Dodelijke wateren

Toen mijn liefje, vriend Frans en ik in oktober 2017 in Alicante aanwezig waren bij de start van deze editie van de Volvo Ocean Race kon niemand bevroeden dat het een dramatische wedstrijd zou worden. In januari van dit jaar kwam de zeilboot van Vestas 11th Hour Racing op weg naar de finish in Hong Kong (etappe 4) in aanvaring met een lokale vissersboot. Die boot zonk, alle vissers kwamen in het water terecht en één persoon raakte daarbij dusdanig gewond dat hij later in een ziekenhuis overleed. De Deense zeilboot raakte ernstig beschadigd en enkele zeilers raakten eveneens gewond. Dit tragische voorval volgde op een incident waarbij een man overboord sloeg van het Chinese Team Scallywag. Een grote golf nam de Australiër Alex Gough (24) mee maar binnen 7 minuten was hij weer aan boord. Team Vestas meldde zich pas weer bij de start van (huidige) etappe 7.

Deze week zag ik op de app -die nog steeds niet naar behoren werkt en regelmatig stopt- dat zich wederom een drama op zee afspeelde. Het gebeurde in deze etappe, van Auckland naar Itajaí (Brazilië), wederom aan boord van boot Scallywag. De Britse zeiler John Fisher (47) sloeg 2.000 kilometer ten westen van Kaap Hoorn overboord. Het team zocht meer dan zeven uur naar hem maar moest de zoektocht staken vanwege sterk verslechterende weersomstandigheden. Er waren, naar verluidt, golven van acht meter hoog. Fisher droeg een reddingsvest maar geen lifeline. Die maakte hij los om op de plecht een probleem met het grootzeil op te lossen. Het water in de zuidelijke oceaan heeft momenteel een temperatuur van 9 graden Celsius dus dat houdt geen mens lang vol. Zijn vrienden noemden hem ‘Fish’, die bijnaam kreeg wel een heel wrange betekenis… De schipper besloot door te varen om de rest van zijn bemanning in veiligheid te brengen. Wat moet dat een moeilijke beslissing zijn! Triest. Scallywag koerst nu af op de kust van Chili terwijl de overige boten de beruchte Kaap reeds rondden. Ik vraag mij af of het team de race voortzet.

Ik moest denken aan de dood van de Nederlandse zeiler Hans Horrevoets tijdens de Volvo Ocean Race van 2005-2006. Hij was bemanningslid aan boord van zeilboot ABN-Amro II. In mei 2006 sloeg hij 2.000 kilometer voor de finish overboord in het noordelijke deel van de Atlantische Oceaan. Ik zocht het verhaal op: tijdens etappe 7 bleef hij als een van de meest ervaren zeilers aan dek om zijn collega’s de gelegenheid te geven in het vooronder hun reddingsvesten aan te doen. De storm wakkerende aan en iets moet hem hebben geraakt. Hij kwam bewusteloos in het water terecht zonder dat iemand het zag gebeuren. Men vond zijn lichaam terug maar hij was niet meer te redden. Echtgenote Petra kan het tot op de dag van vandaag niet verdragen dat dit juist haar echtgenoot (en haar) moest overkomen. Horrevoets had als enige bemanningslid een kindje van 1 jaar en een baby op komst. Hij werd 32 jaar oud.

Ik neem aan dat iedere deelnemer aan de Volvo Ocean Race voor aanvang van deze uitdagende maar gevaarlijke race zal stilstaan bij het feit dat het zijn of haar laatste wedstrijd kan worden. Een ongeluk zit vaak in een kleine hoek. De omstandigheden aan boord zijn doorgaans verre van ideaal, de wateren waarin zij racen, zijn verraderlijk. Hun torenhoge sportieve ambities weerhouden hen er kennelijk niet van aan boord te stappen. Ik denk niet niet meer dat er sprake is van pech, een zeilenrace als deze, over woeste wereldzeeën lijkt mij structureel gevaarlijk.

Mijn liefje en ik kochten in onze beginjaren een kleine tweedehands zeilboot, geschikt voor de Nederlandse wadden. Het lag in een haven in Loosdrecht. Op de foto is te zien dat het scheepje net feestelijk werd gedoopt; mijn beste vriendin Nelly was destijds ook van de partij. 

