In kiezen zit veel verliezen

Sinds 22 april (tot 22 september) kan worden gestemd op het belangrijkste boek van Nederland. Het gaat om boeken die een maatschappelijke impact hadden en een grote rol speelden bij de vorming van de Nederlandse cultuur en identiteit. Er zijn tien categorieën en tien ambassadeurs geven tien tips om het kiezen gemakkelijker te maken. ‘In kiezen zit veel verliezen’ aldus auteur Adriaan van Dis, één van de ambassadeurs. Kiezen voor een bepaald boek, is immers kiezen tegen zovele andere.

Je kunt niet alleen kiezen uit oorspronkelijk Nederlands werk, ook boeken die in het Nederlands zijn vertaald mogen meedoen. Ga er maar aan staan! Als je bedenkt dat ik al 50 jaar lees, met -voor het gemak- een gemiddelde van 1 boek per week, dan komt dat neer op tenminste 2.600 werken. Dan wordt een keuze schier onmogelijk…

Het belang dat aan een boek wordt gehecht, is voor iedere lezer anders. Elke keuze kan op de website worden toegelicht; dat leverde reeds interessante gespreksstof op. Alhoewel ik niet van lijstjes ben, selecteerde ik enkele boeken die samenvallen met een belangrijke periode of een onvergetelijk moment in mijn leven, boeken die mijn kijk op de wereld veranderden en, om uiteenlopende redenen, diepe indruk op mij maakten. Hier een kleine greep.

Categorie Kinderboeken: ‘Pippi Langkous’ - Astrid Lindgren. Dit boek maakte mij duidelijk dat stout zijn leuk kan zijn, vooral als het vrijgevochten meisjes betreft. Het droeve verhaal van Remi in ‘Alleen op de wereld’ - Hector Malot vond ik hartverscheurend. Ik plengde hier mijn eerste (maar zeker niet laatste) tranen om de hoofdpersoon van een boek.

Categorie Literatuur voor WOII. Op de eindexamenlijst van de middelbare school zette ik het boek ‘Een Liefde’ - Lodewijk van Deyssel, de eerste naturalistische roman in Nederland. Van Deyssel was 18 jaar toen hij aan de roman begon. Al las ik het pas 100 jaar later, dat deed ik met rode konen. ‘The Day of the Triffids’ - John Wyndham en ‘1984’ - George Orwell stonden op mijn Engelse lijst. Wyndham’s boek is een post-apocalyptische roman die mij voor het eerst kennis liet maken met het gevoel van beklemming en met het tweede boek staken morele kwesties de kop op als: hoe dapper ben ik zelf in barre tijden?

Categorie Poëzie. In mijn studietijd ontdekte ik ‘Les Fleurs du Mal’ (De bloemen van het kwaad) - Charles Baudelaire. Tot dan toe was ik nauwelijks poëzieliefhebber maar deze gedichten vond ik een openbaring. Na publicatie (1857) ging er een rilling door de Franse maatschappij. De auteur en zijn uitgever werden juridisch vervolgd wegens schending van de goede zeden.

Categorie Literatuur na WOII. Op mijn Nederlandse boekenlijst stond ook ‘De Avonden’ - Gerard Reve, ironicus-van-het-eerste-uur, taalvirtuoos, provocateur,  Maria-vereerder en ondeugende homo. Ik bleef zijn werk tot aan zijn dood trouw lezen: ‘Nader tot U’, ‘Het boek van Violet en Dood’, ‘Een circusjongen’, ‘Brieven van een aardappeleter’ en vele andere. Ook de biografie van Nop Maas (‘Kroniek van een schuldig leven’) boeide. Het Reve-oeuvre behoort wat mij betreft tot het beste dat de Nederlandse literatuur voortbracht.

Ten tijde van mijn eigen ontluikende seksualiteit verslond ik ‘Eenzaam Avontuur’ - Anna Blaman, onder andere vanwege de lesbo-erotische passages. Blaman overleed in mijn geboortejaar. In 1949 vond het Boekentribunaal plaats, een schijnproces waarbij Blaman door collega-literatoren werd aangeklaagd op grond van literaire gebreken. Het is een saillant gegeven dat zij in 1956 als eerste auteur de P.C. Hooftprijs ontving voor haar gehele oeuvre.

Als inwoner van Amsterdam maakte ik kennis met de cyclus ‘De Tandeloze Tijd’ - A.F.Th. van der Heijden (P.C. Hooftprijs 2013). Het zijn de woelige jaren '80 van de vorige eeuw. Krakersrellen en harde ME-optredens zijn aan de orde van de dag, ook in de buurt waar ik woon. Van der Heijden’s werk schrijft hiermee een kroniek van mijn tijd en ik bleef Adrie trouw. Zijn latere requiemroman ‘Tonio’ waarin hij literair vervat wat hij voelt na het verlies van zijn enige zoon, vond ik heel ontroerend.

Van heel andere orde zijn indringende werken als ‘Nacht’ - Elie Wiesel, ‘Is dit een mens’ - Primo Levi en ‘Het verstoorde leven’ - Etty Hillesum die een onuitwisbare indruk op mij maakten. De joods-Roemeense Wiesel overleefde Auschwitz en Buchenwald, ontving de Nobelprijs voor de Vrede en is nog onder de levenden, de joods-Italiaanse Levi overleefde Auschwitz maar pleegde zelfmoord in 1987, de joodse Nederlandse Hillesum keerde niet uit Auschwitz terug.

Verhalen over concentratiekampen waren niet nieuw voor mij maar de vorm van de volgende werken wel: ‘De Welwillenden’ - Jonathan Littell (Prix Goncourt 2006). De ik-figuur in het boek is een voormalige SS-Obersturmbannführer; het verhaal wordt verteld vanuit zijn perspectief. Het boek ‘HhhH’ (‘Himmlers hersenen heten Heydrich’) - Laurent Binet is historiografie van de tweede wereldoorlog in geniale fictie gevat. Kan dat wel, zul je je wellicht afvragen? Hij deed het en ontving daarvoor de Prix Goncourt in 2010.

Tijdens een werkbezoek aan Polen in de jaren '90 van de vorige eeuw kreeg ik van een collega het omstreden boek ‘De geverfde vogel’ - Jerzy Kosinski in mijn handen gedrukt. Ik kende de titel en de verhalen omtrent het werk. Het was lange tijd verboden in Polen omdat de bevolking daarin wreed en primitief werd afgeschilderd. Het boek kreeg prijzen en stond model voor de gruwelijkheden van de Tweede Wereldoorlog en de jodenvervolging. Het gaat over een 6-jarig joods-Pools jongetje dat tijdens de oorlog naar het platteland wordt gestuurd omdat hij daar, volgens zijn ouders, veilig(er) zou zijn. De xenofobie, het tomeloze geweld tegen alles dat ‘anders is’: het is zware kost. Ik werd letterlijk misselijk tijdens het lezen.

Toen mijn liefje en ik in Londen woonden en werkten, ontdekte ik het werk van Britse auteurs die ik daarna met plezier en bewondering bleef lezen: ‘Amsterdam’ en ‘Aan Chesil Beach’ (Boek van het Jaar 2008) - Ian McEwan, ‘Het lied van de Loopgraven’ en ‘On Green Dolphin Street’ - Sebastian Faulks (UK Auteur van het Jaar 1995), ‘De wijde hemel’ en ‘Almost Moon’ - Alice Sebold, ‘Alsof het voorbij is’ en ‘Flaubert’s Parrot’ - Julian Barnes, ‘Sinaasappels zijn niet de enige vruchten’ en ‘Sexing the Cherry’ - Jeanette Winterson. Zij brachten mij grote liefde bij voor Engelse werken die tot op de dag van vandaag voortduurt.

