Met wie hebben we nog contact?

Wie is de slimste mens?

Een vliegtuig met aan boord Donald Trump, Boris Johnson, Angela Merkel, paus Franciscus en een tienjarig jongetje is in grote problemen en gaat crashen. Er bevinden zich vier parachutes in de cabine. Trump zegt als eerste “ik ben de slimste, mijn land heeft mij hard nodig!” Daarna pakt hij een parachute en springt uit het toestel. Johnson zegt “my country needs me too. And I still have to get Brexit done!” Ook hij pakt een parachute en springt. De paus zegt dat onze wereld in crisis is en mensen de Katholieke Kerk nu harder nodig hebben dan ooit. Hij pakt een parachute en springt de beide mannen achterna. Angela Merkel zegt tegen het jochie “neem jij de laatste parachute maar. Ik heb een lang en interessant leven achter de rug. Het is goed zo.” De jongen antwoordt “dank u, maar dat is niet nodig. We hebben nog twee parachutes. De slimste pakte net mijn rugzak”.

Ik vond het de leukste grap van de afgelopen dagen - wederom afkomstig van vriend Hugo. De slimste man van Amerika wordt op de foto ter rechterzijde (voor de lezer) bijgestaan door emeritus-hoogleraar Immunologie Anthony Fauci (1940), zeg maar de Van Dissel van de VS. Hij trad tijdelijk toe tot de White House Coronavirus Taskforce. De New York Times noemt hem “the nation's leading expert on infectious diseases”. Deze man wist tijdens een recente persconferentie niet hoe hij zijn gelaatstrekken moest beheersen bij het aanhoren van zoveel uitgekraamde onzin van de president. Amerika kwam deze week met stip op 3 qua aantal besmettingen (meer dan 55.000). Het ging Spanje voorbij.

Aan de Costa Blanca gingen wij week 2 in van het huisarrest; inmiddels is besloten het gebod tot en met 12 april te laten voortduren. Als we minister-president Sánchez mogen geloven, wordt dit de zwaarste week qua besmettingen en sterfgevallen. Hij noemde deze situatie erger dan de toestand in de jaren 1936-1939. Ik hield mijn hart vast. Van zondag op maandag overleden in Spanje een recordaantal van 620 mensen. Dat record werd op dinsdag al gebroken met 930 nieuwe doden. Van gisteren op vandaag betrof het 680 personen. Als je die aantallen optelt, komt dat neer op driekwart van alle inwoners in onze wijk aan zee. ¡Aï-aï, caramba!

Zo anti-autoritair, eigenwijs en vrijgevochten als mijn liefje en ik zijn, zo braaf volgen we de oproepen op van de Spaanse autoriteiten om thuis te blijven en ons aan de allerstrengste regels te houden. Onder de huidige omstandigheden vind ik dat niet meer dan logisch. Als je het niet voor jezelf doet, dan toch zeker voor een ander?! Duitsland begon deze week met het instellen van een contactverbod. Daar mag niemand zich met meer dan één andere persoon in de openbare ruimte ophouden. Nederland ging daartoe eveneens over maar de vrijheid om te bewegen bleef in stand. De Nederlandse premier noemde deze maatregel “een intelligente lockdown” (hintend op de noodzaak van het gebruik van het gezonde verstand bij burgers). Tja. 

Wij doen wat menig andere persoon in een dom huisarrest doet: een beetje fitnessen op het terras, tuinieren, kaarten en puzzelen, oefenen met Duolingo, extra lekker koken en heel veel lezen. Dingen op postzegelformaat die blij stemmen. In onze tuin is van alles te zien op microniveau: de eerste zelfgeplante trompetnarcis stak de kop op, de Engelse lavendel (Lavandula angustifolia) die we in een kastje opkweekten steekt boven de grond uit, een eenzame tuinslak vroeg asiel aan in onze gieter. Dat laatste leidde wel tot crisisoverleg in Huize Barefoot, in verband met het contactverbod. We besloten in te stemmen met haar verzoek. Als ze maar op anderhalve meter afstand blijft van onze jongelingen. Mijn foto’s werden een stuk bescheidener van kaliber.

Ik prijs mij gelukkig dat wij dit huisarrest getweeën kunnen ondergaan. In Spanje zitten momenteel 4.7 miljoen mensen alleen thuis. Ik las over het Nederlandse  jongereninitiatief De thuisblijfbieb. Gaaf! Mensen in dezelfde stad of woonwijk wisselen lievelingsboeken met elkaar uit. Contact wordt gelegd via mail of Whatsapp. Een van de initiators haalt een boek op en stopt het in de juiste brievenbus. Hoe een leenboek naar de eigenaar terugkeert, had men nog niet bedacht. Zo’n actie zou hier ook welkom zijn. De Spanjaarden die ik ken, zijn verwoede boekenlezers. De historische roman is hun favoriete genre.

We missen het contact met anderen zeker. Mijn liefje en ik zijn echter al 20 jaar op elkaar aangewezen dus veel oefening baarde kunst. In de loop van de jaren bouwden we een kleine maar fijne kennissen- en vriendenkring op in de landen waar we neerstreken terwijl we de meeste van onze vrienden in het Vaderland trouw bleven (en vice versa). Dat we in de afgelopen week onze vrienden Frans & Roland niet zo vaak konden ontmoeten als we wensten, vonden we erg jammer maar het is een aanvaardbaar offer. Inmiddels keerden zij naar Nederland terug, met het laatste lijnvliegtuig dat vanuit risicogebied Spanje nog op Schiphol mocht landen.

