Dag, dag wereldtoerisme

Van harte, vandaag is het de Dag van het Wereldtoerisme! Dit wordt weer een longread. Deze blog heeft een lengte van bijna 4.000 woorden, met een leestijd van 15 minuten. Mijn liefje kreeg vorige week als verjaardagskado onder andere een legpuzzel. Het is er een met 1.000 stukjes die je blind in elkaar moet zetten, zonder dat je weet hoe & wat. De enige hint die je krijgt, is dat het de blik vangt van een piloot over een vliegveld. Ik verzeker je dat je niet met het afgebeelde toestel wilt vliegen. Ik mag verder niets verklappen want de puzzel gaat in de vriendenkring rouleren. Nou, een tip van de sluier: de vissoep wordt door een stewardess in een grote ketel aan boord van het Cheepo Air-vliegtuig gebracht… Hilarisch!

De viering van deze dag werd door de Verenigde Naties bedacht en startte in 1980. De oorspronkelijke reden was om mensen wereldwijd bewust te maken van de sociale, politieke, financiële en culturele waarde van toerisme. Het thema van dit jaar is ‘Tourism and Jobs: A better future for all’.

Eind augustus las ik een interessant artikel over toerisme in Nederland. Deze sector wordt steeds belangrijker voor de economie. Uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) blijkt dat toeristen uit binnen- en buitenland in 2018 bijna €90 miljard uitgaven in onder andere restaurants, hotels, pretparken en musea. Binnenlandse toeristen namen het grootste gedeelte van die uitgaven voor hun rekening: bijna €50 miljard. Daarna zijn Belgen en Duitsers de grootste besteders maar ook Amerikanen en Chinezen weten de Lage Landen steeds vaker te vinden. Naast veel geld leverde dat 27.000 extra banen op. Toerisme blijkt daarmee net zo belangrijk te zijn geworden als de ICT-sector en de bouw. De toeristische sector was vorig jaar goed voor bijna 800.000 banen, een stijging van 27.000 in vergelijking met 2017. Het betrof vooral deeltijdbanen in de horeca.

Ik zag die waardetoename met eigen ogen toen mijn liefje en ik in Spanje gingen wonen en later op Bali. Het verschil tussen Spanje van toen wij op papier een appartement aan de Costa Blanca kochten (1999) en het land dat we 20 jaar later ons tweede Vaderland noemen, is onbeschrijflijk. Ik begin er dan ook niet aan. Dit land, dat we delen met ruim 46 miljoen anderen, is inmiddels het op een na meest bezochte toeristenland ter wereld (na Frankrijk). In de afgelopen zes jaar brak het telkens records qua aantallen.

In de periode 2014 - 2018 ontstonden in Spanje 396.000 nieuwe, direct aan toerisme gerelateerde banen (20% van het totale aantal in die periode). Er zijn meer dan 2 miljoen, direct aan toerisme gerelateerde banen in Spanje. Ruim 13% van de inwoners is werkzaam in deze branche, al heeft de meerderheid deeltijdbanen. De lokale toeristensector oversteeg daarmee de bouwsector. In 2018 ontving het een recordaantal van 83 miljoen toeristen, uit binnen- en buitenland. Regio Andalusië ontving de meeste toeristen. Het percentage toeristen uit het Verenigd Koninkrijk daalde het hardst, dat van Amerikanen groeide het meest. Hun uitgaven groeiden nóg sneller: naar bijna €90 miljard, een toename van 3.3% ten opzichte van 2017. De verwachting is dat er in Spanje dit jaar wederom sprake zal zijn van een record.

In Bali speelt zich iets dergelijks af. Het zuiden van het eiland van de Goden raakte eerder in ontwikkeling dan het noorden. Wij deden dit toeristische oord voor het eerst aan in 2005. In 2009 streken wij permanent neer in het hoge noorden. (Tenminste, dat dachten we.) Voor de inrichting van ons huis en voor andere kwalitatief goede producten moesten we destijds naar het zuiden. Inmiddels ontwikkelde ook het noorden zich. Er kwamen winkels en supermarkten met beter, vernieuwd en  gevarieerd assortiment, souvenirwinkels voor binnenlandse toeristen, pretparken voor Balinese kids, beach- en watersportclubs en zwemparadijzen. Het aantal lokale toko’s nam toe, er verschenen echte chefs en restaurants uit alle windrichtingen. Ecotoerisme kwam van de grond.

