Een dubbel gevoel

Ik las het boekje van Ester Kleinhesselink, getiteld 'Een Dubbel Gevoel -ze hield van oranje, maar roze stond d'r ook goed'. Ester werd op 7-jarige leeftijd ernstig ziek: ze kreeg leukemie. Na een chemobehandeling leek het goed met haar te gaan maar helaas kwam de leukemie tweeënhalf jaar later terug. Ze moest opnieuw zware chemokuren en een beenmergtransplantatie ondergaan. In 2005 (vier jaar na de diagnose) bleek dat de leukemie wederom terug was en deze keer was er geen effectieve behandeling meer. Ester overleed op 19 augustus 2005 op 11-jarige leeftijd. Als je op de titel van dit blog klikt, kom je op haar website terecht.

Na een ontmoeting in het ziekenhuis met Carry Slee, haar idool, besloot Ester dat zij zelf ook schrijfster wilde worden. Ze is vanaf dat moment gaan schrijven en illustreren. 'Een Dubbel Gevoel' is een spannend verhaal over Marlous en haar oma maar in het boekje zijn ook gedichten van Ester opgenomen. Helaas heeft ze het door haar ziekte niet zelf kunnen afmaken; dat hebben haar klasgenootjes na haar overlijden gedaan. Met een dubbel gevoel.

Het feit dat een kind kanker krijgt, is voor mij van een onbegrijpelijke wreedheid. Het is op die momenten dat ik ernstig twijfel aan 'go(e)dheid in de wereld'. Ik heb zelf een zus die op 10-jarige leeftijd kanker kreeg. Angela was een fanatieke ballerina, mèt talent. Ze was prima ballerina op een goede balletschool. Ze droomde als kind van een plek in het Scapino Ballet en had graag professionele danseres willen worden; wellicht had ze dat qua aanleg ook kunnen bereiken. Het mocht echter niet zo zijn: de kanker maakte een beenamputatie noodzakelijk. Daarmee leken haar toekomstdromen ruw verstoord. Uiteindelijk bleek ook een amputatie de botkanker niet te stoppen; wrang maar waar. Haar spitzen (balletschoenen met verstevigde neus, om op de tenen te staan) hebben tot de laatste dag van haar leventje aan haar ziekenhuisbed gebungeld.

Hier zijn twee indrukwekkende meisjes die op jonge leeftijd hun ambities gedwongen moesten loslaten... Ik heb in de afgelopen periode regelmatig gesprekken gevoerd over 'de zin' van jong sterven. Is die er überhaupt wel? Zelf geloof ik niet in reïncarnatie dus ziekte en dood op jonge leeftijd kan ik niet duiden als iets dat in een vorig leven niet goed zou zijn verlopen. “Waarom zij?” “Waarom zo?” Ik kom er niet uit.

Deze twee meisjes met hun geschiedenis hebben ons iets te vertellen. Ik geloof allereerst in 'verschillig' zijn en blijven als mens in deze wereld, in tegenstelling tot onverschilligheid. We moeten ons iets van elkaar (blijven) aantrekken. De eventuele boodschap gaat verder dan 'als je iets maar heel graag wilt, dan lukt dat ook.' Ester wilde zó graag schrijfster worden en mijn zusje ballerina. En toch is het niet gebeurd.

Ik ben van mening dat we onze dromen moeten beleven. Ik praat niet over nachtdromen die dan overdag uitkomen (alhoewel die soms niet verkeerd zijn?!). Ik praat hier over ambities in het leven, doelen die het waard zijn te worden nagestreefd. Het is belangrijk ze te hebben maar nog belangrijker is het, ze te realiseren. Of het nu een levensdroom is in werk, sport, liefde, hobbysfeer, in menszijn of het nu klein of groots is: als je kunt, moet je 'm verwerkelijken. Dat ben je aan jezelf verplicht. In mijn -beperkte, ik geef het toe- levensvisie leef je namelijk maar één keer...
Ik hoor immers zo vaak over mensen die hun dromen opsparen tot na hun pensioen en dan geen tijd blijken te hebben. Ik ken ook mensen die grootse ideeën hebben maar daarmee niets doen. (En ik hoor over mensen die geen ideeën hebben maar die zullen nooit onderwerp van een van mijn blogs worden!)
Ik droom sinds mijn kindertijd van verre reizen maken, andere culturen beleven, exotische dieren aanschouwen, mooie dingen zien. Liefst met een maatje die dat ook ambieert. Ik heb alle boeken van mijn favoriete reisjournalist Paul Theroux gelezen, documentaires van Michael Palin en andere BBC-grootheden aanschouwd, de dierenencyclopedie zo'n beetje uit mijn hoofd geleerd. Inmiddels heb ik al vele jaren hetzelfde liefje met wie ik nu rond de wereld reis. Maar er is nog veel meer te verwezenlijken.
Ik ben het aan tenminste twee dappere meisjes verplicht.