Er is weinig mooier dan je op het water begeven, voortgedreven door wind. We zeilden nooit op zee maar maakten als passagiers wel avonturen mee op open water. Zo stapten we in 2004 tijdens een lang weekend in Wales spontaan aan boord van een kleine vissersboot. De schipper nam ons mee de Ierse zee op, op zoek naar walvissen. Daar kwamen we in noodweer terecht: storm, horizontale regen en huizenhoge golven. Langzaam lieten belangrijke functies van de boot het afweten. Wat ik mij vooral herinner is het momenteel waarop de schipper stopte met vrolijk fluiten... Wij dachten beiden, afzonderlijk van elkaar, dat we niet ongeschonden zouden blijven. Er was die dag geen walvis te zien. Eenmaal aan wal sloeg ik nog urenlang groen en geel uit van zeeziekte.

Een jaar later voeren we met een zeilboot uit op de Stille Oceaan, voor de kust van Mexico. Die keer gingen we op zoek naar dolfijnen. Eenmaal op open water, wakkerde de wind aan en namen de golven snel in omvang toe. We probeerden ons vast te klampen aan het heen en weer buitelende schip om niet overboord te slaan. Mijn liefje wist een oudere dame nog in de kraag te grijpen voordat zij onder de reling door, het water in gleed. Het was voor iedereen alle hens aan dek. Op enig moment zag ik dat mijn liefje metershoog uit haar plastic stoeltje aan de voet van de mast werd getild. In paniek keek in toe. Ook die tocht overleefden we. De lokale schipper had, naar verluidt, niet mogen uitvaren.

Het aparte is dat we telkens weer met plezier aan boord van een boot stappen. We zijn Meisjes van de Zee, Kinderen van Michiel de Ruyter. Reizen is verslavend, zeker over water. Misschien zijn we ook een tikje hardleers op dat vlak?

Later dit jaar gaan we weer varen. In Zuid-America, om precies te zijn. Daar waren we voor de eerste keer in 2005 en voor de laatste keer in 2015. Toen staken we de Andes over en reisden over land van Argentinië naar Chili. Wekelijks genieten we van de VPRO-serie ‘Over de rug van de Andes’ van programmamaker Stef Biemans (1978). Hij trouwde met een Nicaraguaanse, woont daar en heeft sinds 2007 een programma op de lokale televisie. In zes afleveringen laat hij de Nederlandse kijker zien hoe het leven in zes Zuid-Amerikaanse landen aan het veranderen is. Het zijn mooie, soms herkenbare beelden. De serie is een aanrader.

Mijn liefje en ik lezen momenteel simultaan de Lonely Planet-reisgids van Chili. Die reisorganisatie bestempelde het land als een van de beste bestemmingen voor 2018. Dat is niet waarom wij erheen willen. We kennen het een beetje en wilden er graag naar terug. De landkaart ligt open op de eetkamertafel, bezaaid met aangemerkte  bezienswaardigheden. Biemans wijdde een aflevering aan Santiago de Chile. Daar staat de hoogste wolkenkrabber van Zuid-Amerika. De toren werd gebouwd als symbool van de vooruitgang maar staat nu voor de keerzijde van dit succesverhaal. Een ongekend hoog percentage mensen springt er namelijk vanaf.

Alleen het eerste deel van de aanstaande reis legden we vast. We boekten een hut aan boord van een boot. Het zal niet! Als alles volgens plan verloopt, gaan we weer van Argentinië naar Chili maar nu over water. We stappen in december in Buenos Aires op een cruiseschip dat ons naar Santiago brengt. We gaan het traject van Darwin’s reis met de Beagle deels volgen. We zullen de Falkland-eilanden en Vuurland aandoen, door de straat van Magellan, het Beagle-kanaal en Glacier Alley varen, om vervolgens Kaap Hoorn te ronden. Net als de zeilers van de Volvo Ocean Race onlangs deden, maar dan hopelijk onder betere omstandigheden! We gaan aan wal in de zuidelijkste plaatsen van Argentinië en Chili en doorkruisen Chileens Antarctica weer op de boot. Biemans wijdt ook een aflevering aan Vuurland, het nieuwe migratieparadijs van Argentinië. Daar ontstond recent een indrukwekkende electronica-industrie. De groei gaat nog niet zo hard dat het een bedreiging voor mens en dier is maar wat zijn de gevolgen voor lokale vissers en voor de bergen? Interessante materie.

Vervolgens varen we door Chileens Patagonië en het Sarmiento-kanaal, via de Chileense fjorden, het merendistrict en Puerto Montt naar onze eindbestemming aan de Pacifische kust. We stappen in een haven nabij Santiago van boord. Daarna gaan we op de bonnefooi enkele weken over land trekken. Gletsjers, Andes, hete bronnen, sterrenkijkers, pinguïns, walvissen, Atacama-woestijn, koloniale dorpen, vulkanen, valleien, diepblauwe meren, wijngaarden, pisco sours en gauchos. We hopen dat alles te gaan zien.