Categorie Geografie en reizen. De leestips op de website komen van ambassadeur Floortje Dessing, de bofkont die van haar hobby een beroep maakte. Dit zijn mijn keuzes: ‘De omweg naar Santiago’ - Cees Nooteboom (P.C. Hooftprijs, Prijs der Nederlandse Letteren), ‘Reizen zonder John’ - Geert Mak, ‘De Bron’ - James A. Michener. Ik ben fan van de boeken van Michael Palin (o.a. ‘De Cirkel Rond’) en van Bill Bryson (o.a. ‘Down Under’). Paul Theroux is echter mijn absolute favoriet als het gaat om reisverhalen. ‘Muskietenkust’ was het eerste boek van zijn hand, gevolgd door al zijn daaropvolgende boeken. Het zijn allemaal mannen. ‘1.000 Places to see before you die’ van Patricia Schulz mag in de boekenkast van een reislustige Hollandse niet ontbreken.

Op dit moment staat de Bijbel met de meeste stemmen op de eerste plaats; mijn stem zal dat boek niet krijgen. Ik kan wel tien blogs over dit onderwerp schrijven maar hét belangrijkste boek kiezen? Dat wordt nog een hele klus.

Small islands but no small people

Tripadvisor reikte vorige week de Traveller’s Choice Award uit aan eiland Maui. Het werd gekozen tot mooiste eiland ter wereld. Hawaii staat als reisbestemming al vele jaren op mijn wensenlijst dus dat blijft er staan. Mijn sportieve liefje ontving gisteren haar Hawaii-badge van Fitbit: zij zette sinds het begin van haar missie dusdanig veel stappen dat zij de lengte van die Hawaiiaanse archipel te voet aflegde. Zij is tevens reviewer in die Tripadvisor-gemeenschap; vandaag ontving ze een mail waarin de organisatie meldde dat ze ruim 140.000 lezers heeft. Huh?! Daar kan ik als blogger alleen maar van dromen…

Tripadvisor-reizigers all over the world stemden Bali naar de vijfde en Mallorca naar de zesde plaats. In Europees verband eindigde het Spaanse eiland als tweede, na Santorini. Op de complete lijst van mooiste eilanden ter wereld staan maar liefst tien Spaanse locaties, waaronder alle (vier) eilanden van de Balearen. Ook enkele Canarische eilanden komen in de lijst voor. Bali werd daarmee het mooiste eiland in Azië, hetgeen mij niet verbaast. Mijn liefje en ik vielen ooit als een blok voor het Eiland van de Goden en verhuisden ons hele hebben en houden naar een tropische villa in het noorden, met het doel daar oud te worden. De rest is geschiedenis. Bali is beter als vakantiebestemming dan als gepensioneerdenoord, wat ons betreft. De banden met het eiland blijven echter bestaan; in de eerste plaats vanwege Elsa, Ketut en de beide mannetjes, onze Balinese familie.

Illustratie: Michael Leunig

Vandaag verhuist Elsa met haar zoontjes naar het eigen huis; de persoonlijke spullen gingen hen voor. Ketut vaart vandaag rondom Panama. Het is hun tweede koophuis. We waren bij de inwijdingsceremonie aanwezig toen zij in februari 2010 hun eerste huis betrokken. Drie jaar later werden ze uit huis gezet, vanwege de aanhoudend late aflossing van hun schuld. Banken in Bali zijn op bepaalde punten erger dan banken in het Westen: áls je al kunt lenen -met een substantieel onderpand- moet je daarna erg veel rente betalen. En als je problemen krijgt, verzwelgen ze je als hongerige haaien. Er kwam weliswaar voldoende geld binnen voor de aflossing maar vanwege voortdurende financiële perikelen in Elsa’s schoonfamilie ontstond er een tekort. Helaas hoorden wij het te laat.

Met steun van ons begonnen ze eind vorig jaar opnieuw aan een eigen huis op een lapje eigen grond, in hetzelfde dorp maar in een andere wijk. Er staan al enkele huizen in de straat. Op dit moment gaat het goed met menig bewoner van Noord-Bali. Overal waar je kijkt, wordt gebouwd en verbouwd. Nieuwe bedrijfjes en restaurants schieten als paddenstoelen uit de grond. Elsa is een ondernemende vrouw en dat zorgde voor een tweede baan die goed combineert met haar eerste en een goede bron van aanvullende inkomsten blijkt.

Ze hielden ons in de afgelopen maanden regelmatig op de hoogte van de bouwvorderingen. Af en toe zagen we meewerkende mannetjes in beeld. Ze hebben nu ieder een slaapkamer, de badkamers lijken op balzalen met een Westerse toilet (geen hurk-wc meer). Het werd een huis met veel licht en grote ramen; ik neem aan dat dit onze invloed is. De laatste werkzaamheden in en rond het huis, zoals het betegelen van de badkamers, het installeren van de keuken en het plaatsen van een hek en poort werden uitgevoerd door Elsa’s vader, met hulp van andere familieleden. Zij deden dat om niet, in ruil voor een dagelijks maaltje. Dat is daar heel gewoon. De binnenmuren van het huis zijn nog niet gestuuct of geverfd; ook dat vindt Elsa niet vreemd. Het is een mooie klus voor pa Ketut, als hij naar huis terugkeert. Ze noemen het huis zelf hun 'Dream House'. 

Vorige week stuurden we Elsa een Whatsapp om te vragen hoe ze vorderde met de voorbereidingen voor de verhuizing. 30 seconden later klonk een jong, Aziatisch stemmetje door de telefoonlijn. Het was Damai die ons in het Engels toesprak, gevolgd door grote broer Yuda. Elsa had het gesprek niet in gang gezet, bleek later. Hadden wij gebeld? Tidak, nee, wij wáren gebeld. Ze heeft wat te stellen met die ondernemende kereltjes! Het werd een geanimeerd gesprek over de speaker, zodat iedereen zijn of haar zegje kon doen. 

Yuda stelde bij die gelegenheid voor zichzelf voortaan Gede te noemen waarop ik antwoordde dat wij dan eerst moeten oefenen: wij kennen hem immers al acht jaar als Yuda en dat ligt goed in de mond. Het was stil aan de lijn, afgezien van gefluister op de achtergrond. In Bahasa Indonesia vroeg hij zijn moeder kennelijk verbaasd of wij hem al zo lang kende?! Hij was nog geen drie turven hoog toen hij op wankele pootjes ons leven binnenstapte. Zijn Engels maakt goede vorderingen, zagen we aan een zelf getypt Engels appje van twee dagen daarvoor.

