Big ships are like little cities

Afgelopen week las ik een artikel in het tijdschrift Slate, getiteld ‘We’re All on the Cruise Ship Now’ van Amerikaanse journalist Henry Grabar. Het is niet verwonderlijk dat het gaat over leven en overleven op cruiseschepen. Sommige van die schepen zijn drijvende steden en net als in kleine steden aan land leven passagiers aan boord op elkaars lip. In coronatijd blijkt dat extra gevaarlijk. Sommige mensen  verblijven in een ruime cabine met balkon, anderen hebben een gedeelde hut met stapelbedden onder de waterlijn. Sommigen laten zich bedienen, sommigen bedienen anderen. De bevoorrechten krijgen hooguit cabin fever, degenen van de room service brengen hun leven soms dienend in gevaar. Cruiseschip Diamond Princess bleek een omen, een heel slecht voorteken. De meeste passagiers waren besmet voordat ze in quarantaine gingen, de meeste crew werden ziek erna.

Grabar licht toe dat het woord ‘quarantine’ stamt van een Middeleeuwse pratijk in Venetië waar schepen in de haven -om wat voor reden ook- werden afgezonderd. Hij haalt in het artikel de Amerikaanse auteur David Foster Wallace aan die zijn eerdere cruise-ervaring vergeleek met een verblijf in de baarmoeder. “How long has it been since you did Absolutely Nothing? I know exactly how long it’s been for me. [..] That time I was floating, too, and the fluid was warm and salty, and if I was in any way conscious I’m sure I was dreadless, and was having a really good time, and would have sent postcards to everyone wishing they were here.”

Dat waren nog eens tijden: vrij en veilig relaxen en niksen op het bovendek. Mijn liefje en ik hebben net zulke warme herinneringen aan reizen op een cruiseschip als Foster Wallace. We deden het voor het eerst op een driemaster rond de Middellandse zee toen zij 50 werd, vervolgens in het jaar van de tsunami in Latijns-Amerikaanse wateren (2004), in 2006 op het Groot Barrièrerif van Australië toen de onderwaterwereld nog barstensvol vissen zat en koraalbleking niet aan de orde was, rondom de Galapagoseilanden in 2015 en met MS De Zaandam om Kaap Hoorn eind 2018. Wij kozen doorgaans voor kleinschalige reizen en ons beviel dat zeer. Je hoeft je reistas maar éénmaal uit te pakken en ziet toch veel verschillende bestemmingen, aan boord vind je altijd iets van je gading. Ik sluit niet uit dat we het nog eens gaan doen. Het noorderlicht zien met eigen ogen in hoge noorden van Europa staat  op het wensenlijstje. Voorlopig echter niet!

Warm en zilt zal het nog wel zijn op de plekken die cruiseschepen aandoen maar zorgeloos is deze manier van reizen absoluut niet meer. Cruisen werd zelfs gevaarlijk. Er voeren tot voor kort nog negen schepen met passagiers op oceanen en wereldzeeën. Ze worden inmiddels Covid-19-schepen genoemd. Het zijn drijvende besmettingshaarden die nergens mogen aanleggen. Het beruchtste schip was tot voor kort de MS Zaandam die op 7 maart jongstleden vanuit Buenos Aires op weg ging naar Antarctica (eindbestemming Chili). De Zaandam vaart onder Nederlandse vlag. Er zitten 20 Nederlanders aan boord. Grabar denkt overigens niet dat deze tak van industrie de coronacrisis overleeft.

Mijn allereerste vraag was “waarom vaart een schip nog uit ten tijde van de coronacrisis? ” Mijn tweede vraag was minstens zo prangend “wie stapt er in maart nog aan boord van een cruiseschip?” Dat is toch vragen om ellende?! Het klopt dat, toen passagiers aan boord gingen, er nog geen of weinig besmettingen waren in Zuid-Amerika. Nog geen week later staakten de meeste cruisemaatschappijen hun wereldwijde operaties. De schepen die daarna doorvoeren met passagiers, hebben nu de grootste moeite om ergens te dokken. De kapitein van de Zaandam is Ane Smit van Terschelling, dezelfde man die wij op de eerste dag van onze reis in 2018 blij van boord zagen stappen om Kerst met de familie te gaan vieren.

Smit zal het hedentendage niet erg naar zijn zin hebben, niet als kapitein en niet als zzp'er. Dit Holland America Line-schip vervoerde tien passagiers die positief werden getest op coronabesmetting, vier overleden passagiers (waaronder 1 Nederlander), 73 passsagiers en 116 personeelsleden met griepsymptomen. 1.450 passagiers en crew zonder symptomen werden eerder overgebracht naar MS Rotterdam dat haar grote zus in Zuid-Amerikaanse wateren te hulp schoot.

De Zaandam mocht niet afmeren in Chili, mocht aanvankelijk niet doorsteken via het Panamakanaal om eindbestemming Fort Lauderdale (Florida) te bereiken. In principe weigert de Amerikaanse kustwacht alle cruiseschepen die onder buitenlandse vlag varen. De Amerikaan Orlando Ashford is president van HAL. Hij publiceerde recent een blog over het ‘not my problem-syndroom’. Er speelde zich een humanitaire ramp af op ‘zijn’ cruiseschip en in tijden van crisis moet men elkaar helpen. Toch? Solidariteit was echter ver te zoeken. Ook het gesprek dat Trump had met de gouverneur van de staat leidde niet tot een doorbraak. De kogel is inmiddels door de kerk: de beide HAL-schepen liggen daar aan de kade.

