Trashure, treasure

Afgelopen week werd de beste muurschildering ter wereld verkozen. Het internationale publiek mocht ook zijn zegje doen. De regelmatige lezer weet dat ik dol ben op dit soort kunstzinnige uitingen op muren en (openbare) gebouwen. Wel maak ik verschil tussen street art en graffiti. Dat laatste vind ik vaak oninspirerend gekras, soms zelfs lelijk en vervuilend. Een steeds groter publiek begint te begrijpen dat ware straatkunst een plek verdient in de kunstgeschiedenis. Voorheen gingen street art-kunstenaars anoniem te werk en naamloos door het leven. Nu veelal niet meer. Stedelijke kunst en kunstenaars bloeien als nooit tevoren. 

Spanje is groot op dat vlak, net als menig land in Zuid-Amerika. In de hooglanden van Ecuador troffen we fantastische muurschilderingen aan, vaak met inheemse thema’s en personen. Toen we in voorgaande jaren in Buenos Aires en andere plaatsen in Argentinië vertoefden, maakten mijn liefje en ik vaak uitstapjes naar buurten waar van alles was te zien. Datzelfde deden we in Chili. Vooral de muurschilderingen in ku(n)stplaats Valparaíso zijn wereldberoemd en wonderschoon; er is daar veel werk te zien dat geïnsprireerd is op Van Gogh en andere bekende kunstenaars. Toen we daar rondliepen, stuitte ik op  Spaanse straatartiest Cuellimangui. Het toeval wil dat hij een kunstenaar is uit Orihuela die veel muurschilderingen aanbracht in de wijk San Isidro, op steenworp afstand van onze woonplaats. Hier vind je het eerste en enige openluchtmuseum in deze Spaanse regio, opgedragen aan de Oriolaanse dichter en verzetheld Miguel Hernández. Echt de moeite van een bezoek waard! In Spanje zijn ook Madrid (wijk Lavapiés), Barcelona (El Raval), Malaga (SoHo) en -dichter bij huis- Los Alcázares plekken waar je interessante en mooie straatkunst vindt, wat mij betreft. In elk van deze plaatsen heeft de gemeente een toeristische bezoekersroute uitgezet.  

Via de app van Street Art Cities kon worden gekozen uit 100 genomineerde muurschilderingen, in 95 steden in 30 landen ter wereld. 29 ervan zijn in Spanje te vinden, het land is hoofdleverancier van straatkunst. Van de 29 werken die Spanje vertegenwoordigden, bevonden zich er zeven in Castilla y León, vijf in  Extremadura en vele andere in Galicië. Catalonië en de Valenciaanse Gemeenschap hadden er ieder drie en Andalusië en Baskenland twee. Spanje werd gevolgd door Frankrijk met elf, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten met negen muurschilderingen en Italië met zeven. In Zuid-Amerika hebben mensen momenteel wel wat anders aan hun hoofd. Stemmen op street art heeft even geen prioriteit. (Anders hadden er wel meer in de kieslijst gestaan!)

Waarschijnlijk weet iedereen inmiddels wie er dit jaar met de hoofdprijs vandoor ging. Het is werk van twee kunstenaars uit Nederland. Samen vormen zij Studio Giftig: Niels van Swaemen (1981) en Kaspar van Leek (1983). Ik zou mijn bedrijf direct omnoemen naar Gifted! Zij schilderden op een wand van een Tilburgs recycling-bedrijf een werk van 40x15m, getiteld ‘Trashure’. Je ziet een elegante vrouw (gemodeleerd naar Elfi Smits), gekleed in kleding van papier en plastic, vliegend naar een wereldbol van plasticafval. Het idee achter dit werk is dat er geen afval bestaat. Papier en plastic kunnen gemakkelijk een tweede leven krijgen, volgens de kunstenaars. We moeten werk maken van een circulaire economie. Een goede gedachte. Het schijnt dat de winnaars  inmiddels zijn uitgenodigd door de Nederlandse ambassade in Madrid. Hopelijk om daar te gaan schilderen. 

Even twijfelde ik bij het stemmen nog tussen Trashure en de muurschildering van de Argentijn Martin Ron. Daarop is een jonge vrouw te zien met oordopjes in die met een roze marker haar aantekeningen arceert. Linkshandig, dat viel mij op. Het werk deed mij denken aan het meisje met de parel van Johannes Vermeer...  De schildering staat op een muur van de centrale bibliotheek van de Nationale Universiteit van Zamora, Argentinië. Ik werd getroffen door de hyperrealistische stijl. Zij lijkt van vlees en bloed, echte regendruppels lijken over het raam te lopen. Toch overheerste de waardering voor het werk van de Nederlandse kunstenaars. Daarin speelde ook een zekere mate van chauvinisme mee, eerlijk gezegd. Ron eindigde als tweede. 

De Galicische kunstenaar Diego As is de grootste onder de bekendste Spaanse muurschilders. Vorig jaar werd zijn monumentale schildering van Julius Caesar in de stad Lugo bekroond met de eerste plaats. Daarmee vergaarde hij internationale bekendheid. Dit jaar schilderde hij op de muur van een kazerne van de Guardia Civil een 15m hoge agent in uniform die een kind in zijn armen houdt. Het thema was (een soort van) gezinshereniging. Mij raakte het niet. As viel deze keer niet in de prijzen. 

De derde plek was dit jaar voor de Catalaanse kunstenares Murales Lian. (Lian Monserrate werd geboren in de Verenigde Staten maar woont sinds haar 16de in een voorstad van Barcelona.) Het muurschilderen begon als hobby maar inmiddels is het haar beroep en vind je werk van haar hand in Italië, Griekenland, Engeland en Duitsland. Zij bracht met dit werk een ode aan de wevende vrouwen (las rederas) in het Baskische havenstadje Ondarroa. Hun levenswerk bestaat uit het repareren van visnetten die door hun familieleden dagelijks worden gebruikt. Het visnet zou symbool staan voor eenheid en werk. Daarom zijn de weefdraden in kleur. 

Een van de vrolijkste Spaanse inzendingen vond ik die van Cristian Sasa uit Burgos. De kunstenaar kreeg van de eigenaar van een plaatselijke bakkerswinkel alle vrijheid om iets te verzinnen. Tegenover die winkel lag een kinderspeelplaats. Zo kwam de associatie met chocolade en een kinderlijk geluksgevoel tot stand. Daar likt iemand als ik haar vingers bij af. Ook de afbeelding in de kop van deze blog komt uit de inzendingen.