In Bali krijgt iedere baby bij de geboorte een persoonlijke roepnaam en een naam die hoort bij de volgorde in het gezin. Ook in Bali kent men kastes zoals in India: de hoogste klasse bestaat uit Brahmana (priesters), daaronder heb je Ksatria (krijgers of heersers), daar weer onder de Wesia (kooplui of ambtenaren) en de laagste klasse is Sudra, mensen die in de rijstvelden werken; dat hoeft niet letterlijk zo te zijn. De eerstgeborene in een Sudra-familie heet Gede, Wayan of Putu; ongeacht de sekse. De tweede krijgt de naam Made of Kadek. Balinezen hebben geen achternaam zoals wij die kennen. Nu ontstegen Elsa & Ketut (de als vierde geborene) de rijstvelden inmiddels ruim maar de kaste waarin een Hindoe is geboren blijft je alle levens bij, ook na reïncarnatie.

Yuda’s Engels ligt thans ongeveer op het niveau van de taalvaardigheid van de president van Indonesië, wat mijn oren betreft. Ik hoorde hem een toespraak houden voor de pers en dat hield niet over. Jokowi kwam vorige week twee dagen op staatsbezoek naar Nederland; het was onderdeel van een rondgang langs Europese landen. De man is uit 1961 en heeft geen persoonlijke ervaring met Nederland als kolonisator. De zevende president van de Indonesische archipel is dan ook geen voorstander van nieuw en grootschalig onderzoek naar Nederlandse oorlogsmisdaden in de periode 1946-1949. Dat moeten we dan maar helemaal zelf gaan doen, vind ik.

Het vorige officiële staatsbezoek van een Indonesische president vond plaats in 2000. In 2010 zegde de toenmalige president Yudhoyono zijn bezoek af omdat vertegenwoordigers van de Republiek der Zuid-Molukken in Nederland een kort geding aanspanden om hem te laten arresteren wegens medeplichtigheid aan mensenrechtenschendingen. Deze keer wilden de Molukkers juist met de president in gesprek over handelsbetrekkingen. Geen idee of dat plaatsvond; het bliksembezoek trok weinig publiciteit. De belangrijkste gespreksonderwerpen waren samenwerking tegen terrorisme en handel. Mensenrechten kwamen eveneens ter sprake, naar verluidt. Henk Schulte Nordholt, hoofd Onderzoek van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde en bijzonder hoogleraar Indonesische Geschiedenis aan de Universiteit van Leiden zei in het AD dat hij vermoedde dat er “in de marge heus wel zal worden gezegd dat lesbiennes en homoseksuelen op een rare manier worden vervolgd”… [Cursivering is van mij.] Tja.

Het is morgen voor de derde maal Koningsdag in Nederland. Het enige dat ik daarover wil schrijven, is dat ik van ganser harte hoop dat de dag in het hele land zonder incidenten verloopt. Sterkte met het weer en geniet van de feestelijkheden!

Earth Day

Het is vandaag internationale Aardedag. Moedertje Aarde moet het sinds vandaag zonder pop icoon Prince stellen die gisterenochtend dood werd aangetroffen in de lift van zijn appartement. Hij was onlosmakelijk verbonden met mijn jong-volwassen jaren. Ik bezocht een van zijn concerten in Nederland en was een fan van deze muzikale duizendpoot. Prince werd 57 jaar, een veel te jonge leeftijd om het aardse te verruilen voor… Tja, voor wat?!

De Dag van de Aarde werd in 1970 voor het eerst uitgeroepen als de dag voor een beter milieu. Het is ironisch dat het sindsdien alleen maar verder bergafwaarts ging. 
Moedertje Aarde roert ook haar eigen staart: elke dag ontvangen we in Huize Barefoot minstens één melding van de app QuakeFeed waarmee een zware aardbeving wordt getoond. Momenteel is het voornamelijk in Ecuador. Vanmorgen was het weer raak: eentje met een kracht van 6.0 op ruim 200 kilometer ten westen van de hoofdstad Quito, in zee. Het epicentrum lijkt rondom de stad Muisne te liggen, die elke dag te maken heeft met tamelijk zware bevingen. 
Als je een land zelf hebt bezocht, komt zo’n boodschap harder aan omdat je je een voorstelling kunt maken van de plaatselijke ellende en de mensen die het moeten ondergaan. In Quayaquil stortte na een recente beving een brug in (de beving werd gevoeld tot in Quito). We stapten daar in februari 2014 op de Trèn Crucero die ons in een week tijd via de Avenida de los Volcanos, de boulevard van de -deels actieve- vulkanen, naar Quito bracht. Verbazen doen aardbevingen in die regio dus niet maar schokken des te meer (no pun intended).

Moedertje Aarde rammelt niet alleen zelf aan de poort, ze krijgt het ook flink voor de kiezen. Inmiddels is bekend dat 93% van het Great Barrier Reef momenteel te maken heeft met koraalbleking. Als er niet snel een verbetering in het onderwaterecosysteem optreedt, kan dit wereldwonder dood gaan. Mijn liefje las mij onlangs voor uit een artikel in de Sydney Morning Herald waarin stond dat er zelfs gebleekt koraal is geconstateerd rondom de haven van Sydney. Zo zuidelijk trad dit schadelijke verschijnsel nog nooit op!
Ik voel mij een bofkont dat ik het grote rif nog in behoorlijk volle glorie heb kunnen ervaren toen we er in 2005 voor het eerst snorkelden. We gingen toentertijd met een klein cruiseschip (36 passagiers) de Coral Sea op en voeren een week lang naar verschillende soorten riffen in het gebied. De kleurenpracht van het koraal, de verscheidenheid aan vissen en zeezoogdieren... wow. Het werd een ervaring die ik nooit van mijn leven zal vergeten. 

Gisteren vond de opening van een nieuwe kolencentrale op de Maasvlakte plaats, geloof het of niet. De centrale stoot weliswaar minder CO2 uit maar de toegezegde bouw van een faciliteit die de uitstoot moet opvangen, laat op zich wachten. Als het Vaderland zo doorgaat, haalt het zeker de afspraken niet die zijn vastgelegd in het klimaatakkoord van Parijs in december 2015. Dit nieuwe akkoord, dat vandaag daadwerkelijk door vele staten wordt ondertekend, wil de opwarming van de aarde beperken tot minder dan 2 graden, bij voorkeur tot anderhalve graad. Nederland behoorde al niet tot de koplopers, het land verstookt nu meer kolen dan ooit. De nieuwe milieudoelstellingen zijn alleen haalbaar, als veroorzakers van CO2 aan banden worden gelegd in plaats van ze volop ruimte tot expansie verschaffen.

Dat geldt bijvoorbeeld voor Shell dat weliswaar zegt te willen verduurzamen maar volgens deskundigen onvoldoende doet in die richting. Verontruste burgers ontpopten zich tot kritische investeerders, bundelden hun krachten en vormden de groep Follow This.

Vanwege hun aandeel (samen inmiddels goed voor €5.000.000) krijgen zij tijdens de eerstvolgende aandeelhoudersvergadering spreekrecht en zullen dan hun zaak bepleiten. Hun motto: ‘we gaan de wereld sneller duurzaam maken door Shell duurzaam te maken. Dat doen we door massaal aandeelhouder te worden’. Kritische burgers pikken het niet langer dat grote bedrijven hun maatschappelijke verantwoordelijkheid niet nemen. Met het woord en met kennis, dat wel. Zij nemen letterlijk een aandeel in een betere, schone wereld.