Toerisme is in deze provincie van Indonesië de belangrijkste bron van inkomsten. De ruim 4 miljoen inwoners (schatting 2019) kregen 6.5 miljoen bezoekers in 2018, uit binnen- en buitenland. (Dat komt neer op een toeristenintensiteit van 1.5 toerist op elke inwoner.) Meer dan 60.000 banen zijn direct gelieerd aan toerisme, ruim 20% van de bevolking is er op een of andere manier afhankelijk van. De bijdrage van deze sector aan de lokale economie wordt geschat op 60 à 70%. In Bali zien ze toeristen graag komen, zolang ze de cultuur en de lokale gebruiken en gewoonten respecteren. Einde van dit jaar keren wij er voor de elfde keer terug voor een bezoek aan familie en vrienden.

Toerisme levert banen en economische vooruitgang op maar het brengt niet overal en voor iedereen een betere toekomst. De keerzijde wordt steeds vaker belicht. Bij sommige bewoners van drukbezochte plekken ontwikkelde zich een ‘toeristenfobie’. Die negativiteit ontstaat vooral als bewoners en bezoekers met elkaar moeten concurreren om toegang tot faciliteiten en diensten. Vooral het delen van beperkte ruimte roept irritatie op.

Residenten komen in verzet tegen de files en andere vormen van congestie, parkeerproblemen, prijsopdrijving of juist inflatie, geluidsoverlast, milieuschade, vervuiling en vernieling, watertekort, vijandigheid, ongelijkheid (zij wel, ik niet), antisociaal en respectloos gedrag. Banden van toeristenbussen worden lekgeprikt, gasten op cruiseschepen worden aan de kade opgewacht door boze inwoners, antitoerisme-graffiti’s en posters vind je op muren in een overlopen stadscentrum.

‘Gentrificatie’ is in deze context ook een veelgehoord begrip. Het staat voor het proces van opwaardering van een buurt of stadsdeel op economisch, sociaal en cultureel gebied. Kapitaalkrachtige nieuwe bewoners -soms uit het buitenland- kopen panden op en geven er nieuwe bestemmingen aan. Dit gaat gepaard met een stijging van de prijs van onroerend goed en van huurprijzen. In sommige Europese hoofdsteden kwam daardoor een ware exodus van inwoners op gang.

Banen of slagbomen? Een duivels dilemma.

De Europese Unie gaf in 2017 opdracht tot het onderzoeken van overtoerisme. Het eindrapport verscheen in oktober 2018. Ik downloadde het en begon te lezen. Degelijk en interessant! Overtoerisme wordt gedefinieerd als ‘de situatie waarin de impact van toerisme op bepaalde tijden en locaties, de fysieke, ecologische, sociale, economische, psychologische en/of politieke capaciteitsdrempels overtreft’. De mate van overtoerisme wordt met twee begrippen uitgedrukt: ‘tourism density’ (aantal toeristen per km2) en tourism intensity’ (aantal touristen per inwoner). Dit rapport bevat 41 case studies, waarvan 33 betrekking hebben op een Europese locatie. Zeker niet alle hierna genoemde voorbeelden komen uit dit rapport.

De 850.000 inwoners van Amsterdam ontvangen jaarlijks 20 miljoen toeristen op hun eeuwenoude grachten. De stad begon met het limiteren van Airbnb-verhuur, met het actief aanbevelen van bezoeken aan omliggende steden teneinde meer overlast aan de stad te voorkomen. Ook de campagne ‘Enjoy & Respect’ ging van start, hetgeen moet leiden tot gedragsverbetering. Er is namelijk veelvuldig sprake van openbare dronkenschap en wildplassen. Vooral de vrijgezellenfeestjes van Britten zijn een doorn in het oog van de gemeente.

“Of all noxious animals, the most noxious is a tourist. And of all tourists the most vulgar, ill-bred, offensive and loathsome is the British tourist”. Aldus de 19de eeuwse Britse dagboekenschrijver Francis Kilvert. (Toen waren ze al berucht!)

