De verleiding niet weerstaan

Het is net als het eten van een madeleine voor de Franse schrijver Marcel Proust. Als je er een hapje van neemt, word je teruggekatapulteerd naar je jeugd; ga je terug naar fijne herinneren. Zo´n Proustiaanse ervaring ontstaat als ik mijn  schelpenblouse aantrek. Het  doet mij altijd terugdenken aan verre reizen. Alsof je op een knop drukt. Die blouse is gemaakt van zacht katoen (flanel), ruimzittend en met een design dat mij na aan het hart ligt. Perfect voor een lange vliegreis naar tropische oorden. De blouse hangt nu al drie jaar ongebruikt in de kast omdat we sinds januari 2020 niet meer op reis gingen. Tegenwoordig draag ik het kledingstuk af en toe onder een warme trui. Een grotere tegenstelling is er niet. 

Het grappige is dat mijn liefje en ik afgelopen weekend een wandeling maakten langs de mooi gerenoveerde boulevard van Lo Pagán, zij in haar favoriete reisbroek en ik in die blouse. Zonder dat we het met elkaar afspraken. Haar favoriete reiskledingstuk heeft vele zakken; voor de paspoorten, de boarding passes en de telefoon. We moesten om deze toevalligheid lachen. Later dit jaar hopen we weer op reis te gaan. Reisplannen zijn er altijd, bestemmingen komen en gaan. 

We wandelden naar ons favoriete tapasrestaurant De Tonnetjes. Officieel heet het restaurant ‘Venezuela’ maar omdat die geliefde plek deels is uitgerust met houten biertonnen waaraan barkrukken staan, gaven we het een koosnaam. Toen wij bijna zes jaar geleden naar onze huidige woonplaats verhuisden, deed restauranteigenaar José António ons een tonnetje kado. Dat staat sindsdien in weer en wind op ons terras (met eigen krukken eromheen) en houdt zich naar omstandigheden goed. Binnenkort moet het bovenblad weer worden gelakt. 

Ook dit restaurant hadden we al geruime tijd niet bezocht. Groot was de verbazing dan ook dat er geen tonnetje meer te vinden was! De buitenterrassen waren flink uitgebreid, voorzien van mooie buitententen en modern meubilair. De binnenbar was helaas nog steeds niet open. Toen corona hier wild om zich heen sloeg, sloot men het bargedeelte af en haalde alle krukken weg. Er verscheen een hoog spatscherm langs de gehele bar. Dat is geen plek voor fun meer. 

Voorheen namen wij daar al onze vrienden mee naartoe. Iedereen -op een enkeling na- hield van die plek aan de bar. Men viel voor de gemoedelijke sfeer (op hoogtijdagen op het chaotische af) en de boordevol gestapelde schalen met verse schaal- en schelpdieren. In alle kleuren en maten. We leerden alle mannen in de bediening persoonlijk kennen en maakten altijd een praatje met de eigenaar en mensen van de keukenbrigade. We hadden daar de leukste onmoetingen met wildvreemden. Hangend aan de tapasbar, keuvelend met personeel en buren om ons heen, proefden we van alles. Wij probeerden gerechten uit voor de eerste keer, op verzoek van onbekende Spanjaarden. Zo ontdekten we lokale lekkernijen. Sweet memories.

De eigenaar groette ons weer allerhartelijkst, hij oogde grijzer maar dat geldt waarschijnlijk voor velen van ons. De lange sluiting ging hem niet in de koude kleren zitten. Maar te zien aan de vele nieuwe investeringen die men deed, gaat het hem en zijn bedrijf nog steeds voor de wind. Deze keer at ik wat oesters en een schaaltje van de lekkerste garnalen die er bestaan (quisquillas). Na het lezen van een artikel over ongezonde stoffen in garnalenkoppen (onder andere cadmium) nam ik mij voor er nooit meer eentje uit te zuigen maar ik kon de verleiding niet weerstaan. Zo smaakvol! Bovendien hadden veel garnalen viskuit, zwart en fel oranje van kleur. Als kaviaar. Glaasje bubbels erbij, in prettig gezelschap, het feestje was compleet. 

Vandaag gaan de deelnemende zeilboten aan The Ocean Race beginnen aan etappe 2 van hun race om de wereld. Ze starten op een Kaapverdisch eiland en varen in ruim twee weken naar Kaapstad, de zuidpunt van continent Afrika. Het verslag van etappe 1 volgde ik dagelijks op de voet via de app. 

De jachten zeilden onder bizarre weersomstandigheden over de Middellandse Zee en door de verraderlijke Straat van Gibraltar. Verraderlijk omdat het daar erg smal is, het een van de drukst bevaren waterwegen voor vrachtvervoer is (er gaan momenteel veel tankers met strooizout naar Noord-Europa) en er no go-zones zijn gedefinieerd die strafpunten opleveren als je erin terechtkomt. 

Toen zij daar kruisten, stond er ruim 50 knopen wind in die smalle doorgang. Dat komt neer op windsnelheiden van 90km per uur. Op de Beafortschaal is dat zware storm. Er scheurden drie grootzeilen, zeillatten en een paar stormzeilen. Het grootzeil van Team Viva Mexico was niet meer reparabel. Zij keerden naar de haven van Almería terug en hervatte de race na enkele dagen. (Ze kwamen pas  gisteren in Kaapverdië aan.) Bemanningsleden -doorgaans heuse zeebonken- werden zeeziek. Dat overkwam ook Rosalin Kuiper, aan boord van Team Malizia. Zij vertelde in een hevig schuddend filmpje dat ze voor het eerst van haar leven zeeziek was en geen eten binnenhield. Ook hun On Board Reporter kreeg er last van. 