Er was gisteren ook klein natuurlijk leed te melden: er vond overspel plaats in de zeearendenfamilie in de Biesbosch. Een nieuw vrouwtje kwam tussenbeide, het vrouwtje met de oudste rechten moest het veld ruimen. Kasian. Het is te hopen dat ze een nieuwe partner vindt in het gebied. 
Hier kwettert het van jewelste. Sinds enige tijd lijkt het epicentrum van het lokale Bird Life zich naar (voor) ons terras te hebben verplaatst. Steenuilen, een jagend valkenechtpaar, wegduikende duiven en groene halsbandparkieten… We zitten hier eersterang voor dat spektakel. Zelfs zonder telelens valt er van alles te beleven. Wat mij betreft, is elke dag een dag van de aarde! Wij gaan vandaag een boom planten.

Alles tussen snuit en staart

Gisteren gingen we in onze woonwijk over van propaangas naar aardgas. Wij, waarschijnlijk twee van de langst wonende permanente bewoners, stonden niet op de lijst van huishoudens die moesten worden aangepast. Inmiddels was de gaskraan dicht, warm douchen en koken waren tijdelijk niet mogelijk. We zijn twee übergeorganiseerde vrouwen dus we lieten niets aan het toeval over. Mijn liefje wandelde rond om een technicus in de kraag te vatten. Ik zou daarna koffie met een Hollands koekje serveren. En ziedaar: ons appartement was het eerste dat door Spaanse gasman werden aangesloten op het nieuwe net. De pitten vlamden nog nooit zo fel!

Ik kijk (bijna) dagelijks naar jaargang 2015 van het programma My Kitchen Rules. Alhoewel het minder boeiend is dan Masterchef Australia kijk ik toch met plezier naar dit eveneens Australische kookprogramma. Bij Masterchef gaat het te allen tijde om de kookprestaties, bij MKR wordt regelmatig ingezoomd op jaloezie en kinnesinne. Bij Masterchef kookt elke kandidaat voor zichzelf, bij MKR doe je het met je tweeën. 

De van origine Texaanse Robert en zijn, in Australië geboren, dochter Lynzey en de Britse Will & Steve zijn mijn favorieten. Pa is een soort Johan Cruijff qua uitspraken en koken kan hij als geen ander. Ik vermoed dat het mannenteam een setje is maar ze zijn bepaald niet uit de kast. Een ander kookduo bereidde kippenlevertjes als voorgerecht. De jury noemde het een gewaagde keuze. Het team vloog uit de competitie.

Tja, orgaanvlees. Een deel van dit vlees wordt verwerkt in worst, de rest wordt beschouwd als afval. Het is opmerkelijk dat het in de Engelse taal eveneens wordt aangeduid als ‘offal’. Ik zocht het woord op in een etymologisch woordenboek waar ik het volgende aantrof: ‘that which "falls off" the butcher's block; perhaps a translation of Middle Dutch afval.’

In de Quest van februari 2016 stond een uitgebreid artikel over orgaanvlees op het bord. De meeste mensen worden al misselijk bij het idee. Het is echter duurzaam om alles tussen snuit en staart te consumeren. Louise Fresco, voedseldeskundige van de Universiteit van Wageningen pleit ervoor.

Tot aan het einde van de vorige eeuw werd het Nederlandse slachtafval, met afgedankte organen, nog verwerkt tot veevoer maar in 2000 bleek dat koeien die hersenen aten van andere koeien, de gekkekoeienziekte BSE konden krijgen. Er ontstond een eiwitklontering in de hersenen waardoor koeien gek werden. Bovendien bleek dat mensen die dat gekke vlees aten de ziekte van Creutzfeldt-Jakob konden krijgen, een vorm van dementie waarbij hersencellen in snel tempo afsterven. Een jonge, reislustige nicht van mijn liefje overleed aan die ziekte. Het BSE-risico verdween gelukkig vrijwel geheel uit Nederland maar sindsdien worden jaarlijks honderd duizenden tonnen slachtafval vernietigd terwijl dat geen afval zou hoeven zijn.

Walging is grotendeels aangeleerd, aldus voedingswetenschapper Paul Rozin van de University of Pennsylvania. Hij schotelde kinderen in de leeftijd van 15 maanden tot vijf jaar de gekste dingen voor: vissenogen, haar, dode sprinkhanen maar ook papier, zeep en koekjes met ketchup. De jongste kinderen aten bijna alles. Naargelang de leeftijd van de proefkinderen steeg, steeg de weerzin tegen vreemde productcombinaties tot bijna 90%.

Zelf walg ik niet van orgaanvlees; in tegendeel. In mijn leven probeerde in ook geit, krokodil, kameel, kangoeroe, meelworm en sprinkhaan. Sinds mijn kindertijd eet ik met plezier kalfslever, gebakken kippenlevertjes verorberde ik samen met mijn hond Max die er dol op was. Kalfstong, niertjes, eendenlever… mijn maag draait er niet van om. 

De belangrijkste reden waarom veel mensen geen orgaanvlees lusten, is omdat het een uitgesproken smaak heeft die niet iedereen kan bekoren. Walging kan echter ook een vorm van morele afkeer zijn; mensen vinden het ‘onrein’. Toen we in 2014-2015 in Zuid-Amerika rondreisden, at ik regelmatig ‘mozegas’ zoals men het daar uitspreekt. De lekkerste kalfszwezerik at ik in gastrobar La Josefina in Buenos Aires. De kalfszwezerik werd op de grill bereid, was knapperig en smolt in de mond. Ik kan die smaak nog oproepen!

Toen we onlangs naar de overdekte markt van Alicante gingen, trof ik bij een plaatselijke slager een bord aan waarop stond dat hij ‘mollejas’ verkocht, ofwel kalfszwezerik. Dat eet ik doorgaans alleen in een restaurant. Toen ik net bij mijn liefje woonde, wilde ik indruk op haar maken met een krokant gebakken kalfszwezerik. Ik bestelde het orgaanvlees bij de slager in het stadscentrum en haalde het een weekend later op. Ik ben dol op de combinatie van fluweelzacht vlees en knapperige buitenkant. Ik had precies voor ogen hoe ik het eindresultaat wilde hebben. Dus ik kookte het stukje vlees eerst kort, rolde het daarna ruim door de bloem en bakte het vervolgens in roomboter. Het werd een fiasco en ik kieperde het in de vuilnisemmer. Ik bereidde het gerecht nooit meer thuis. Het was dus tijd voor een nieuwe poging.

Je hebt twee soorten kalfszwezerik: van rond de hals en uit de hartstreek (pomme de ris genoemd in de Franse keuken.) Ik kocht een mooi exemplaar en ging ermee aan de slag. Zwezerik is rijk aan mineralen als zink en selenium die zorgen voor een stabiele hormoonspiegel en immuniteit. Het vlees is rijke bron van proteïne en omega 3-vetzuren die ontstekingen in het lichaam helpen voorkomen.

Ik zocht naar het aansprekelijkste recept. Daarin las ik dat je de zwezerik het best eerst drie uur in een ijswaterbad kunt leggen, om eventueel bloed uit het orgaan te laten lopen. Mijn keuze had weliswaar nauwelijks bloed maar ik volgde het advies op. Daarna pocheerde ik het vlees in een pannetje met twee laurierblaadjes, vier stengels selderij en vijf peperkorrels. Zodra het water kookte, deed ik het vlees in de pan en zette het vuur laag. Na ongeveer vier minuten haalde ik het vlees eruit.