Het stadsbestuur van de Deense hoofdstad stopte om dezelfde redenen juist met de campagne ‘Wonderful Copenhagen’. In 2018 ontving deze stad, met ruim 600.000 inwoners, 8.8 miljoen bezoekers. Er kwam een stop op de ontwikkeling van meer bars en restaurants, men introduceerde een aantrekkelijk fietsenplan en bepaalde woonwijken werden tot stiltegebied verklaard. Ook hier moeten Airbnb-eigenaren belasting aan de staat afdragen.

Venetië, met een oppervlakte van 415km2, heeft ruim 630.000 inwoners en ontvangt jaarlijks circa 25 miljoen bezoekers. In Europa lijkt dit de stad met de meeste overlast van massatoerisme. Op sommige dagen heeft het stadscentrum 60.000 bezoekers tegenover 55.000 residenten. De roman van Ilja Leonard Pfeijffer ‘Grand Hotel Europa’ speelt zich daar grotendeels af en heeft destructief massatoerisme als centrale thema. Deze zomer werd tweemaal een aanvaring van een cruiseschip met de kade op het nippertje voorkomen. En dit zinkend stukje Italië heeft het al zwaar. Teneinde de hordes te temmen, gaan toeristen entréegeld betalen: USD$11 per persoon per dag.

In een uitzending van het goed bekeken tv-programma ‘Denkend aan Holland’ werd het Overijsselse Giethoorn per boot aangedaan. Het pittoreske dorpje aan het water dat wel het ‘Venetië van het Noorden’ wordt genoemd, heeft 2.630 inwoners. Jaarlijks ontvangen zij ruim 350.000 toeristen, ongeveer 70% daarvan is Chinees. Huizen langs de vaarroute hebben bordjes in Mandarijn op het tuinhek met “Geen toegang”. Een huiseigenaar beaamde voor de camera dat het nodig is want er zijn toeristen die onuitgenodigd de tuin instappen. Maar het zijn niet alleen residenten die klagen over toeristen. Toeristen doen het ook over elkaar. Giethoorn kreeg een groot afvalprobleem. Nee, een brievenbus is geen prullenbak!

Barcelona heeft 1.6 miljoen inwoners en ontvangt bijna 32 miljoen toeristen jaarlijks. Zonder toeristen is deze stad al een van de drukstbevolkte van Europa. Bijna de helft van de toeristen bestaat uit dagjesmensen. Een groot deel van hen is passagier op een cruiseschip. Barcelona ontving dit jaar de dubieuze eer tot de meest vervuilde haven van Europa te worden uitgeroepen, samen met Palma de Mallorca. Het stadsbestuur beperkte andere de toegestane groepsgrootte (15 per keer) voor de beroemde dagmarkt La Boquería en stelde een quotum in voor Parque Güell (max. 400 per uur) plus entréegeld. Dagelijks worden winkels omgedoopt tot souvenirshops, fietsenverhuur en cafés, tot groot ongenoegen van residenten. Ze doopten hun woonplaats om tot ‘Carcelona’. (Carcel is Spaans voor gevangenis.)

De West-Vlaamse stad Brugge (België) heeft bijna 118.000 inwoners en ontvangt jaarlijks 8 miljoen toeristen. Men komt vooral af op de toeristische attracties rondom de middeleeuwse Eimarkt. In de nabijgelegen haven Zeebrugge legden vorig jaar bijna 150 cruiseschepen aan. Inwoners spreken van ‘een vloedgolf’. Al jarenlang heerst hier een hotelstop, Airbnb-eigenaren worden door de belasting aangeslagen. Men gaat nu tevens een stricter quotum voor cruiseschepen invoeren.

Dubrovnik, de hoofdstad van Kroatië, heeft ruim 40.000 inwoners en ontving in 2018 bijna 20 miljoen toeristen. De plaats werd vooral beroemd door ‘Game of Thrones’. In een Nederlands reisprogramma in die contreien hoorde ik op tv een inwoner  zeggen dat hem door een passagier van een cruiseschip werd gevraagd in welk land hij nu precies was. Dat soort gedrag zet kwaad bloed bij lokalen.