Een boon moet knakken

Volgende maand wordt in Nederland 'De week van de smaak' georganiseerd.
Met dit eetcultuurevenement wil men zoveel mogelijk mensen kennis laten maken met 'smaak' en hen laten genieten van eten en drinken.
Gisteravond volgde op het TV-programma 'De avond van de Smaak' (een quizprogramma over eten, proeven en proefjes doen met ADHD-kok Pierre Wind), een uitzending van de Keuringsdienst van Waarde.
De uitzending ging deze keer over sperziebonen. Alhoewel over smaak niet valt te twisten, zijn veel mensen het over een zeer beperkt aantal dingen wel eens. Een van die gedeelde meningen is 'dat een verse sperzieboon moet knakken'. Een onverse boon is zo buigzaam als een Chinees op de evenwichtsbalk!

En zo test je de versheid: neem een rauwe sperzieboon, breek 'm in tweeën en check of er vocht uit de boon spat. Om goed te kunnen controleren, moet je de boon dicht bij je wang houden. Gewoon doen. Zonder schroom, zonder schaamte. Alhoewel... het voelt wel alsof ik aan een roman voor volwassenen aan het schrijven ben...

De KvW-uitzending ging over het kweken van sperziebonen in Nederland en daarbuiten. Om aan de vraag van de Nederlandse industrie en de consument te voldoen die het hele jaar door sperziebonen wensen te eten, moet de boon ook buiten ons eigen land worden gekweekt. Voor de Nederlandse markt vindt dat grotendeels in Egypte plaats. In die cultuur kweekt men al 4000 jaar sperziebonen en dus hebben Albert Heijn c.s. het land gevraagd die groente voor de Nederlandse markt te verbouwen buiten het eigen kweekseizoen om.
En daar wringt nu de schoen! Dat moeten we gewoon niet willen en niet doen!
Waarom eten we niet wat de lokale seizoenen ter plekke voortbrengen? Er is inmiddels in alle seizoenen zoveel keus beschikbaar dat er geen sneue maaltijden hoeven worden bereid. Je hebt bovendien de beste garantie dat de groente onlangs is geoogst en (dus) vers is.
Hoe onzinnig is het dat een Egyptische sperzieboon vele, vele kilometers moet afleggen om bij ons op het bord terecht te komen? Denk eens aan alle kosten die ermee zijn gemoeid, aan de Co2-uitstoot die aan elke boon kleeft. Bovendien: laat de knaktest eens los op een reizende Egyptische sperzieboon in het Hollandse schap... Knakt'ie? Is'ie vers, zoals het een lekkere boon betaamt?

Onlangs was ik op de Kaag waar een 'localo' mij vertelde dat de gemeente binnenkort een stuk land beschikbaar gaat stellen voor het opzetten van een moestuin voor de plaatselijke horeca aan de Kaagerplassen. Zo zou deze kleine groep hun eigen seizoensgroenten kunnen verbouwen. Slim en leuk, he? Moet er natuurlijk niet teveel worden getestknakt want anders blijft er niets over voor in de pan!
In het Zuiden van Spanje wordt 50% van de groenten verbouwd in de omgeving van Mazarrón. De streek is een van de grootste groentenschuren van Europa en is verantwoordelijk voor 12% van de Europese export. In de winkels die ik zelf in Spanje bezoek, let ik altijd op de lokale herkomst van de groenten en het fruit.

Een van mijn Zwitserse vrienden, een heel goede kokkin, heeft een heel eigen oplossing gekozen voor de seizoensgebondenheid van groenten. Zij koopt veel van haar groenten namelijk ingevroren. Toen ik mijn wenkbrauwen optrok, legde ze mij geduldig uit waarom: als het invriezen deskundig gebeurt, blijven voedende waarde, vitaminen, kleur, geur en hardheid goed bewaard. Dat kun je dan natuurlijk ook zelf doen. Dus de gewenste volgorde is: groenten inkopen, blancheren, laten afkoelen en uitlekken en dan pas invriezen.

Ik zou eenieder willen oproepen: “denk globaal, eet lokaal”. Check wat er op het etiket staat of vraag het de groetenboer: komt de groente of het fruit van buiten de landsgrenzen, denk dan in ieder geval erover na of je het wilt kopen. Zoek een goed lokaal alternatief; het is altijd te vinden.
En natuurlijk veel plezier gewenst met het knakken!

Voor Linde

Zomeravond

Kindje, slaap maar, kindje,
't was ook zo warm deze dag.
In de schemer
zit nu een kleine egel
met zijn mooie stekels
eenzaam in het gras.