In mijn Oudejaarsblog van 2019, getiteld ‘We shall drink down our unkindness’ schreef ik dat ik het jaar van boosheid graag achter mij liet en veel zin had in 2020. Een mooi getal, nieuwe kansen! Wie had kunnen denken dat die wereldwijde boosheid van vorig jaar in het niet ging vallen bij wat ons dit jaar overkomt. Zelf ben ik niet bang voor dit virus maar toen ik las dat artsen in Italië -weldra wellicht ook elders- op enig moment moeten besluiten patiënten van 60 jaar en ouder niet meer op Intensive Care op te nemen met hun klachten, roerde zich iets diep in mij. Mijn cursus stoïcisme kwam tot dusver goed van pas maar haperde tijdelijk.

Een duivels dilemma voor iedere arts die de eed van Hippocrates aflegde. Een duivels scenario voor iedereen die ziek wordt en aan wie intensieve zorg wordt ontzegd. Dan kun je wel gaan piepen over leeftijdsdiscriminatie maar als je kortademig bent, ben je snel uitgepraat. Mijn betere helft valt in die leeftijdcategorie, binnenkort behoor ik er zelf ook toe. Daarentegen wanen jongeren zich onaantastbaar. Ik zag hen sporten in groepsverband, een borrel in het stadspark drinken, met elkaar op yogamatten liggen. Jongeren lijken inderdaad minder last van besmetting te hebben maar er zijn er wel degelijk die sterven. Hun snotkoppen kunnen bovendien dodelijk zijn voor anderen, de meer kwetsbaren. Ergens op het web las ik de tekst “the old world is dying”. Ik las het vooral als “the world of the old is dying”.

Ik ontving recent een interessant artikel in ScienceGuide over voormalig huisarts en Denker des Vaderlands Marli Huijer (1955). In een interview zegt zij zich zorgen te maken over de toenemende (politieke) druk om bij de bestrijding van het coronavirus tot de meest rigoureuze maatregelen over te gaan. Haar belangrijkste boodschap is: de dood hoort bij het leven. De afgewogen RIVM-aanpak vindt zij te verkiezen boven een volledig huisarrest. “De obsessie met het vermijden van alle risico’s is buitenproportioneel.” Huijer verklaart de verschillen in aanpak aan de hand van volksaard en cultuur.

Zo vraagt zij zich onder andere af hoe Nederlandse 75-plussers denken over het risico van besmetting. “Het zou kunnen dat een aantal in de afweging tussen eenzaamheid en het risico op de dood niet voor een totale lockdown zouden kiezen. Naarmate je ouder wordt, bereid je je sowieso meer voor op de dood die gaat komen. We zijn niet voor niets het land waar sinds decennia wordt gesproken over hoe we omgaan met het einde van het leven.” Nederland is daarin inderdaad koploper. Ik ben groot voorstander van euthanasie bij voltooid leven maar ons moment is nog niet aangebroken!

Ze zegt ook “Ik zou het onwenselijk vinden als er nu een volledige quarantaine komt. We moeten ons goed realiseren wat dit betekent voor mensen en de samenleving als geheel. De veiligheid die je als volk koopt, komt tegen de prijs van heel veel sociale controle. Je krijgt geen garantie op een leven in gezondheid, maar je bent wel alle bewegingsvrijheid kwijt.” 

Tom Poes verzon een list voor de eenzaamheid die intreedt bij langdurig isolement. We stuurden vrienden vorige week een appje met de vraag of ze het leuk vonden eenmaal per week samen een virtueel kopje koffie of digitale borrel te drinken. Zolang het maar Nespresso of een Corona-biertje is! Men reageerde enthousiast. Afgelopen weekend deden we het voor de eerste keer. Elkaar even in levende lijve zien, even bijpraten. Geen vaste dag of vast tijdstip, gwoon als één partij er zin in heeft.

Iedereen die ik spreek en de bronnen die ik doorgaans raadpleeg, hebben het inmiddels over een ‘ervoor’ en ‘erna’. De wereld en ons leven zullen nooit meer dezelfde zijn na deze COVID-klap. Het noopt tot veranderingen op medisch, economisch, technologisch, cultureel (geo)politiek, rechterlijk, ecologisch, educatief, sociaal, religieus en psychologisch vlak. Daar kom ik in een toekomstige blog op terug. Plagen lijden tot verandering, dat weten we uit de geschiedenis. Als deze pandemie inderdaad leidt tot een mooiere wereld en een beter leven voor eenieder, heeft alle pijn en het lijden tenminste nog zin gehad. 

Toen de Spaanse grieppandemie in 1918 toesloeg (en geschat circa 50 miljoen levens eiste), had de wereld 2 miljard bewoners waarvan slechts 30% kon lezen en schrijven. De ‘brainpool’ was destijds 600 miljoen mensen groot. Op dit moment heeft Moedertje Aarde 7.5 miljard kostgangers waarvan 86% geletterd is. Vroeger duurde kennisoverdracht jaren, nu gaat kennis in een flits van A naar B. Als we allen ons steentje bijdragen, kan het na covid-19 een betere wereld worden dan ervoor. Bouwen aan het nieuwe normaal zal echter veel tijd, geld en inspanning vergen.