Op dat moment kun je het vlies dat eventueel om de zwezerik zit, gemakkelijk losmaken. Dat is overigens de stap die ik de eerste keer oversloeg. Ik sneed het geheel in behapbare stukken, rolde ze flink door de bloem en bakte ze vervolgens krokant in roomboter. Jus, verse kruiden erbij en Klaar is  Keet! Het werd een heerlijk gerecht. De jury van MKR zou het als restaurantwaardig hebben gekwalificeerd. Het van origine Franse (vaste) jurylid Manu Feidel zou mijn zelfbereide ris de veau ‘melting in the mouth’ hebben gevonden.

Bij supermarkt Alcampo trof ik gisteren lamshersenen en kalfsniertjes in de koeling aan. Een Spanjaard doet niet moeilijk over het eten van longen en stierenballen maar daar ligt de grens van de inburgering, wat mij betreft.

Van die dingen

In de jaren '90 van de vorige eeuw werkte ik als consultant voor nationale en internationale ICT-bedrijven, organisaties met informatie- en communicatietechnologie als kern van hun zakendoen. Ze varieerden van kleine Nederlandse internet startups tot wereldwijd opererende telecombedrijven. De Amerikaan Vinton Cerf, een van de grondleggers van het internet, was in die tijd adviseur van een van die grote bedrijven. Hij was voor mij een icoon. De VIP kwam naar Amsterdam voor een lezing over het internet en ik woonde die als geïnteresseerde bij. Tijdens de receptie sprak ik hem aan en kwam de foto tot stand. De foto stond lange tijd op mijn bureau. Een memorabele ontmoeting met een heel aardige en interessante man.

Op 14 april jongstleden vond in Utrecht de Europese Internet of Things-conferentie plaats. Met het begrip worden allerlei slimme apparaten aangeduid die via sensoren en microchips aan het internet zijn gekoppeld. Het wordt de Tweede Industriële Revolutie genoemd en die is al even aan de gang. Om meer van die ontwikkeling te begrijpen las ik een tijd geleden een essay van Bruce Sterling, getiteld ‘The Epic Struggle of the Internet of Things’ (2014). Sterling schrijft science fiction-verhalen maar ook artikelen voor het blad Wired. Sterling is van mening dat het internet der dingen niet voor de consument is maar vooral de Big Five dient: Google, Amazon, Facebook, Apple en Microsoft (GAFAM Inc.). Het werkje is niet bepaald diepgravend.

Is IoT iets om bang voor te zijn? De recentste reclame van Even Apeldoorn Bellen speelt daarop wel degelijk in. Iemand die veel weg heeft van Steve Jobs (brilletje, coltrui) spreekt met overtuiging een enthousiast publiek toe over allerlei slimme apparaten in zijn huis die hij met één druk op de knop stuk voor stuk of tegelijk kan activeren. Applaus! In dat slimme huis blijkt echter op dat moment te worden ingebroken door twee jongemannen. Op het moment dat de man op die ene knop drukt, openbaren alle kunstwerken en electronica zich in één klap in het huis. De buit ligt voor het oprapen. Tja.

Cerf is eveneens van mening dat enige angst terecht is. Niet vanwege slimme hardware, hij wordt nerveus van de bijbehorende software. “Software has bugs”. Technische snufjes hebben nadelen, vooral waar het veiligheid betreft. Hij maakt zich in toenemende mate zorgen over de juridische kanten van het Internet der Dingen: wie is verantwoordelijkheid als een apparaat niet doet wat het moet doen, als het schade berokkent aan de consument of als gegevens in verkeerde handen vallen?

Ook in Huize Barefoot zetten we de eerste stappen op het vlak van The Internet of Things. Mijn liefje draagt sinds enkele maanden een Fitbit-armband die bijhoudt hoeveel stappen ze zet, hoeveel tijd ze dagelijks actief is, wat de kwaliteit van haar slaap is en nog zo wat van die dingen. Wekelijks krijgt ze via de bijbehorende app een overzicht van haar verrichtingen, haar doelstellingen en haar toestand.

En toen onze twaalf jaar oude wasmachine er onlangs de brui aan gaf, schaften we een nieuwe aan die slim én energiezuinig is (A+++). Zo weegt de machine elke wasbeurt en voegt uit zichzelf de precieze hoeveelheid water toe. De gebruikershandleiding meldde voorts dat je de app Smart Washer kon downloaden. Met die applicatie kun je communiceren met de machine die dan terugpraat wanneer het tijd is voor een onderhoudsbeurt, of dat er een probleem is en hoe je dat het best kunt oplossen.

Als we het Amerikaanse enquêtebureau Gartner mogen geloven, zouden er tegen 2020 al 25 miljard apparaten bestaan die met elkaar op internet communiceren!

Onlangs las ik een artikel in het Belgische blad Knack, getiteld ‘Slimme huizen worden een onbeheersbaar risico’ van journalist Manfred Dworschak. Hij beschrijft een ontmoeting met pionier Ian Mercer (Nextbase) die in de omgeving van Seattle het slimste huis ter wereld ontwikkelde en met zijn vrouw en zonen bewoont. Al 15 jaar werk deze man aan de automatisering van zijn huishouden. Het huis heeft sensoren in deuren, vensters, onder de vloer en aan de oprit. Een computer regelt automatisch de verwarming, de luchtcirculatie en het licht. Het licht snel voor de bewoners uit, als de kamer leeg is gaat het uit. Luidsprekers richten zich, indien nodig, tot de bewoners. Ook voor hem is het hoofddoel: energie besparen.

Badkamerweegschalen en bakovens, handvatten van vensters en tuinsproeiers: geen voorwerp blijft zo dom als het ooit was. In de toekomst bedienen we de oven vanaf het kantoor, licht de paraplu in de gang op als er regen dreigt en stuurt een slimme toilet alarmerende urinewaarden rechtstreeks naar de huisarts. En zo kunnen we nog veel meer toepassingen bedenken. Het is de hoogste tijd voor strenge veiligheidsnormen anders is er een ramp op til, aldus een geciteerde Amerikaanse veiligheidsexpert.

Birthday Balloons

Gisteren was het de verjaardag van vriend Frans, één van de leukste buurmannen die we in Spanje hebben. Zijn vriendje vloog onlangs naar Nederland terug omdat de plicht riep, zijn moeder vloog diezelfde dag in. We werden eerder aan elkaar voorgesteld maar deze keer leerden we haar beter kennen. Drie jaar geleden overleed haar echtgenoot plotseling, na meer dan 50 jaren samenzijn. Mieke zegt dat de jus er sindsdien vanaf is...

Afgelopen weekend gingen we gevieren naar de start van de tweede etappe van de Regata Costa Cálida, van Cartagena naar Águilas. Frans is een zeilfanaat, hij kreeg de liefde voor varen met de paplepel ingegeven. Zijn moeder groeide in Nederland op aan het water en had op haar 17de haar eerste zeilbootje van het gespaarde oppasgeld, daarna werd ze als jong volwassene au-pair in Oslo. Ze blijkt net zo’n waterrat als mijn liefje en ik en ook dat schept een band. Een mooi mens.