Het gras wacht op regen.
Geen takje beweegt er.
Luister naar de merel,
hoog op ons dak.

Avond vol verlangen.
De maan maakt zich klaar voor de nacht.
In de avondschemer
komt strakjes onze egel
nog een egel tegen,
liefkoost haar vacht.

Van ver wordt de merel
antwoord gegeven.
Morgen komt de regen
waar het gras op wacht.

Kindje, slaap maar, kindje,
in de avondschemer.
Hebt al slaap gekregen.
Slaap maar mijn schat.

Willem Wilmink
(naar het Portugees)
uit 'Verzamelde gedichten', Bert Bakker Amsterdam 1986

Girl Power

Gisteren was weer Nelly-dag dus wij gingen naar Rotterdam. Toen wij aankwamen, lag mijn vriendinnetje in haar bed bij te komen van de inspanning van een VU-ziekenhuisbezoek - ZONDER rolstoel! Ze wilde namelijk indruk maken op professor Smit. Alsof ze dat al niet doet IN de rolstoel...
Nu is het niet zo verwonderlijk dat Nelly figureert in een column met de titel 'Girl Power'. Nelly is namelijk een heel sterke meid. Maar dat is niet de belangrijkste reden. We volgen beiden de verrichtingen van de Nederlandse sporters op de Olympische Spelen van Beijing op de voet en becommentariëren die uitgebreid. Met enige trots constateerden wij in aanwezigheid van Diederik, de enige man in ons midden, dat de Nederlandse vrouwen het wel héél goed doen op de Spelen, in tegenstelling tot de mannelijke sporters! Het was voor ons dan ook heel vanzelfsprekend daarbij het begrip 'Girl Power' te bezigen.

Het begrip 'Girl power' werd voor het eerst opgetekend in Amerika in het midden van de jaren '90. Er wordt wel beweerd dat het begrip eerder met popartieste Madonna zijn intrede maakte. Girl Power omschrijft een cultuur onder jonge vrouwen die zich onder meer kenmerkt in een sterke, zelfbewuste houding en zich manifesteert in ambitie, assertiviteit en individualisme.
Allemaal kenmerken die ook goed van pas komen bij het beoefenen van topsport door vrouwen. En dat het werkt, blijkt uit het feit dat van de 13 medailles die Nederland op dit moment heeft behaald (vier goud, vijf zilver, vier brons) er slechts twee door mannelijke sporters zijn gescoord...

Nog wat interessante sportstatistieken: in Peking doet een recordaantal vrouwen mee. Van de elfduizend atleten is 42% vrouw. In Seoul (1988) was dat nog 26%. Tijdens deze Spelen zijn er slechts vier landen die geen vrouwen hebben afgevaardigd: Brunei, Saoedi-Arabië, Qatar en Koeweit. Tijdens de Olympische Spelen van Barcelona (1992) waren er nog 35 landen die alleen maar mannen hadden afgevaardigd. In de Arabische wereld is sport door vrouwen nog niet zo voor de hand liggend. Het is wel weer historisch te noemen dat de eerste olympische deelneemster van de Verenigde Arabische Emiraten meteen tot vlaggendraagster werd gekozen.
Ik kan dus tevreden vaststellen dat het absoluut de goede kant opgaat.

Volgens een Europees onderzoek van onder meer TNS NIPO vindt driekwart van de Nederlandse vrouwen dat sporten hen emotioneel sterker maakt. Dat zou je echter niet zeggen als je de snikkende winnaressen op het Olympische erepodium ziet. Of het nu de heftige huilbui van wielrenster Marianne Vos, de vochtige ogen van roeister Van der Kolk of de biggeltraan van amazone Anky van Grunsven is. Mooi toch?! Zelf ben ik ook een watje: bij menige huldiging zit ik met een brok in mijn keel. En als het fout loopt, voel ik dat mee.

De bijdragen van voormalig tafeltennisster Bettine Vriesekoop aan Beijing 2008 kan ik ook erg waarderen; het is natuurlijk een groot voordeel dat zij Chinees spreekt. Daardoor worden haar gefilmde columns veel levendiger en aansprekender. Ze maakte zich deze week wat mij betreft onsterfelijk met de zin: 'Chinezen eten alles wat poten heeft, behalve de tafel'. Ja, vrouwen zijn gewoon leuk!

Met dank aan Marije Randewijk, gelauwerd sportjournaliste van de Volkskrant die vaak heel mooie artikelen over sporters schrijft. De statistieken heb ik uit een van haar recente artikelen overgenomen. Deze leuke vrouw is onlangs gepromoveerd tot Chef Sport. Met recht Girl Power!