‘Onze’ Ketut zit momenteel als housekeeping-medewerker van een andere Amerikaanse cruisemaatschappij aan boord van een schip dat haar passagiers medio maart in Nieuw-Zeeland overboord zette (niet letterlijk, hoor). Deze week las ik dat de Amerikaanse legerleiding op 3 februari een briefing stuurde naar de Trump-administratie met de waarschuwing dat tussen 80.000 en 150.000 mensen zou kunnen komen te overlijden aan het heersende coronavirus. De president schoof het rapport en het advies van medische experts terzijde. Een ernstige misser die tot nu toe veel levens kostte. (Ik hoop dat deze nalatigheid hem de herverkiezing gaat kosten…)

Het schip -onder Amerikaanse vlag- waarop Ketut vaart, is niet meer op weg naar Miami zoals het plan was maar verlegde de koers naar San Diego/Los Angeles. Ze doen dat heel erg op hun gemak, zag ik op een scheepstracker. Het wemelt daar op dit moment van de cruiseschepen. We videoappten recent met hem via Whatsapp. Ketut vertelde dat de crew het goed heeft aan boord. Naar verluidt, eten ze lekkerder en mogen ze alle faciliteiten van de gasten benutten. Ze slapen nog wel in hun hutten onder de waterlijn; dat wel. De passagierscabines werden grondig schoongemaakt, het betrof een zogenaamde ‘deep clean’.

Wat er vervolgens met hem en zijn collega’s gebeurt, is onduidelijk. Blijft hij aan boord totdat het bedrijf weer gaat varen met passagiers? Een deel van het personeel stapte eerder af. Het schip zal onderhoud nodig blijven hebben en er wordt gestoft en gelucht. Stapt hij bij aankomst aan de westkust van boord en moet hij daar dan in quarantaine? Kan hij vervolgens probleemloos naar Bali vliegen? Moet hij in zijn vaderland dan ook weer in quarantaine (men heeft een voor dat doel afgezonderd eiland in gebruik genomen)? Niemand die het weet.  Nou, niemand... Mijn liefje las op Flipboard dat het moederbedrijf al het personeel dat nog aan boord van de schepen verblijft, zelf naar Bali en de Filippijnen gaat varen.  Daar zou Ketut dan rond 14 april kunnen arriveren.

We zijn blij dat hij voorlopig op een schip zit, gezond en al. Het lijkt ons nu een betere plek dan Bali, dat zich opmaakt voor een coronastorm. De gouverneur van het eiland riep de bevolking op om donderdagavond jongstleden om 18:00 uur lokale tijd te bidden, voor zichzelf en anderen.

We maken ons extra zorgen omdat onze Balinese familie vandaag de driemaandenceremonie voor de baby houdt. In de aanloop naar deze dag vroegen wij vader en moeder separaat of het een goed idee was om die ceremonie onder de huidige omstandigheden te laten doorgaan. Mijn liefje en ik voelden ons moreel verplicht die vraag aan hen te stellen. We realiseren ons evenwel hoezeer zij hechten aan deze Hindoe-ceremonie; vooral Ketut is nogal religieus. Bovendien zijn ze tamelijk bijgelovig. Wat zou afzeggen betekenen voor de start van het leven van dit jongste wereldburgertje?

Beide ouders wilden deze ceremonie inderdaad doorzetten. Ketut noemde het vergoelijkend “only a small ceremony”, volgens Elsa was “some family” uitgenodigd. Dat betekent in hun geval drie generaties op visite: twee oma’s en een opa, volwassen tantes en ooms met aanhang, oude en jonge neven en één nichtje, uit verschillende dorpen en uiteenlopende leeftijdgroepen. Wij maakten twee van deze ceremonies mee en ik kan je verzekeren dat 1.5 meter afstand houden tot elkaar zich niet laat verenigen met de ceremoniële praktijken van die dag! En dan die holy man die de ceremonie gaat leiden: in welke gezelschappen was hij hiervoor?! Adu.

De kleine Ketut werd eind december 2019 geboren, als eerste meisje. Wij vertoefden op dat moment op het eiland van de goden. We wisten weliswaar niets van haar komst maar zij kwam, zag en overwon. Na de bevalling bezochten we moeder en kind in het gezondheidscentrum. Elsa was uitgeput maar tevreden: naast haar lag een mooi kind van het vrouwelijke geslacht. Inmiddels kijkt ze aandachtig uit haar grote ogen. Ze wordt omringd door de liefde van drie broers. We zagen grootste broer Yuda op een recente foto met haar op schoot naar een voetbalwedstrijd op tv kijken. Died meid  wordt mij er eentje!

Naar goed Balinees geloof en gebruik wordt haar driemaandenceremonie gehouden op de 105de dag na geboorte. (De Hindoekalender verschilt nogal van onze Gregoriaanse.) Tijdens deze ceremonie wordt dank gezegd aan de krachten van Hyang Widhi Wasa (niet te verwarren met Willie Wartaal) die de baby tot dat moment omringden. Door deze ceremonie wordt het onpure wezentje een mens en krijgt zij een naam. De hare is Santya, roepnaam Santi. Haar papa zal schitteren door afwezigheid. Het goede nieuws is dat arak, de lokale sterke drank, daar momenteel wordt omgevormd tot een desinfecterend goedje bij gebrek aan andere middelen. Proost! 

Vanaf deze plaats wensen we de kleine meid alle goeds toe in deze boze wereld. We hopen dat alle aanwezigen na vandaag gezond blijven.