Balearisch eiland Mallorca met ruim 910.000 inwoners en 10 miljoen toeristen jaarlijks, gaat hetzelfde doen. In het hoogseizoen stappen daar op sommige dagen 20.000 toeristen tegelijk aan wal. Er is sprake van milieuschade en er ontstond onroerendgoedspeculatie. De toeristentaks wordt al jaren toegepast maar bracht niet het gewenste resultaat. Er werden parkeerbeperkingen opgelegd en Airbnb-eigenaren worden hier zelfs beboet. (De teloorgang van de Britse reisorganisatie Thomas Cook brengt hier zeker verlichting al zal dat tegelijkertijd economische schade opleveren en banen kosten.)

Het dorpje Hallstatt in Oostenrijk met nog geen 800 inwoners, idyllische gelegen aan een bergmeer tussen Salzburg en Graz, ontvangt jaarlijks 1 miljoen toeristen. De bouw van een Chinese kopie in de staat Boluo leidde tot die enorme toestroom. De meeste bewoners noemen die situatie een catastrofe. Het origineel gaat binnenkort maatregelen nemen om de stroom touringbussen tegen te houden. Met dat doel worden aan de rand van het dorp slagbomen neergezet. Aan huizen hangen nu al bordjes met teksten als “Please, do not enter local houses and gardens unless specifically invited”.

Voor elk van deze Europese steden berekende ik de toeristenintensiteit (aantal toeristen per inwoner), op basis van de weergegeven data. Hallstatt kwam er met 1.250:1 als sneuste vanaf, gevolgd door Dubrovink (500:1), Giethoorn (133:1), Brugge (67:1), Venetië (39:1), Amsterdam (23:1), Barcelona (20:1), Copenhagen (14:1), Mallorca (10:1).

Uit Santorini (Griekenland), Ayia Napa (Cyprus), Reykjavik en canyons (IJsland), Lapland (Finland), Cinque Terre (Italië), Mostar (Bosnië-Herzegovina), Luzern (Zwitserland), eiland Skye (Verenigd Koninkrijk), Vaticaanstad, de Europese hoofdsteden Budapest, Berlijn, Lissabon, Rome, Stockholm, Riga, Praag en Parijs klinken dezelfde verhalen. Stuk voor stuk plaatsen waar de ratio bezoekers:bewoners volledig scheef groeide.

Het lijkt nu alsof het probleem van overtoerisme zich uitsluitend afspeelt in Europese steden maar dat is niet het geval. Ook landelijke gebieden, kustlocaties en werelderfgoedlocaties in andere delen van de wereld lijden onder dit verschijnsel.

Zo is Maya Beach (Thailand) het beroemde strand uit de film ‘The Beach’. Het werd door de lokale overheid tot 2021 gesloten om de toestroom naar het gebied te stoppen. Massatoerisme ruïneert het natuurschoon. Datzelfde overkwam de 12.000 bewoners van het Filipijnse eiland Boracay. Dit kleine oord van 6km2 ziet circa 2 miljoen toeristen per jaar komen. De lokale infrastructuur is niet afgestemd op die massa. Het ooit zo prachtige water raakte besmet met groene alg. De plek werd gesloten voor toeristen. Vanaf januari 2020 zal natuurpark Komodo Island (Indonesië) voor tenminste een jaar gesloten zijn voor bezoekers. Deze keer niet vanwege te veel toeristen, al zijn het er circa 10.000 per maand, maar om smokkel van deze bijzondere leguanen (beschermde diersoort) tegen te gaan. Angkor Wat (Cambodja), het hindoeïstische tempelcomplex uit de 12de eeuw, kon de miljoenenstroom niet meer aan. Sommige tempels werden dusdanig beschadigd dat men instorting vreesde. De entréeprijs ging drastisch omhoog en er werd een maximum aantal bezoekers per dag ingesteld.

Deze zomer dook een filmpje op van een Tsjechische toeriste in Ubud (Bali) die in een tempel haar derrière schoonspoelde met water. Nu getuigt ‘tsjebokken’ van goede hygiëne naar Indonesisch gebruik maar dat doe je niet open en bloot, niet in een hindoetempel en zeker niet met water dat lokale hindoes als heilig beschouwen. De Balinezen waren woedend over dat gebrek aan respect.