C&A

Nee, het gaat helemaal niet over de familie Brenninkmeijer. Het gaat over onze eigen vrienden Cor & Ann die deze week hun 36-jarige huwelijksfeest vierden. En wij mochten erbij zijn! Cor en Ann zijn niet alleen warme vrienden voor ons, ze zijn ook dikke maatjes met elkaar. Naar hen kijken, is liefde tussen twee mensen zien. We hebben veel dingen met hen gemeenschappelijk: golfen, reizen, met de voetjes in het zand zitten bij strandtent 'De Zeerob'.

Cor en Ann hadden het plan opgevat om met ons op De Kaag te gaan varen. Niet in zomaar een bootje maar in een antieke notarisboot (ook wel kerkboot genoemd). Het scheepje dankt zijn naam aan het feit dat de notabelen van een dorp of stad ermee over water naar hun kerk werden vervoerd.

Voordat we te water werden gelaten, maakten we echter twee stops op het Kaageiland: de eerste bij 'De Stal op de Kaag', een fraai verbouwde koeienstal. Een mooie plek voor stilte en bezinning. De sfeervolle ruimte is gevuld met sculpturen van kunstenaar Karel Gomes die aan de Rijksacademie van Amsterdam studeerde. Zijn werk is aangekocht door musea, gemeenten en particulieren in binnen- en buitenland. Beelden van Gomes bevinden zich in het Rijksmuseum, het Amsterdams Historisch Museum en het Centraal Museum in Utrecht. Hij is de enige levende kunstenaar die werk heeft staan in het Rijksmuseum!
Om het bezinningscentrum heen, dat wordt gerund door vrijwilligers, ligt 'De Bijbelse Tuin' die in mei 2008 tot favoriete religieuze plek van de provincie werd verkozen.
Nu lukt mij stilte en bezinning best wel als ik alleen ben of met mijn liefje samen maar NIET met het gezelschap waarmee wij uit waren... Dan wordt er altijd veel gelachen (èn gedronken, het moet maar eens gezegd).

De tweede stop was bij de Kaagse protestante kerk die werd gebouwd op de fundamenten van een kerk uit 1618. Oud dus en inmiddels Rijksmonument geworden. Vanaf 2002 werd de kerk gerestaureerd en de trotste dominee leidde ons rond in de consistorie, de kerkwijck en de aula. De openbare begraafplaats was in aanleg; er komen veel rustplaatsen beschikbaar met 'zicht' over weidse landerijen en Hollandse koeien. De eerste begraafplaats op het Kaageiland. In het kerkje ontmoetten wij ook de eigenaar van De Stal, pastor Kees van Lent (familie van jachtbouwer 'Royal Van Lent'). Van hem heb ik de uitdrukking: 'Exegeten doen het per vers'.

We gingen dus zeer geïnspireerd aan boord van de salonboot 'De Graeff van den Caeghe' met schipper Adriaan. Een kleurrijke figuur en aardige vent.
Het werd een fijn dagje varen: circa 25 kilometer richting Warmond, langs de vele woonboten en statige panden aan de Plassen. De culinaire tractaties aan boord waren van grote klasse: hollandse garnalen met tomatenjam en basilicumschuim, Bloody Mary met Fine Claire-oester, tartaar van kalf met gebakken kwartelei en sushi met huisgerookte zalm en komkommer met hangop en citroenolie. Loopt het water je al in de mond? Terecht!

Ik genoot van de wolken, van de regen op de ramen, de uil op de wiek (!) van een van de molens in het fraaie polderlandschap, de andere schepen, de accordeonmuziek van Adriaan, van even zelf roerganger zijn en... van het gezelschap. Het uitstapje-op-het-water eindigde bij het restaurant van 'Tante Kee' waar ons een volgende culinaire verrassing wachtte. Het was een heerlijk, gevarieerd viergangendiner; je krijgt ook niet zomaar het predikaat 'Jeunes restaurateurs d’Europe' op de gevel.
De fotoselectie -met foto's van Monika, Rita en mij- is te vinden bij 'Mijn foto's'. Cor & Ann: nogmaals hartelijk dank!

Komkommertijd voorbij

'Komkommertijd' is de periode van het jaar waarin weinig nieuws is te melden omdat politici en vele andere Bekende Nederlanders op vakantie zijn. Komkommertijd betekent voor mij in ieder geval dat kranten in die periode dunner dan normaal zijn. Mijn eigen ochtendkrant, de Volkskrant, heb ik dan ook in een mum van tijd uit. Maar dunner betekent niet persé minder interessant.

