Bali, Indonesië

'Op de plaats... rust!'
Foto: Seto Wardhana (Jakarta Post)

Afgelopen zondag werd de 58-jarige Joko Widodo herbenoemd als president van Indonesië. Het wordt zijn laatste termijn van vijf jaar. In NRC las ik een verslag van de nieuwe Nederlandse correspondent voor Indonesië (en Zuidoost-Azië) Annemarie Kas. Ze klonk niet erg optimisch... Wie regeert het land precies? Werd de president speelbal van 's lands politieke elite? De recente KPK-wet damt de macht van de landelijke corruptiebestrijder in en nieuwe volksvertegenwoordigers willen de directe presidentsverkiezing afschaffen. Die moet voortaan door de volksvertegenwoordiging worden gekozen. Tja.

De prioriteit van deze president ligt niet bij de bescherming of ontwikkeling van de democratische rechtstaat. Zijn pijlen zijn vooral gericht op economische vooruitgang. Daarin is hij meer een manager van een groot bedrijf dan een intrinsiek gedreven politicus. (Jokowi was vroeger eigenaar ven een meubelbedrijf.) Zelf vind ik dat het geen kwestie van ‘of het een, of het ander’ is. Voor een president van een land in ontwikkeling zouden beide zaken topprioriteiten moeten zijn. Jokowi’s grootste voornemen is bestrijding van de armoede, inderdaad. Dat raakt bijna 10% van de circa 270 miljoen inwoners van het land. Aan het einde van zijn tweede regeerperiode moet dat percentage naar 0 zijn teruggebracht. Ambitieus!

We zien oude en nieuwe gezichten in dit tweede Kabinet Jokowi. Wat mij opviel, is dat personen uit bijna alle andere politieke partijen zijn verkozen en dat er van de 38 kabinetsleden, 18 juist niet aan enige politieke partij zijn verbonden. Acht mannen zijn ex-militair. Er komen ministeries bij. Wat minder ambitieus is, is dat er slechts vijf vrouwen zijn benoemd (slechts één van hen draagt een hoofddoek). De minister van Financiën, Sri Mulyani Indrawati, en de minister van Buitenlandse Zaken, Retno Marsudi (beiden vrouw), bleven op hun post en dat is een goede zaak.

Mede-oprichter van startup Gojek (van brommertaxi tot all-in-one app), Nadiem Makarim, wordt minister van Cultuur en Onderwijs. Erick Thohir, de Indonesische zakenman en voormalig bestuursvoorzitter van Inter Milan wordt minister van ‘State Owned Enterprises’. Er is zelfs een plek ingeruimd voor oppositieleider en aartsrivaal  ex-generaal Prabowo Subianto. Hij wordt minister van Defensie. Slimme zet of paard van Troje? Fachrul Razi -ooit tegenstander van Prabowo- krijgt de belangrijke taak van minister van Religieuze Zaken. Onder deze 74-jarige ex-generaal moet religieus radicalisme onder de duim worden gehouden. Of liever: de kop worden ingedrukt. Wij kennen wel een paar mensen die absoluut niet in een conservatief islamitische natie willen leven! Ik blijf de Indonesische politiek op de voet volgen.

Afgelopen weekend vierden we ook Varens verjaardag, onze jongste in Bali. Hij werd 1 jaar. We stuurden een verjaardagskaart met hem als vrolijk onderwerp. Onze groet werd beantwoord met gebrabbel en kusjes van de jarige, aangevuurd door papa Ketut. Daarna volgden van onze kant foto’s van zijn grote broers toen die 1 jaar waren. Een mooi stel, veel gelijkenis. De jongste dribbelt al en heeft acht tanden. Dat wisten zijn twee broers ons te melden terwijl ze de mond van de kleine openrukten. We konden ver in zijn grotje kijken. Kasian. Wat die allemaal moet doorstaan!

De oudste zit in de laatste klas van de basisschool en voor deze leerlingen startte het hoofd van de school het project ‘Rubiks Cube’. In een ver verleden deden we onze jongeling zo’n draaikubus kado maar die was nergens te vinden. Leerlingen kregen een kubus mee van school en huiswerk om het ruimtelijk inzicht te testen.

Moeder Elsa meldde dat Yuda ons wilde laten zien hoe goed hem dat draaien verging. Hij kwam in beeld, we keken naar zijn lange vingers die over het scherm vlogen. Hij vorderde inderdaad goed. Na enige tijd begon Elsa plagerig de verbruikte tijd te benoemen: “three minutes”… “five minutes”… wij keken nog steeds zwijgzaam toe. Zo enthousiast en behendig als hij begon, zo langzaam ging het nu. Af en toe wierp hij een lieve blik in de camera. (Hij weet ons te paaien.) Bij “eight minutes” vond iedereen het welletjes. Toen was nog maar één van de zijden van de kubus eenkleurig. Nou ja bijna dan, hij had nog één vlakje te gaan. Uit eigen ervaring weet ik dat je in die fase zomaar opnieuw moet beginnen. Eind van dit jaar brengen we een kubus voor hem mee.

Er zijn kids die echt goed zijn met hun kubus: ze lossen de puzzel fietsend op, doen dat synchroon als tweetal, lossen twee kubussen tegelijkertijd op met hun handen èn voeten. Er is iemand die in één uur 48 kubussen oploste, geblinddoekt. Een Aziatisch kereltje deed er drie tegelijkertijd, terwijl hij ze jongleerde in de lucht. Zijn tijd: 5 minuten en 6 seconden. Indrukwekkend.

