De mondkapjes liggen klaar

Foto: Emilio Kuzma-Floyd (via Reuters)

Staan wij in de startblokken om naar Bali af te reizen, gaat een van de vulkanen daar spuwen! Eerlijk gezegd, hebben we mazzel dat het niet eerder gebeurde. Heel Indonesië ligt immers aan de Ring van Vuur. Van de krachtigste vulkaanuitbarstingen vond de meerderheid langs de Pacifische ring plaats. Mijn liefje vroeg onlangs waar ik de eerste vulkaan met eigen ogen zag. Dat was de Teide op Tenerife in 1988, een jaar voordat ik haar leerde kennen. Ik huurde een auto en maakte een uitstapje naar de vulkaan. De Fiat had echter onvoldoende motorkracht om tegen de steile helling op te kunnen. De auto en ik slipten achteruit op de smalle bergweg. Ik moest toeren uithalen met de handrem om het tot een goed einde te brengen... Voor haar waren de vulkanen van Bali de eersten (2005).

Vulkaan Agung barstte in 1963 uit en doet het nu weer. Op 25 september jongstleden blogde ik erover. We leken toen af te stevenen op een hevige uitbarsting maar dat pakte anders uit. Er was zelfs sprake van een dalend lavaniveau in de krater. Afgelopen zaterdag was het echter weer goed mis op het eiland van de Goden. Het was de tweede keer in minder dan een week dat Agung zich liet gelden. Een vulkaan is een gat in de aardkorst waardoor magma vrijkomt. De krater stootte een brede kolom zwart-witte rook uit (magma en stoom) en de Balinese autoriteiten riep daarop ‘Code Rood’ uit. Het was, naar verluidt, wachten op een nóg heviger eruptie. Als het serieus gaat knallen, kunnen vast of halfvloeibaar lava, vulkanisch gas, stenen en as met snelheden tot 150 kilometer per uur de lucht in worden geslingerd; die projectielen kunnen temperaturen hebben tussen 100° en 800° Celsius.

Vulkanisch as bestaat uit gepulveriseerde stenen, mineralen en glas. Zo’n aswolk kan dus gevaarlijk zijn voor vliegtuigen en hun passagiers. Een zes kilometer hoge aswolk zorgde ervoor dat vliegtuigen van Australische luchtvaarmaatschappijen en van KLM in de lucht rechtomkeert maakten en naar hun plaats van vertrek terugkeerden. Andere vliegmaatschappijen landden die dag wel op luchthaven Denpasar. Op zondag dreef de aswolk in de richting van het naburige Lombok; daar sloot het vliegveld (inmiddels weer open). Afgelopen maandag sloot ook de luchthaven van Bali zijn deuren. Dat  vliegveld is nog steeds dicht.

Na dat alarmerende nieuws appten we met Elsa om te vragen hoe het haar en het gezin in Noord-Bali verging. Ze antwoordde dat ze het voorlopig goed maken. We maken ons nu vooral zorgen over hun luchtkwaliteit. Vulkanisch as is niet alleen gevaarlijk in de lucht, het is ook schadelijk op de grond. As bestaat uit giftige gassen die zeer ongezond zijn als ze longen of ogen binnendringen. Een bekend lange-termijn effect van het inademen van vulkanisch as is silicosis, een nare longziekte. In dorpen aan de voet van de berg daalde in het weekend een halve centimeter as neer. Gede Suantika, een vulkanoloog van de Indonesische overheid verwacht dat de vulkaan nog minstens een maand as zal spuwen. Vanwege het regenseizoen zijn modderstromen van as, steen en lava (lahar) niet uit te sluiten.

Elsa houdt de vinger goed aan de pols, er is geen paniek. Op onze regelmatige vraag naar hun welzijn stuurde ze ons info van een PDC-alert (Pacific Disaster Center). Kennelijk heeft ze een app die een Ash Movement Forecast afgeeft en waarop is te zien waar de rode zone op enig moment ligt op Bali. Een gewaarschuwd mens telt voor twee. Daarop kon ik inderdaad zien dat Singaraja en omgeving thans niet in de gevarenzone ligt. Wel werd hen inmiddels aangeraden mondkapjes aan te schaffen. Ze ging naar de apotheek om ze voor de hele familie te kopen. De kinderen kunnen niet thuisblijven van school want ze hebben deze hele week schriftelijke overhoringen voor het eindejaarsrapport. Kasian.

Het klinkt misschien cynisch -zo is het zéker niet bedoeld- maar het lied ‘Dansen op een vulkaan’ van Annie M.G. Schmidt schoot mij te binnen en liet mij in de daarop volgende dagen niet meer los. Een associatieve geest is doorgaans een zegen maar soms is het een straf.

Allemaal om de krater
We horen een dof geluid
Het staat als een paal boven water
Morgen barst-ie uit

Allemaal om de krater
Het rommelt overal
De uitbarsting komt later
Met een boem en een flits en een knal

Maar we trekken ons er niets van aan
We beginnen weer van voren af aan
Het is altijd zo gegaan
Nooit iets anders gedaan
Dansen op een vulkaan

Het lied komt uit de musical Foxtrot, het verhaal speelt zich af rond de jaren '30 van de vorige eeuw. De vulkaan in deze musical verwees naar de dreigende politieke situatie van toen. Ik was wèg van de liedjes en de auteurs: Willem Nijholt en Gerrie van der Klei. Na een avondje uit in het theater kocht ik de plaat die ik vervolgens grijs draaide. Als 17-jarige vond ik de liedteksten van Annie M.G. heel  intrigerend. Ze gingen over homoseksualiteit (‘Sorry dat ik besta’ en ‘Wat ik nou toch heb gelezen’), abortus (‘Over tijd’) en zelfmoord (‘To be or not to be’). Ons kikkerlandje kreeg ervan langs met een lied over de naïeve politici van destijds (‘Niks aan de hand’) en onze kolderieke klompendans (‘The Dutch don’t dance’). Als ik de eerste regel of klank van een van die liedjes nu hoor, zing ik alles weer mee.

We zijn nog niet echt bezig met onze eigen reis naar Bali en het verblijf aldaar. Voor onszelf schaften we nog geen mondkapjes aan. Onze aandacht en zorg richt zich nu vooral op Elsa, Ketut en de kids. Wel zijn we bezig met alternatieve routes om naar Bali te gaan, als de luchthaven van Denpasar gesloten blijft. Maar zelf dansen op een vulkaan? Liever niet.