Ik las op het web dat er vorig jaar discussie was ontstaan over de herkomst van het woord 'komkommertijd' in de Nederlandse versie van de Wikipedia, de online encyclopedie. Taaljournalist Ewoud Sanders van NRC vond de tekst die hij aantrof “lariekoek” ('het komt uit de Hollandse tuinbouw'), dacht de ware ontstaansgeschiedenis van het woord te kennen ('het komt uit de Engelse kleermakerswereld') en had de tekst dus langs die lijnen in de encyclopedie aangepast. Een paar dagen later wilde hij zijn aanpassingen nogmaals bekijken en constateerde dat de vorige beschrijving volledig in oude glorie was hersteld. Naar het bleek door Wiki-medewerkers?! Medewerkerszelfbestuur! Een vreemde gang van zaken, zèlfs in komkommertijd.

Komkommertijd betekent wat mij betreft ook dat het hoog tijd is voor enkele smakelijke komkommerrecepten. Daarop zal ik de Nederlandse Wikipedia dan ook binnenkort aanpassen. (Niet serieus bedoeld hoor, meneer Sanders!) Ik heb twee komkommerrecepten die hun goede smaak hebben bewezen.

1) Alternatieve atjar
Een recept voor atjar of 'acar' in de moderne Indonesische spelling.
Het is een zuur-zoet gerecht dat als bijgerecht wordt geserveerd bij Indonesische maaltijden. De meeste atjars worden gemaakt met azijn en suiker maar die producten zijn niet goed voor ons. Azijn is doorgaans een chemisch product met 4 tot 15% azijnzuur èn geur- en smaakstoffen. Van geraffineerde suiker is algemeen bekend dat het ongezond is.
Dus het is verstandiger om atjar van natuurlijke producten te maken. Koop daarom (tenminste) drie limoentjes en een goede kwaliteit biologische honing. Koop ook een biologische komkommer; dat smaakt lekkerder. Koop tevens veel verse koriander. Schil de komkommer en schaaf dunne plakjes, met de kaasschaaf. Pers de limoentjes uit, snijd de koriander fijn en voeg honing naar smaak toe. Er moet een goede balans zijn tussen het zuur en het zoet. Roer alles goed dooreen. Het gerecht is lekker bij nasi of bami goreng.

2) Noodles met komkommer, biefstuk en sesam
Snijd de verse gember, de sjalot en de knoflooktenen klein. Verhit een goede kwaliteit olijfolie en fruit alles in de koekepan. Bak in een andere pan de biefstuk, ongeveer drie minuten. De biefstuk moet van binnen rood blijven. Neem het vlees uit de pan, laat het afkoelen en snijd het in dunne plakjes. Eenmaal afgekoeld, kan de Japanse sojasaus en de honing aan het vlees worden toegevoegd. Meng alles goed door elkaar en laat even staan. Rooster de sesamzaadjes kort in de pan. Snijd de kommer in de lengte door, verwijder het zachte gedeelte met de zaadjes en snijd blokjes. Bereid de noodles volgens de aanwijzingen op het pak en giet af. Voeg vervolgens de biefstukplakjes, het gember-sjalot-knoflookmengsel en de komkommerstukjes aan de noodles toe. Schep alles goed elkaar en maak af met de geroosterde sesamzaadjes en kleingesneden lente-uitjes.
Gevarieerd van smaak en fris, zoals een Hollandse zomer betaamt.

Vanaf maandag 18 augustus is het wat mij betreft komkommertijd-af: Martin Bril is dan namelijk terug van vakantie. Vanaf morgen mag ik weer van zijn dagelijkse column in de krant gaan genieten (en hopelijk is de krant dan ook weer wat dikker). Het zijn de kleine dingen die het doen.

Onverwerkt verleden

Wijnand Duyvendak moest onlangs als parlementariër aftreden vanwege zijn radicale verleden, zijn politieke acties in de jaren '80 van de vorige eeuw die andere mensen leed had berokkend. In zijn laatste interview riep hij andere actievoerders op zich maatschappelijk te verantwoorden en afstand te nemen van toentertijd ondernomen illegale acties. Wij, voormalig activisten, zouden gebaat zijn bij oprechte verwerking van ons verleden... Ik kon die oproep niet negeren.

Alice Schwarzer, Duitse feministe van het eerste uur, oprichtster en hoofdredacteur van het vrouwenblad 'EMMA' heeft het altijd heerlijk gevonden een eigen tijdschrift te hebben. Maar ze is er inmiddels mee opgehouden en dat deed ze op een memorabele wijze want ze zei: “Ik kan schrijven wat ik wil en anderen kunnen ook schrijven wat ik wil...” Schwarzer kwam in 1977 voor het eerst uit met haar blad en ik kocht het eerste nummer.