Bagan (Myanmar), Bhutan (Nepal), Galapagos-eilanden (Ecuador), Bayron Bay (Australië), Rio de Janeiro (Brazilië), Shanghai (China), Machu Picchu/Cusco (Peru), de Bahamas (VS), Cozumel (Mexico), New York en de natuurparken Grand Canyon en Yellow Stone (VS) hebben evenzeer te lijden onder massatoerisme. Deze opsomming is bij lange na niet volledig, helaas.

Foto: PIC AFP

Kortom: toerisme schiet door. Het lijkt inmiddels meer kapot te maken dan het oplevert… De foto van een lange file klimmers op de top van de Mount Everest werd voor mij exemplarisch voor wat er mis is op dit vlak.

Het aantal toeristen zal voorlopig groeien aangezien het in steeds meer landen in de wereld economisch voor de wind gaat. De middenklasse blijft groeien waardoor internationaal reizen voor steeds meer mensen betaalbaar wordt. Het ontstaan van low cost airlines, lage prijzen voor vliegtickets, snelle en goedkope andere vormen van transport en low cost-stedelijke accommodatie werkten dat verder in de hand. Airbnb is niet de oorzaak van overtoerisme maar blijkt wel een belangrijke katalysator. Dat geldt ook voor de beschikbaarheid van cultureel en natuurlijk werelderfgoed, luchthavens en cruiseterminals. Tenslotte doen ook sociale media een duit in het zakje. Je kunt je bijvoorbeeld op Instagram niet meer vertonen zonder mooie plaatjes van juzelluf op exotische locaties.

In 2018 gingen 1.4 miljard personen op reis, de helft van hen nam het vliegtuig; dat was een toename van 6% ten opzichte van 2017. De UNWTO schat dat dit aantal tegen 2030 is gegroeid naar 1.8 miljard. Het aantal reizende Chinese toeristen zal in 2023 zijn gestegen naar 700 miljoen. Ook als de meerderheid binnen de eigen (Oost-Aziatische) regio blijft, zal naar schatting circa 20% procent van hen naar verdere bestemmingen reizen. Dat komt neer op 100 miljoen extra toeristen voor  bestemmingen als Europa en Noord-Amerika. In 2018 stapte een recordaantal van 28.5 miljoen reizigers aan boord van cruiseschepen. Dat record wordt naar alle waarschijnlijkheid dit jaar alweer gebroken.

Desalniettemin kunnen we als individuele reiziger iets doen aan overtoerisme. Thuisblijven? Neuh, dat niet. De wereld is te mooi om er niet op uit te trekken. Zelf vaak en ver naar mooie oorden reizen en dan een ander verbieden dat ook te doen?  Dat vind ik hypocriet. Bovendien ben ik de eerste om te beamen dat reizen verslavend is. Kom er maar eens van af! 

De beste maatregel tegen overtoerisme is het spreiden van bezoekers, zowel in tijd als in ruimte. Als dat lukt, kan het overlast beperken en reisvreugde vergroten. Hieronder enkele ideeën.

Herdefinieer je bucketlist, laat Top10-lijstjes los, volg de grote stroom niet

105 UNESCO-werelderfgoedplekken die lijden aan overtoerisme

Tegenwoordig is het overgrote gedeelte van de wereld al in kaart gebracht. Zo staan er ruim 1.100 bezienswaardigheden op de internationale UNESCO-werelderfgoedlijst die garanderen dat je iets bijzonders ziet. Deze lijst leidde er helaas toe dat een flink aantal van die locaties last kreeg van overtoerisme en nu onder de massa dreigt te bezwijken. De organisatie identificeerde zelf 105 van die plekken. Je kun ze beter vermijden.

Dat geldt ook voor zogenaamde ‘honeypots’, plekken die je zou “moeten” bezoeken. Van wie? Instagram bracht een stroom van bezoeken aan fotogenieke oorden op gang waarvan sommigen die het deden, achteraf stelden dat het niet per se de moeite waard was. Mijn vraag is sowieso waarom je jezelf in precies dezelfde pose, op precies dezelfde plek, onder precies dezelfde omstandigheden zou willen (laten) fotograferen als die honderden of zelfs duizenden anderen die het vóór jou deden. Of beter gezegd: die het jou voordeden. Zo individualistisch als het leven van nu zou zijn, zoveel ‘copy cat’-gedrag is zichtbaar op sociale media. Kom, trek je eigen plan. Doe wat anderen juist níet doen.