De eerste etappe van deze Spaanse regatta vond een week eerder plaats en voerde van San Pedro del Pinatar naar Cartagena. Er deden 40 zeilschepen mee aan de regatta, met ongeveer 200 mensen aan boord. De weersomstandigheden voor de tweede etappe waren uitstekend: windkracht 5 uit het zuid-westen. We kwamen ruim op tijd in de haven van Cartagena aan. Daar lag echter een cruiseschip van de Holland America Line, de MS Eurodam, dat het zicht op de start volledig blokkeerde. Het doet momenteel een rondje in de Middellandse Zee onder de titel ‘Mediterrane Glamour en Spaanse Schatten’. Toen ik ervoor stond, had ik een bijna onbedwingbare zin om aan boord te gaan.

Sailing - Lauren Purnell

Terwijl de zeilschepen zich naar de start begaven, dronken we een kopje koffie toen mijn liefje iets anders gewaar werd. Aan het tafeltje achter ons zaten twee Amerikaanse dames van middelbare leeftijd; typisch reizigers van HAL. Op enig moment verdween een koffiekopje met logo van de zaak in servetten verpakt in een diepe schoudertas. Kennelijk was de koers van de dollar nog niet gunstig genoeg? Wellicht waren zij verstokte kleptomanen? Verzamelen ze hun leven lang al gratis souvenirs in elke pleisterplaats die ze aandoen? De eerstvolgende havens op de route van de Eurodam was Málaga, gevolgd door Cádiz. Caféhouders aldaar, houd je kopjes!

Het zeilschip El Carmen, lid van de Cartageense zeilvereniging, won de eerste en de tweede etappe van de regatta dus werd glansrijk winnaar van de trofee die op 14 mei zal worden uitgereikt.

Birthday Balloons - Lauren Purnell

Vandaag is het mijn beurt. Dit jaar is de tweede keer dat mijn liefje en ik dezelfde cijfers in onze leeftijden hebben maar dan in andere volgorde. Normaliter zijn we op onze verjaardagen op pad maar dit jaar niet, al ligt dat niet aan haar. Bij het ontbijt kreeg ik te horen dat ze het een en ander uitzocht om mijn verjaardag een glamoureus tintje te geven. 3 Michelinsterrenrestaurant Quique Dacosta in Dénia was vandaag (en morgen) echter gesloten, een reisje naar de Huelva -gewaardeerd vogelspotgebied- en de apenrots van Gibraltar bleek geen optie vanwege aanhoudende regen. Dit jaar dus geen verrassingen, wel kadootjes. Net als vorig jaar, blijven we thuis. Toen gooide de sneue heup roet in het eten, dit jaar is dat gelukkig geen excuus. 

De kunstwerkjes bij de blog zijn gemaakt door de Amerikaanse Lauren Purnell, blogger en fotografe, die bijzondere schilderijen maakt met voedsel(resten). De ballonnen zijn gemaakt van citroen, limoen, appel, sinaasappel en bieslook. Hoe inventief en creatief! Twee jaar geleden begon ze met deze zogenaamde Culinary Canvasses. Inmiddels vervaardigde ze haar honderdste schilderij. Ze bouwde in die tijd een schare trouwe volgers op.

We gaan er een leuke dag van maken, te beginnen met een taartje en een zelfgebrouwen kopje Nespresso-koffie in goed gezelschap. Vanavond ga ik met mijn Spaanse Schat een vorkje prikken bij de beste Thai in de regio (Papaya Tree). Zonder trillend vorkje, wat mij betreft!

Gevarendriehoek

Dit was niet mijn beste, vrolijkste week van dit jaar. Een goede vriend in Nederland belandde in een academisch ziekenhuis en moet daar lang verblijven, kennissen die na vele jaren uit elkaar gaan, de zelfmoord van VPRO-Boekenman Wim Brands (57) en andere dingen die zwaar op de maag liggen. Geen lichte kost. De week ervoor stond bol van de terreur, evenmin iets om vrolijk van te worden. Als zich teveel zwarte materie in mijn hoofd ophoopt, wordt de ruimte om vrijelijk te bloggen kleiner. De inspiratie, die tot voor kort rijkelijk vloeide, stokte weer even.

Als ik lees, verblijf ik in een heel andere wereld... In de afgelopen week las ik het boek “The Bermuda Triangle: Pursuing the Truth behind One of the World’s Greatest Mysteries” (2003) van auteur Gian J. Quasar*. Dat boek nam ik ter hand nadat ik las over een ontdekking door wetenschappers van de Artic University in Noorwegen. Zij menen het mysterie van de Bermuda Driehoek te hebben opgelost en daarover publiceerden zijn reeds op beperkte schaal. Zij menen dat enorme methaangasexplosies op de bodem van de zee gevaar opleveren voor schepen en vliegtuigen. Meer zal worden geopenbaard tijdens de jaarlijkse ‘European Geosciences Union’ in Wenen, die volgende week wordt gehouden.

Het Bermuda Driehoek-mysterie intrigeert mij, zeeminnend wezen en reislustige Hollandse, al vele jaren. Als jong volwassene las ik menig boek over het fenomeen. De zijden van deze gevarendriehoek lopen van het eiland Bermuda naar Miami en naar Puerto Rica maar de Noorse wetenschappers verklaren het mysterie door te verwijzen naar de Barentszee, voor de kust van hun aardgasrijke vaderland. Daar vonden ze gigantische onderwaterkraters waaruit enorme methaangasbellen opborrelen en boven water exploderen. Het is een combinatie van olie en gas die diep in de zeebodem ligt opgesloten. Kraters kunnen een doorsnee hebben van een halve mijl en kunnen 30 à 40 meter diep zijn.

De wetenschappers denken dat dergelijke gasbellen schepen in gevaar kunnen brengen. Dat zou een verklaring kunnen zijn voor het abnormaal hoge aantal onverklaarbare verdwijningen in het westelijke deel van de Noord-Atlantische Oceaan. De explosies die men ontdekte in de Barentszee brengen de verplaatsing van een heel grote watermassa voort die de potentie heeft grote schepen te verzwelgen. De theorie van enorme methaangasexplosies waardoor schepen vergaan, is niet helemaal nieuw. Een studie uit 2003 in het American Journal of Physics, van Australische wetenschappers van de Monash University toonde dat aan. Ze bouwden een schaalmodel en lieten een enorme gas- en waterbel eronder los. Zo ontdekten ze dat een schip zijn drijfkracht verliest in het oog of aan de rand van zo‘n bel.

Of de Noorse theorie tot meer onderzoek in de Noord-Atlantische Oceaan zal leiden, hangt voor een groot deel af van het geloof in het verschijnsel Bermuda Driehoek. Veel wetenschappers trekken dat fenomeen in twijfel; men schrijft de vele verdwijningen eerder toe aan een combinatie van slecht weer en menselijk  falen. De Amerikaanse kustwacht erkent het gebied niet als zodanig en vele Amerikaanse geologen doen het verschijnsel af als ‘fairy tale’ (sprookje). Er zijn verhitte discussies te verwachten tijdens het congres van 17 t/m 22 april! 

De aanduiding Bermuda Triangle stamt overigens uit een artikel van 1964 van Vincent Gaddis die voor het eerst over de verdwijningen in het gebied schreef.

De pil van Quasar schetst een chronologisch overzicht van duizenden opmerkelijke verdwijningen van grote en kleine schepen en vliegtuigen in en boven het aangegeven gebied. De eerste die een vreemd fenomeen in het gebied meldde is niemand minder dan Christopher Columbus die tijdens zijn ontdekkingsreis (1492), in een gebied dat we nu de Bahamas noemen, onverklaarbare kompasbewegingen meemaakte en optekende. Zijn schip dobberde richtingloos rond terwijl er een melkachtige wolk boven het water zweefde. 