Al tijdens mijn middelbare schooltijd droeg ik de vrouwenzaak een warm hart toe. Toen ik eenmaal op kamers woonde, besloot ik actief te worden in de vrouwenbeweging. Ik ging wonen in een studentenhuis in Delft dus het werd de Delftse beweging. Er waren in die tijd veel vrouwengroep actief: Vrouwen tegen Seksueel Geweld, Blijf-van-mijn-lijf, Vrouwenradio, Delft Potterie. Ik besloot mij aan te sluiten bij de vrouwen van de radio.
Het uitzenden vond elke dinsdagavond plaats; het was in die tijd een illegale activiteit dus we moesten regelmatig van zendlocatie veranderen. Er reed op de dag van de uitzending een politieauto door het centrum met een grote mast op het dak die moest opvangen waar we precies zaten. Ik heb die bus vaak door het raam van het zendadres zien rijden maar ze hebben ons nooit op heterdaad kunnen betrappen. Wij plakten stickers in de binnenstad -ook illegaal- om aandacht te vragen en luisteraars te trekken; ons logo was een in zwart-wit uitgevoerde Mona Lisa met een koptelefoon op. De begin- en eindtune van het wekelijkse programma heette 'Protection' en werd gespeeld door een Duitse vrouwenband. Het was een strijdbaar nummer dat ons altijd in de juiste stemming bracht.

We deden alles zelf: de techniek, de knoppen, de teksten, de interviews, de live presentatie. We konden zeggen wat we wilden. Menig uitzending was onvergetelijk. Over één uitzending wil ik wel wat meer vertellen. Het betrof een uitzending waarin Toos v.d. Hurk werd geïnterviewd. Zij was toentertijd lerares in het Zuiden des Lands en was de eerste vrouw in Nederland die vanwege haar homoseksualiteit was ontslagen. En dat was (en is) natuurlijk een schande! Er was een grote demonstratie voor haar georganiseerd, wij zouden onze uitzending aan haar en de situatie wijden en ik presenteerde die.

In die tijd was ik een groot fan van de Franse (feministische) striptekenares Claire Bretécher. Sinds 1978 tekende ze vrouwen en hun dagelijkse leven. Ik heb nog steeds een aantal van haar albums in mijn boekenkast. Er is een hilarische scène in het album 'Les Mères' die ik zo goed mogelijk zal beschrijven. Het gaat over een alleenstaande moeder met twee kids die een man heeft leren kennen die voor het eerst bij hen op de koffie komt. De kinderen krijgen van hun (nerveuze) moeder aanwijzingen over hoe ze zich moeten gedragen. Er is één ding dat ze vooraf moeten weten: de bezoeker heeft een vreemdvormige neus en daar mogen ze niet naar kijken en niets over zeggen! De kinderen gedragen zich voorbeeldig, het bezoek loopt op rolletjes totdat ma mierzoet aan haar bewonderaar vraagt: 'hoeveel klontjes in je neus'?

Het interview met Toos van de Hurk verliep langs dezelfde lijnen.
In die tijd was 'The Incredible Hulk' als serie op de Nederlandse televisie te zien. Voor wie het niet meer weet: het was een boom van een vent die groen werd en uit zijn kleding knapte als hij boos werd. “Als ik de achternaam van Toos nu maar niet verkeerd uitspreek” was mijn mantra van de dag. Aan mijn radiocollega's had ik op dat punt ook niet veel steun; sterker nog: de pesterijen waren niet van de lucht. In de openingszin ging het dan ook direct mis: ik kondigde haar aan als “Toos van de Hulk”... Incredible! Het was een èchte Freudiaanse verspreking: ik zei datgene wat ik absoluut niet wilde zeggen op dat moment. Het deed mij groen uitslaan van ellende.
Ik heb het kennelijk nóg niet verwerkt.

Eet meer Chinees!

Was ik net van plan iets positiefs over Chinezen te gaan schrijven, komt de VPRO-documentaire 'China's Stolen Children' op televisie. De uitzending ging over de uitwassen van het eenkindsbeleid in China. Dan ben je weer even genezen van de Chinezen!

China heeft het grootste aantal inwoners van de hele wereld. Daar woonden volgens een telling in 2007 1.321.851.888 mensen (bijna anderhalf miljard). Begin 21ste eeuw werd het Chinese eenkindsbeleid wet. Het houdt in dat men in principe maar een kind mag hebben tenzij er voldoende financiële middelen zijn voor een tweede kind. Daarmee formaliseerde China het beleid dat al sinds de vroege jaren '80 van de vorige eeuw praktijk was. Families die zich niet aan de wettelijke limiet houden, worden gestraft: ze moeten een forse geldelijke boete betalen. Voor elk daaropvolgende kind valt de boete hoger uit.

Het beleid wakkerde mensonterende praktijken aan: onder meer gedwongen abortussen, met name van foetussen van het vrouwelijk geslacht. Zo zijn inmiddels veertig miljoen meisjes geaborteerd in China dus veertig miljoen mannen zullen op termijn geen vrouw kunnen vinden. Een van de vele sociale problemen die het land, dat ooit 'de Slapende Reus' werd genoemd, in de toekomst zal ondervinden. Families weten dat het heel duur zal worden later een vrouw voor hun (doorgaans enige) zoon te vinden. Daarom kopen ze nu alvast een vrouwelijke baby of een jong meisje dat dan later met hun zoon kan trouwen.