Deze week las ik in SCIENTIAS dat onderzoekers een robothand bouwden die een Rubiks kubus in vier minuten wist op te lossen. De hand is niet nieuw maar de betreffende software wel. Er wordt gebruik gemaakt van een techniek die ‘Automatic Domain Randomization’ (ADR) heet. Het houdt in dat de robothand niets is geleerd maar alles zelf uitvogelt. Dat pakte niet slecht uit: 60% van de opdrachten verliep correct. De onderzoekers brachten de hand van de wijs door bijvoorbeeld een doek over de kubus te gooien. Als de kubus per ongeluk op de grond viel, ging de robothand daarna gewoon verder. Bij maximale uitdaging daalde het slagingspercentage echter naar 20%. Het wereldberoemde Amerikaanse MIT bouwde vorig jaar een (complete) robot die de Rubiks kubus in 0,38 seconden ordende.

Het wereldrecord van de snelste menselijke oplosser kwam dit jaar op naam van de 22-jarige Australiër Feliks Zemdegs. Hij ordende de puzzel in 4,22 seconden. Kom er eens om! Een foto van deze behendige slimmerik en zijn record stuurde ik plagerig naar Yuda. Hij zegde toe ons een foto te appen zodra zijn opdracht klaar is. We wachten nog steeds. Geduld is een schone zaak.

Ketut zou later deze week naar New York vliegen om weer aan boord te stappen van een Amerikaans cruiseschip. Afgelopen weekend kreeg hij de boodschap dat ze zelf zijn vliegticket moesten bekostigen. Dat sloeg in als een bom. Paniek! (Normaliter betaalt de cruisemaatschappij de tickets voor werknemers.) Eerst ontvingen we een bericht met alleen maar sneue smileys, gevolgd door een telefoontje. Of wij wilden bijspringen, de eigen spaarrekening was volstrekt ontoereikend. Voor de goede orde: in hun geval kost een enkeltje meer dan een jaarsalaris. We leenden hen dit geld. Tegenwoordig kunnen we in één dag geld overmaken naar een rekening in Bali.

Hij liet tweemaal een contract schieten, om uiteenlopende redenen. In die periode was zijn vader ernstig ziek. Hij overleed later, net als zijn oma aan vaders kant. Er werd een derde kindje gemaakt en geboren (Varen). Hij was voor het eerst aanwezig bij de geboorte van een kind. Bij de vorige twee bevallingen schitterde hij door afwezigheid. Je raadt het: vanwege overzees werk.  

Als men verwacht dat je terugkeert en je doet dat niet, wordt je dat niet in dank afgenomen, denk ik. (Hij zal de organisatie hebben geïnformeerd maar toch...) Je moet dan opnieuw solliciteren, als een beginnend personeelslid. Ketut probeerde minstens een jaar lang weer in contact te komen met de cruisemaatschappij maar dat verliep moeizaam. Alsof hij een kruisje achter zijn naam had staan. Hij stond aan de kade van Benoa-haven (Bali) als het schip daar aanlegde, Whatsappte met voormalig collega’s aan boord, schreef de HR-afdeling aan. Het leidde niet tot het gewenste resultaat. Zo werkt het ook niet. Elke cruisemaatschappij maakt gebruik van een lokale tussenpartij om personeel te werven. Hij solliciteerde ook nog bij een dochtermaatschappij maar dat slaagde evenmin. Dat was niet altijd zijn schuld. Balinese agenten zijn vaak traag en maken soms administratieve fouten.

Na lang aanhouden, mocht hij terugkeren op het vertrouwde kraaiennest. Hij werd medisch goedgekeurd en haalde vorige week in Soerabaja zijn visum voor de Verenigde Staten op. Vanwege de hiaat in zijn diensttijd zijn de regels voor een nieuw bemanningslid op hem van toepassing, ondanks zijn eerdere werk aan boord. Dat is het Amerikaanse beleid. Aan het einde van zijn contracttijd ontvangt hij het geld van zijn vliegticket wel terug. Op dat ticket stond overigens een vroegere vertrekdatum. Dat was de tweede ‘verrassing’ die de agent voor hem in petto had. De grote koffer moest hals over kop worden ingepakt.

De voorlopig laatste foto van het intacte gezin werd genomen op het vliegveld van Denpasar. Yuda en Damai waren (en zijn) verdrietig. Al is ‘bapak’ af en toe streng, hij is ook een leuke vader dus die mannetjes gaan hem erg missen. Elsa ook, al is zij eraan gewend thuis enig ouder te zijn. Er was een beetje geld over van het ticket dus Ketut schafte een telefoon voor zichzelf aan. Zo konden we hem ook oppeppen. 

Zijn eerste baan aan boord werd overschaduwd door heimwee. Sinds er whatsapp en videobellen bestaat, doet de afstand minder pijn. Maar ik weet: afscheid nemen is een drama. Zeker met jonge kinderen. Toen ik naar de personen op de foto keek, zoveel minder opgetogen dan normaal, kon ik zelf een traantje niet onderdrukken. 

Deze keer mist hij ons in Bali, net als de verjaardag van zijn tweede zoon en die van zijn vrouw. Zijn eigen verjaardag viert hij eveneens ver van huis. Het is niet anders. Hij weet waarvoor hij vaart. Als hun huis is afbetaald, kunnen ze dat verder inrichten. Vervolgens zal de familiekas moeten worden gespekt voor de verwezenlijking van toekomstplannen.

Morgenochtend vertrekt het schip van de pier in Manhattan. Op dit moment weet ik nog niet of dat met of zonder Ketut aan boord is. Dat hoop ik later vandaag te vernemen. Als mijn liefje en ik ons later dit jaar bij zijn gezin in Bali voegen, vaart hij met 230 collega’s en 480 gasten rond in de wateren van Frans Polynesië. Sydney is begin 2020 de volgende ankerplaats. Later legt het schip aan in Benoa, in zijn geliefde Bali. Dan is deze cirkel rond.