Al drie jaar achtereen stelt de Australische reisorganisatie ‘Intrepid’ (opgericht in 1988) rond deze tijd een Not Hot List op. De eerste was gericht op Europa, de tweede op Azië. Bukhara (Oezbekistan) was het nieuwe Angkor Wat, Ladakh de nieuwe Everest, Sumatra het nieuwe Borneo. Je kunt zelf naar alternatieven zoeken of je door derden laten assisteren.   

Als je graag natuurlandschappen bezoekt, zijn er alternatieven voor de overvolle locaties op Topxx-lijsten. Ook naburige, minder bekende maar even fraaie plekken van natuurlijk erfgoed zijn een bezoek meer dan waard. Giethoorn is mooi maar Weerribben en Steenwijk zijn ook prachtig. Little Venice in London is minstens zo pittoresk als de Italiaanse naamgever. Dat geldt evenzeer voor Colmar (Frankrijk) en Wrocław (Polen). Het vereist enig zoekwerk maar die moeite loont.

Gerede twijfel bestaat over de aanpak van cruisemaatschappij Fred Olsen. De kranten stonden vorige week vol met verhalen van boze toeristen die met hen op een Mystery Tour gingen. Cruiseschip Balmoral zou ‘hidden gems’ aandoen. 900 personen vonden dat een prima idee en lieten zich graag verrassen. (Bless them.) Voor circa €1.200 per persoon vertrokken ze uit Newcastle, op weg naar verborgen pareltjes als… Great Yarmouth, Duinkerken en IJmuiden. Tja. Idee: 10, uitvoering: 1 (voor de moeite). Fred & Co. sloegen de plank volledig mis.

Als je, ondanks alles, toch een toeristen-hotspot wilt bezoeken, kun je dat het best doen buiten het  hoogseizoen; de zogenaamde seizoensverbreding kan een locatie ontlasten. Op locatie kun je vroeg of juist aan het einde van de dag een bezienswaardigheid bezoeken om de hordes te ontwijken. Doordeweekse uitstapjes zijn doorgaans rustiger dan weekendtrips.

De Nederlanders Mandy en Hans Schrama-van Stokkom werkten hun ideeën over de aanpak van overtoerisme eveneens uit. Zij ontwikkelden Avoid Crowds. Op de website en in de app kun je een reisbestemming en datum invullen waarna het programma aangeeft hoe druk het daar in die periode is. De lijst van steden is nog niet heel uitgebreid maar er wordt hard aan gewerkt. Het programma geeft aanvullend aan of ter plekke sprake is van een vrije dag of schoolvakantie, of er bijzondere evenementen aan de gang zijn of zijn gepland en hoeveel cruisepassagiers in de haven zijn. Een staafdiagram geeft voor een opgegeven periode met kleuren rood en groen aan hoe het is gesteld met de drukte. (Die functie is nog in bèta-versie.) Je kunt ook alvast kaartjes bestellen voor iets dat je in de te bezoeken plaats wenst te zien en doen. De bedenkers lieerden zich met een bedrijf dat ‘skip the line tours’ organiseert.

Reis langzaam en ontspannen

Op reis gaan… wat is er fijner?! Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat voorpret inderdaad dubbele pret is. Dus anticiperen op wat komen gaat, verhoogt de vreugde. Wat eveneens in studies is bewezen, is dat de ‘once in a lifetime’-vakantiereis (bijvoorbeeld om een maand naar Nieuw-Zeeland te gaan) niet per se gelukkiger maakt dan korte reizen die je meermalen per jaar onderneemt. Wetenschappers aan een Finse universiteit toonden met een onderzoek onder 54 toeristen aan dat een vakantie van iets meer dan één week (8 dagen, om precies te zijn) het grootste geluksgevoel en de meeste ontspanning teweegbrengt. Zij stellen dat je niet langer hoeft te gaan want beter wordt het niet.