Per jaar worden in China meer dan 70.000 kinderen gestolen en op de zwarte markt verhandeld; dit kan zomaar het topje van de ijsberg zijn.
Op de zwarte markt ligt de prijs voor een meisje de helft lager dan die voor een jongen: tussen 3.000 en 4.000 Renminbi (RMB), synonieme aanduiding voor de Chinese yen. Ik heb het even omgerekend: voor €300 à €400 kun je de nieuwe ouder worden van een Chinees meisje. Als het een mooi meisje is, ligt de prijs tussen 7.000 en 8.000 Renminbi. De handelaar in de documentaire vertelde dat hij 'lelijke meisjes niet aan de straatstenen kwijt kon'...
Jongetjes van 1 of 2 jaar oud leveren daarentegen heel veel geld op.
In de documentaire waren ook de jonge, arme ouders van een meisjesbaby te zien. De mooie baby was hun eerste kind en ze overwogen serieus hun dochtertje via 'de tussenpersoon' -zoals de mensenhandelaar zich liever noemde- te verkopen. Dat was zeer schrijnend. China heeft aangegeven voorlopig door te gaan met het eenkindbeleid.

Ik werd er niet vrolijk van en kon er vannacht ook niet goed van slapen. Mijn familie is op dit moment in blijde verwachting van de jongste telg die elk moment kan worden geboren. Dat je zo'n wezentje dan zou moeten verkopen... Ik kan mij namelijk niet voorstellen dat het zou gaan over 'willen verkopen'. Wat hebben wij dan toch mazzel dat wij in Nederland zijn geboren!

Toch nog even terug naar de positieve ervaring die ik heb met Chinezen. Die wil ik hier graag delen. Wij komen namelijk al ruim tien jaar in het Chinese specialiteitenrestaurant 'Mandarin Palace' in de Nicolaïstraat in Den Haag. Het restaurant is eigendom van Jason en Mai Lye. Hij is afkomstig uit Hongkong, zij is van Shanghai. Jason is een fantastische gastheer en Mai Lye is zoveelste-generatie superkok. Samen hebben ze twee leuke zonen waarvan de oudste inmiddels naar het gymnasium gaat. Ze hebben een stacaravan in het Groene Hart van Nederland en Jason heeft sinds kort zijn GVB-golfdiploma op zak (ze bestaan echt, mevrouw Verdonk!). Het zijn zulke aardige mensen.
En wat evenzeer belangrijk is: je kunt in hun restaurant grandioos eten.
Mai Lye is koningin van de 'dim sum', de Chinese tegenhanger van de Spaanse tapas. De keuze op de dim sum-kaart is ruim te noemen. Je kunt zelf een keuze maken maar je kunt je ook laten verrassen. Daarnaast staan er heel smakelijke gerechten op de grote kaart, afkomstig uit alle windstreken van China. Bezoek dit restaurant eens.
Het is een regelrechte aanrader!

Ze mogen elkaar

“Wist je het al?” Jan-Peter Balkenende en Wen Jiabao, premier van de Volksrepubliek China mogen elkaar! Dat tekende ik gisteravond op uit de mond van de premier die gast was in het programma van Mart Smeets. Smeets meende het niet goed te horen en ik kon mijn oren niet geloven, dus Balkenende herhaalde het maar eens: “Wen Jiabao en ik mogen elkaar”. Hij glunderde terwijl hij het zei. Ik moest denken aan professor dr ir W. Akkermans (van 'ik ben genoemd'), een van de tragi-komische typetjes van Koot en Bie.
Even daarvoor had hij met ogenschijnlijke trots verteld dat hij Wen Jiabao tijdens een zakelijke lunch had aangesproken op de vrijheid van meningsuiting, de mensenrechtensituatie en de minderhedenproblematiek in China. Het is goed dat deze kwesties onder de aandacht worden gebracht. Maar kennelijk had dat 'pittige gesprek' geen consequenties voor de relatie want JP mag Wen Jiabao nog steeds en gelukkig voor JP is het wederzijds.
Ik zag Bettine Vriesekoop zich van Balkenende afkeren, zich bijna verslikkend. Vriesekoop, voormalig tafeltenniskampioene studeerde sinologie na haar sportcarrière en woont sinds een jaar met haar zoontje in Peking om voor NRC kritisch verslag te doen van het leven in China.

Nu begrijp ik goed dat wij onderscheid moeten maken tussen de functionaris en de mens 'achter' de functie. In literatuur mag je ook niet denken dat de ervaringen van een hoofdpersoon in een boek samenvallen met de ervaringen van de schrijver, de mens achter het boek. Zo kan de hoofdpersoon in een boek een rotzak zijn terwijl de schrijver in het echte leven een schatje is.

