte acar (groenten in zoetzure saus). Mijn liefje legde de saté op de barbecue terwijl ik pindasaus maakte en de rijstschotel wokte, boordevol verse groenten. Kroepoek (van garnalen), emping (kroepoek van palmnoot) en rempèjek (kruidige pindakoekjes) completeerden de tafel. Lange leve de Nederlandse supermarkt in Spanje! In de aanloop naar deze lunch vroeg ik of er ingrediënten waren die ze niet lustten of niet konden eten. Hun enige verzoek was om niet al te pittig te koken. Geen probleem, mijn liefje verdraagt pikante gerechten evenmin.

Ze belden stipt op tijd bij onze poort aan (!), met een fles mooie witte wijn -jonge Verdejo- en een bloeiende Curcuma-plant in de armen. Die plant is familie van de gember. Ik vertelde dat we onder andere curcuma (geelwortel) in onze gerechten stopten. De plant bloeit pretty in pink, ook de feestelijke verpakking was roze. Ik zie ze ervoor aan deze vorm bewust te hebben gekozen.

Ze vonden alles lekker dat we hen voorzetten al vroeg María hoe je bamisoep het best kunt eten zonder te kliederen. Kliederen mag bij ons (we zijn vriend Frans gewend).  Dit drie-gangenmenu bleek een schot in de roos. Ze probeerden alles dat op tafel stond en proefden gerechten die ze niet eerder aten. Ze stuurden zelfs foto’s van hun volle borden naar de kinderen! De lunch duurde ruim drie uur, het werd errug gezellig aan tafel. Zij zijn onderhoudend; hij is vooral ontdeugend, zij is een schat. Hun oudste zoon Antonio woont met vrouw en kinderen in Den Haag. Zij vinden Holanda en La Haya “maravillosa”, wij ook dus dat verstevigt de band. In september gaan zij weer bij hen op bezoek. Wij raadden hen aan nieuwe haring te proberen, van vishandel Simonis.

We bekeken elkaars foto’s op de mobiele telefoons en praatten over ons vroegere werk. Kort werd een aspect van de Franco-tijd aangehaald: als manager van een toeristenbureau werden Guillermo en zijn buitenlandse gasten continu in de gaten gehouden. Dat moment lieten we bewust voorbij gaan; het is een te gevoelig onderwerp om bij de eerste gelegenheid uitgebreid te bespreken. Er komt ongetwijfeld nog een moment in de toekomst. Ze hadden geen zin in koffie na de maaltijd; dat ging niet samen met een siësta. Sinds mijn liefje naar Spaanse les gaat en dagelijks met Duolingo oefent, neemt zij actief deel aan gesprekken met Spanjaarden. Ik was die dag apetrots op haar. Zelf ontving ik deze week een uiltje voor het afronden van de cursus Engels voor Spaanstaligen. Burgers van ons tweede vaderland thuis uitnodigen is een kleine stap voor de mensheid maar een grote stap voorwaarts in onze inburgering!