Niemand sliep op dat traject, zelfs eten was moeilijk. De bemanning is bijna uitsluitend aangewezen op gevriesdroogd voedsel uit vacuüm getrokken zakjes (astronautenvoer) dat wordt opgewarmd met kokend water. Om te voorkomen dat handen verbranden tijdens het inschenken, draagt men in slechte weerscondities speciale handschoenen. Gisteren las ik dat skipper Boris Herrmann (Team Malizia) etappe 2 naar Kaapstad aan zich voorbij moet laten gaan. Hij kreeg kokend water op zijn voet tijdens een uit de hand gelopen voedersessie in slecht weer. Die wond moet eerst genezen voordat hij aan etappe 3 kan beginnen. Hij gaat ervan uit dat hij in Kaapstad het roer weer kan overnemen. 

In NRC stond een uitgebreid interview met Rosalin Kuiper, ook lid van Team Malizia. Zij is co-schipper en verantwoordelijk voor alle techniek aan boord. Dat doet ze niet in haar eentje. Aan land wordt ze bijgestaan door een team van 40 technici. Hun kennis is nodig om deze boot te varen. 

Het leven aan boord van een IMOCA 60-boot is loeizwaar. Door de hoge snelheid waarmee de zeilboot over de golven gaat, knallen de bemanningsleden op en neer. Omdat de boot van carbon is voelen ze continu vibratie. Het gefluit van de wind langs de kiel klinkt “alsof er 24 uur per dag naast je een baby ligt te gillen”. 

Hier staat geen mens maar een computer aan het roer. Die stuurt beter maar tegelijkertijd onnatuurlijker dan een mens. Je kunt aan boord niet aanvoelen wat er komt, staat continu op scherp omdat er iets onverwachts kan gebeuren. Daardoor worden heel andere delen van de hersenen gebruikt.

De zeilers zitten 90% van de tijd aan boord in een cockpit met ramen rondom. Buiten zitten is levensgevaarlijk, daarvoor gaat het te hard. “Je gaat ook niet met 60 kilometer per uur op de motorkap van je auto zitten”, aldus Kuiper. Alle promotiefilmpjes waarop bemanningsleden aan dek of zelfs in de mast zitten,  zijn voor de show. Bij manoeuvres, als een zeil moet worden gewisseld of als er iets kapot gaat, wordt de boot benedenwinds gelegd, zodat de zeilers veilig aan dek kunnen. Daarna duiken ze weer de cockpit in en spuit de automatische piloot ze weer vooruit. 

Tja. Waar is de romantiek gebleven? Naar het vaantje staren in de top van de mast om te zien hoe de wind blaast? Zittend aan boord, kop in de wind? 

Er is nauwelijks privacy aan boord, poepen doet ze in een emmer waar de collega´s bij zijn. (Op een van de filmpjes van de race was -per ongeluk?- een blauw emmertje met racestrepen te zien... Er werd snel weggezoomd maar het werd er niet uit geedit.) Ik vroeg mij af hoe vrouwen aan boord omgaan met hun maandelijkse cyclus. Dat vergat ik te vragen aan de ouders van Laura van Veen bij de start van de race in Alicante. (Zij vaart mee aan boord van VO65-jacht van Team Jajo.) Dat had ik op een of andere manier wel ter sprake willen brengen. 

Ik dook in de materie en vond een informatief filmpje op YouTube van jonge vrouwen die al jarenlang op een zeilboot rond de wereld varen. Zij legden uit hoe een menstruatiecup werkt en wat IUD is (Intra-Uteriene Devices). Zelf denk ik dat de meeste vrouwen die aan The Ocean Race meedoen, zo´n IUD gebruiken. Niet als anticonceptiemiddel (er is geen privacy aan boord, weet je wel) maar om een paar maanden van menstruatiegedoe af te zijn. 

Aan boord aan- en uitkleden doen de zeilers alleen als de weersomstandigheden dat toelaten, anders slapen ze in hun thermokleren. Slapen doen de zeilers sowieso vastgesnoerd in een bunk zodat ze niet tegen de kajuitwand worden gekatapulteerd. Ze slapen bovendien met noise cancelling oordopjes in. Met een beetje geluk doen ze dat drie uur per dag. De crew wisselt elkaar af in tweetallen, in diensten van vier uur. Langer is simpelweg onverantwoord. En als je overboord valt, is er een kans van 90% dat je het niet overleeft

Ter voorbereiding op al die beproevingen stonden Kuiper en haar collega´s maandenlang in de gym, vijf dagen per week. Hun trainingsschema bestond uit oefeningen voor rompstabiliteit -om hun rug aan te sterken- en om hun nek steviger te maken; alles om de klappen van de boot goed te kunnen opvangen. Ze trainden tevens op kracht want ze moeten regelmatig sjouwen met zeilen. Aan boord zijn acht verschillende soorten zeilen, variërend in gewicht van 40 tot 90 kilo. In totaal is er voor ongeveer 800 kilo zeil aan boord. Telkens als de koers wordt gewijzigd, moeten die zeilen worden verplaatst. Vaart het team over bakboord dan moeten de ongebruikte zeilen naar stuurboord worden geplaatste en andersom. 

Ik las dit artikel met stijgende verbazing. Op enig moment zegt Kuiper “ik denk dat je zo’n 80% van de tijd wenst dat je niet aan boord bent”. Waarom doet iemand dan mee aan zoiets? Omdat het een lang gekoesterde droom is en zij, Rosalin, aan zichzelf wil bewijzen dat ze dit kan. Dat lijkt mij een goede blogafsluiter. 

Als couch potato ga ik haar verrichtingen en die van collega´s weer nauwgezet volgen op het volgende traject van hun spannende reis rond de wereld. Toch een beetje zelf op pad!