Quasar probeert een volledig overzicht te geven van de verschijnselen in het gebied. In december 1945 verdween een heel squadron (5 vliegtuigen, bekend als Flight 19) plotsklaps van de radar; niets en niemand werd teruggevonden. Datzelfde gebeurde eveneens met de toestellen die de zoekactie verrichtten. Van alle vergane toestellen vond men wrakstuk noch lichaam terug. Verhalen van piloten en kapiteins die hun angstige en tegelijkertijd fascinerende ervaringen in het gebied konden navertellen, komen aan de orde. Haperende kompassen, melkwitte wolken die uit het niets opdoemen en van vorm veranderen, zichtbare vliegtuigen die van de ene op de andere seconde onzichtbaar worden, veranderend tijdsbesef, botsende continentale platen, vreemdkleurig licht, het wegvallen van zwaartekracht… het komt allemaal aan de orde. 

In zijn queeste naar een verklaring schuwt Quasar niets: ook vermeende UFO’s en de ontdekking van de Canadese lekenwetenschapper John Hutchison komen aan de orde. Hij introduceerde het begrip anti-zwaartekracht en verklaarde dat metalen onzichtbaar kunnen worden (het zogenaamde Hutchison Effect). Geen wetenschapper kon zijn tests tot nu toe echter reproduceren. Boeiende lectuur.

Over de uitkomst van de conferentie zal zeker worden gepubliceerd. Op naar de volgende week! 

*Quasar is een pseudoniem; de werkelijke naam van de schrijver is Jonathan Marx. Een quasar is het helderste object in het heelal, een zeer actieve galactische nucleus maar ook de naam van een kosmische held in een stripboek.

Gekkies

Afgelopen weekend was het weer tijd voor een Skypesessie met Elsa en de kinderen, onze lieverdjes uit Bali. Na het aanvankelijke kwartiertje gekdoen, ging het er kalm aan toe. We hadden deze keer meer tijd om rustig met Elsa te praten. We vroegen belangstellend naar het welzijn van eenieder en naar de schoolervaringen van de mannetjes. Damai (5) staat elke ochtend te popelen om naar school te gaan. Hij is vijf jaar en kan al lezen; hij kijkt zoveel af van zijn oudere broer.

We oefenden een beetje Engels met Yuda (8) maar dat houdt nog niet over. De hoofdmeester van de lagere school waar hij tweetalig onderwijs volgt, vertelde ons tijdens een vorig bezoek dat kinderen een grote stap vooruit zetten in hun taalbeheersing als ze van de tweede naar de derde klas gaan. We zullen zien. Ik denk dat hij meer een beta- dan een alfajongen is. Elsa vertelde met trots dat hij reeds tot en met de tafel van negen kan opzeggen. Yuda loopt niet dagelijks over van zin om in de schoolbank te zitten maar voor een field trip mag je hem midden in de nacht wakker maken. Hij zegt jaloers te zijn op leerlingen die een jaartje ouder zijn; zij bezochten onlangs de botanische tuin in Bedugul, het noorden van Bali. Wij beloofden hem daarheen mee te nemen. We zagen hem recent op een foto -met een rugzak groter dan het kereltje zelf- in een museum in Singaraja. Ze doen zulke leuke dingen op zijn school!

Sinds Elsa en Ketut Whatsapp op hun smartphone installeerden, wisselen we wekelijks belevenissen uit. Ketut stuurde ons onlangs een opname van een personeelsfeest aan boord van zijn cruiseschip. Zij vierden het feit dat Regent Seven Seas de eerste vrouwelijke kapitein aanstelde. Ze is Italiaanse, was voorheen kapitein van het personeel en neemt weldra letterlijk het roer over op Ketuts huidige schip. Hij belde afgelopen week voor een praatje. Hij was op dat moment in Aruba (de bofkont). In augustus zit dit vaarseizoen er voor hem op. Hij liet weten dat hij ons wellicht weer zal zien als mijn liefje en ik in december weer in Bali zullen landen.

Ook de mannetjes laten af en toe een gesproken bericht achter op onze telefoon. Hun stemmetjes zijn als stroop voor de ziel. Vorige week ontvingen we een bericht van Damai met twintig van zijn meest favoriete emoji’s plus een onscherpe selfie, via de telefoon van zijn moeder. Even later verexcuseerde Elsa zich voor zijn gedrag maar dat hoeft helemaal niet! Damai is extroverter en ontdeugender dan grote broer Yuda, dat weten we. Wij moeten vaak om de beide kereltjes lachen. Ik noem ze af en toe plagend anak lak-laki gila -gekke jongetjes- en dat wordt doorgaans met een grote grijns beantwoord. Ik ben maar wat blij dat er niets mis is met hun geestelijke vermogens.

Recent las ik een artikel in TIME van journalist Nash Jenkins. Hij schrijft over het trieste lot van mentaal zieken in Indonesië. Het land heeft meer dan 57.000 geestelijk gestoorden die meer dan eens in hun leven werden geboeid en opgesloten. Het telt op dit moment 19.000 psychiatrische patiënten die onder barre omstandigheden leven, aldus een recent onderzoek van Human Rights Watch waaraan Jenkins refereert. Het rapport van HRW is getiteld The Living Hell. Het vraagt aandacht voor de praktijk van Pasung waarbij mentaal zieken door de familie worden geketend en langdurig in nauwelijks leefbare ruimten worden opgesloten.

Reeds in 1977 werd pasung als inhumaan omschreven en bij wet verboden. In 2010 trok de toenmalige Minister van Gezondheidszorg Eka Viora ten strijde tegen de praktijk: die zou vóór 2014 in het hele land moeten zijn beeïndigd. Het aantal daalde weliswaar maar het doel werd niet bereikt. De Indonesische regering deed in 2014 nogmaals de belofte een einde aan deze barbaarse praktijken te maken, in de vorm van de Mental Health Act. Tot dusver zonder substantieel resultaat.

Het rapport legt tevens bloot waarom die praktijken plaatsvinden. Mensen schamen  zich voor hun gestoorde familieleden. In de Indonesische samenleving is sprake van sterk bijgeloof: men neemt aan dat psychiatrische patiënten door kwade geesten of de duivel worden bezeten. In plaats van een medische behandeling in een ziekenhuis worden ze naar traditionele genezers gestuurd. Minder dan 1% van het nationale Gezondheidszorgbudget in Indonesië wordt besteed aan de behandeling van mentaal zieken. Het land, dat 250 miljoen inwoners heeft, telt slechts 600 à 800 psychiaters ofwel 1:300.000 à 400.000 patiënten en slechts 48 psychiatrische instellingen. Ter vergelijking: Nederland -met 17 miljoen inwoners- telt 2.200 geregistreerde psychiaters (ofwel 1:7.700). De meeste instellingen zijn overvol: in een psychiatrisch ziekenhuis in een buitenwijk van Jakarta leven 90 vrouwen in een ruimte die geschikt is voor 30 personen. Bovendien maakt het rapport melding van lichamelijk en geestelijk misbruik in vele instellingen. Acht van de 34 provincies van de Indonesische Archipel hebben geen enkele faciliteit voor psychiatrische patiënten.