Tijd is van onschatbare waarde. Dat ontdekte ik pas toen mijn liefje en ik stopten met werken en we plotseling zeeën van tijd kregen. Je wordt reiziger in plaats van toerist en dat is geen semantische kwestie, wat mij betreft. Het was een van mijn favoriete reisboekenschrijvers Paul Theroux die zei “tourists don't know where they've been, travellers don't know where they're going.” Reizen wordt belangrijker dan het bereiken van een specifieke bestemming. Je maakt de wereld er wellicht niet beter op maar van reizen word je een beter mens. De Amerikaanse auteur Mark Twain (1835-1910) zei dat het dodelijk is voor vooroordelen, intolerantie en kleingeestigheid. Ik spiegel mij eraan.

Met de routeplanningsfunctie van Google Maps (te voet, op de fiets en in de auto) en met Google Translate (realtime en offline-vertalingen in meer dan 100 talen) op de smartphone kun je bijna overal zorgeloos de toerist uithangen.

Reis in klein gezelschap, ga op pad met de lokalen, verblijf bij hen, leer over lokale gewoonten en gebruiken en spreek de taal (een beetje)

De beelden van Giethoorn waar ontelbare boten met grote groepen Aziatische toeristen het waterwegnet verstoppen… dat is voor geen enkele toerist de leukste manier van reizen. Je kijkt zelf constant tegen de rug van een medereiziger aan, zijn of haar selfiestick staat ongewild op al jouw foto’s. Lokale inwoners zien jouw groep liever gaan dan komen. Het is begrijpelijk waarom iemand in groepsverband wenst te reizen, bijvoorbeeld vanwege taal maar dat hoeft tegenwoordig geen probleem meer te zijn. Met een (gratis) taalapp als Duolingo is het een fluitje van een cent om een vreemde taal te leren. Je hoeft er niet op af te studeren, een mondje lokaal is toereikend. Residenten zullen jouw inspanning zeer waarderen.

Mijn liefje en ik trekken doorgaans als twee-eenheid door de wereld. Sinds we veel vrijetijd hebben, nemen we ruim de tijd om een land te verkennen. Al jarenlang doen we dat bij voorkeur ‘off the beaten track’; vaak letterlijk over onverharde wegen. Vroeger voegden we ons nog weleens bij een klein reisgezelschap maar dat is verleden tijd. In plaats van meegaan met de stroom, reizen we nu bij voorkeur op de wind. Op een klein aantal bestemmingen (Sulawesi en Sri Lanka) namen wij een lokaal reisbureau in de arm om voor ons een specifieke rondreis te organiseren en te begeleiden. Wij droegen zelf de ideeën aan. Dat kan duurder uitpakken maar verschaft veel meer vreugde. Een reis wordt op deze manier persoonlijker en leerzamer. Als je met lokalen op pad gaat, leer je de gewoontes en gebruiken van een land beter kennen.

Op de website van Tours by Locals kun je zien, door op een interactieve wereldkaart de gewenste reisbestemming aan te klikken, of de diensten van een lokale gids worden aangeboden. Als jouw exacte reisbestemming er niet bij zit, wanhoop dan niet. Ze hebben wellicht tòch een lokale persoon die als gids kan dienen. Het programma geeft een opsomming van alle tours, met toelichting, duur en prijs.

Personen die zijn geïnteresseerd in het delen van culinaire ervaringen met lokalen, kunnen al jaren gebruik maken van Eat With. Het bedrijf werd in 2014 opgericht door een jonge Française Camille Rumani en haar zakenpartner. Het groeide in enkele jaren uit tot een wereldwijd culinair platform. Daar kun je uitzoeken wie zich, in meer dan 130 landen, ter plaatse aanbiedt voor lunch, bruch, diner of een zogenaamde ‘wow-ervaring’. Je kunt er tevens lokale kooklessen en culinaire tours boeken. Uit eigen ervaring weet ik hoe leuk iets dergelijks is. Er is tevens een telefoonapp beschikbaar. Je moet wel een account aanmaken om van deze dienst gebruik te maken.

Alles welbeschouwd, is het opmerkelijk dat het thema van dit jaar over banen en economische groei gaat terwijl overtoerisme al enkele jaren wereldwijd een hete aardappel is. Zelf had ik dan ook anders gekozen.