Toen wij vorig jaar november in Bali waren, was er in de Udayana Universiteit in Singaraja een confronterende fototentoonstelling te zien over het onderwerp, georganiseerd door de 70-jarige Balinese psychiater Luh Ketut Suryani. Het waren boeiende en soms aangrijpende foto‘s. De professor vraagt al jarenlang aandacht voor het trieste lot van mentaal zieken in Bali en vecht met haar zoon tegen de onmenselijke pasung-praktijken. Ook in deze provincie wordt het gezien als een straf van de Hindoegoden. Het eiland beschikt slechts over een handjevol psychiaters. Temidden van ruim vier miljoen Balinezen leven circa 7.000 psychiatrisch patiënten, weggestopt door hun familie. Kasian.

Elsa en de kids gaan later deze maand naar hun eigen, nieuwe huis over. Kita senang. One (extended) happy family!

We gaan verhuizen

Swimming City - Andras Gyorfi
(winnaar van de National Geoghrapic Seasteading Design-wedstrijd)

Sinds de westerse wereld onveiliger dreigt te worden, komt steeds vaker de gedachte in mij op om op een onbewoond eiland te gaan wonen. Ik blijk niet de enige te zijn met dergelijke gedachten, aldus een artikel over de Blauwe Revolutie dat ik een tijdje geleden las. 
Drijvende steden in zee, buiten territoriale wateren, zijn in opkomst. In deze zogenaamde seasteads kunnen pioniers zonder al te veel overheidsbelemmeringen een nieuwe maatschappij ontplooien. Misschien wel een mooiere wereld maken. Volgens ultra-vrijemarktdenkers uit Silicon Valley en linkse utopisten wereldwijd is het de oplossing. Als betrokken wereldburger vind ik het een zeer interessante ontwikkeling.

Mijn liefje en ik wachten echter niet op de blauwe revolutie, wij gaan voor alle kleuren van de regenboog! We veerden op toen we deze week op NRC.nl in de Kijken-sectie een artikel aantroffen, getiteld ‘Waarom een homokoninkrijk in oorlog is met Australië’ van journalist Wouter van Dijke. Ik las het met rode oortjes.

Het gaat om Cato Island, een klein eiland voor de oostkust van Australië, in de Coral Sea. Een vast eiland in zee is vanuit het oogpunt van klimaatverandering weliswaar op de lange termijn geen optie maar we gaan het avontuur aan. Daar werd namelijk op 14 juni 2004 een land uitgeroepen dat betrokkenen het Gay & Lesbian Kingdom of the Coral Sea Islands noemen. In dat jaar legde de toenmalige regering van John Howard namelijk in een aanvulling op de Marriage Act 1961 vast dat het homohuwelijk officieel onwettig is. Ook een huwelijk tussen mannen- en vrouwenstellen dat in een ander land is gesloten, werd door die regering niet erkend. Voor een aantal homo-activisten uit Brisbane was dat de druppel. Tijdens de Gay Pride-parade besloten ze Australië te verlaten.

De activisten voeren uit met het schip Gayflower, een knipoog naar Mayflower, de naam van het schip waarmee de pelgrimvaders naar Amerika voeren. De Regenboogvlag werd op het eiland geplant en het land verklaarde zich daarmee onafhankelijk. Vraag je je af of dit zomaar kan? Jawel. Het Coral Sea Island Territorium, bestaande uit ruim 30 zo goed als onbewoonde eilandjes, is een zogenaamd external overseas area van Australië, een lidstaat van de Verenigde Naties. Volgens een VN-resolutie kan een gebied zich onafhankelijk verklaren als de inwoners zich onderdrukt voelen. En dat is nu precies wat de gay community voelt.

Dale Anderson werd uitgeroepen tot keizer van het koninkrijk. Dat was geen willekeurige keuze: de man zou nazaat zijn van de Britse koning Edward II die -volgens historici- homoseksueel zou zijn geweest. De staat ACT (Australian Capital Territory) stond in 2013 het homohuwelijk toe maar vijf dagen later werd dat besluit door het Australische Hooggerechtshof onwettig verklaard; het zou een federale kwestie zijn, geen staatsaangelegenheid. Daarop verklaarde het Gay & Lesbian Kingdom of the Coral Sea Islands officieel de oorlog aan Australië. Met aartsconservatief Tony Abbott werd het er niet beter op ondanks het feit dat 70% van de Australiërs voor gelijkheid is voor wat betreft huwelijk. Enkele saillante details: de zus van Abbott (Christine Forster) is lesbisch en wil haar vrouw trouwen. Het nationale volkslied van het koninkrijk is ‘I am what I am’ van Gloria Gaynor en de inkomsten van het land komen voort uit de verkoop van postzegels.

Het recentste YouTube-filmpje van de beweging kun je hier bekijken.

De berichten over het eiland en de actie waren geheel langs ons heen gegaan alhoewel mijn liefje al jarenlang dagelijks de online-versie van de Sydney Morning Herald doorspit op relevante kwesties. We houden van Australië, ondanks 's lands conservatisme. We bezochten het continent al ettelijke malen. In 2011 woonden we met veel plezier drie maanden aan de Australische oostkust. Op de foto zie je ons aan boord van het jacht Merit, een voormalige Volvo Ocean Race-boot, dat ons in december 2015 naar bijzondere plekken in de Coral Sea voer. Ik draag mijn strijdkleuren met trots. Gay Pride. ♪We are what we are and we need no excuses. We gaan voor life at the extreme: aan het andere einde van de wereld.

Wat evenmin een grap is, is dat het slecht is gesteld met die koraalzee, zo las ik onlangs in de Sydney Morning Herald. Internationaal is die beter bekend als het Grote Barriererif. In die maand gaf WWF-Australia onderwateropnames vrij van gebleekte uitgestrekte koraalvelden rondom Lizard Island, een van de mooiste gebieden in het noordelijk deel van het gebied (ter hoogte van Cooktown). De opnamen waren gemaakt in opdracht van een groep verontruste burgers uit Queensland die zich verenigden in een wetenschappelijke gemeenschap genaamd CoralWatch. Ik verschoot wederom van kleur toen ik dit las.

Professor Justin Marshall, een ecoloog van de Universiteit van Queensland verbonden aan CoralWatch, zei dat 90 tot 100% van het koraal rondom Lizard Island is verbleekt en dat hij op andere plekken in de omgeving hetzelfde verschijnsel waarnam. “I have never seen coral this heavily bleached and we are seeing algae growing on parts, which means it has died.” Niet alleen bleek, zelfs dood!

De Australische minister van Milieu Greg Hunt bezocht het rif en kondigde nieuwe monitoring-programma’s en acties tegen watervervuiling aan. Hij zei (onterecht) dat het niet zo erg was als in 1998 en 2002 en schreef het bleken toe aan El Niño. Ook dat was onterecht. Volgens Australische wetenschappers doet Australië veel te weinig aan de terugdringing van broeikaseffecten. Professor Terry Hughes, zeebioloog van de James Cook University, is van mening dat de opwarming van dit deel van de aarde wel degelijk schuld is aan het bleken van het koraal. Een van de wetenschappers meldde dat hij deze ramp tien jaar geleden niet had kunnen voorzien. Later deze maand komt meer naar buiten over de toestand van het koraal in de zuidelijke delen van het Great Barrier Reef. Het is ook oorlog onder water.