Maar dat onze premier met droge ogen meent te kunnen zeggen dat hij en Wen Jiabao elkaar mogen, daar vind ik wel wat van. Balkenende is in de hoedanigheid van premier van Nederland in het sportprogramma uitgenodigd en moet dan ook in die hoedanigheid over de premier van de Volksrepubliek China praten. Met zijn uitspraak leek het echter eerder alsof ze goede maten zijn. En dat vind ik zeer ongepast.
Temeer daar wij allen een idee hebben van wat er zoal misgaat in het huidige China onder Wen Jiabao. Er wordt wel gesuggereerd dat de ware macht ligt bij de Vaste Commissie van het Politbureau van de Chinese Communistische Partij en niet persé bij de premier van China maar diezelfde Wen Jiabao die hij zo mag, is wel de voorman van de Volksrepubliek.

Maxime Verhagen, minister van Buitenlandse Zaken en CDA-partijgenoot van Balkenende liet vorige week weten dat de mensenrechtensituatie in China in aanloop naar de Spelen eerder was verslechterd dan verbeterd.
Het land kent -ondanks de economische gigantische sprong voorwaarts- nog steeds grote armoede en hongersnood, heeft het hoogste aantal executies in de wereld, zet kritische advocaten, bloggers, sociale activisten gevangen, martelt politieke dissidenten, onderdrukt de Tibetanen en andere buurvolkeren.
En dan het beleid om de eigen politieke invloed in het buitenland te vergroten: China steunt de criminele regering van Mugabe in Zimbabwe, steunt het Soedan (Darfur) van de etnische zuiveringen en de vermeende genocide, de militaire junta van Birma. “Need I say more?” Allemaal landen waarvan de regeringen zich geenszins om het lot van hun eigen mensen bekommeren.

Dat alles lijkt mij meer dan genoeg reden om kritisch te blijven en afstand te houden van dit China en dus ook van haar premier. Balkenendes zelfbedachte leus 'fatsoen moet je doen' had hij op zijn eigen gedrag moeten toepassen. Kun je je als politiek leider met goed fatsoen laten voorstaan op de persoonlijke relatie die je hebt met een leider van een regering met zulk verwerpelijk beleid?

Opgebroken

Enkele weken geleden maakte ik mij met angst en beven op voor het hoogseizoen op de camping: veel drukte, veel geluidsoverlast, met meer kans op mensen die het niet zo nauw nemen met de hygiëne. We zijn inmiddels een aantal weken verder en 'de bouwvak' is per vandaag voorbij. Joehoe!
Dat hebben we goed doorstaan en ik moet zeggen: het is deze keer niet tegengevallen. Sterker nog: we hebben het best goed getroffen met onze directe buren in ons straatje. Het waren kinderrijke families uit Drenthe en Overijssel die het doorgaans goed met elkaar leken te kunnen vinden. Dat is in vorige jaren weleens anders geweest!

Het was in de afgelopen dagen en nachten regelmatig noodweer op de camping: om half zeven op donderdagochtend moest ik alle bovenluiken sluiten vanwege de enorme hoosbuien. Om negen uur ging ik naar buiten om onze stoelen naar de binnentent te verplaatsen. De avond ervoor was namelijk een heerlijke zomerse avond geweest dus we waren lang buiten gebleven. Het leek alsof ik door tientallen camera's werd gekiekt: de lucht was gevuld met lichtflitsen en het rommelde continue.
Maar dat was niet het enige: het leek alsof ik over water liep! Er bleek zoveel regenwater onder vloerkleden in de voortent en onder het zonneluifel te liggen dat ik werkelijk het idee had dat ik mij over water bewoog. Ik moest denken aan het verhaal van Jezus die over water liep. Ik weet het, ik ben sterk associatief. De reli-lezers zullen mij dat niet in dank afnemen maar dat neem ik op de koop toe.
Bijzonder was het wel.

Donderdag en vrijdag moesten alle buren in het straatje tussen de vele stortbuien door, opbreken en dat heeft toch iets verdrietigs. Het was het einde van hun zomervakantie en ze moesten hard werken om alles droog in de auto te krijgen; dat is namelijk heel belangrijk om schimmel in tentdoek tegen te gaan. Dat hoort evenwel bij kamperen: aankomen en de boel opzetten is onderdeel van de vakantievreugde maar opbreken en weggaan is voor tent- en caravanbezitter een ware verzoeking. De stoere De Waard-tent van de overburen -de Rolls Roys onder de Nederlandse tenten- verwerd tot een zielig, klam gedrocht... Die zware buitentent in de tentzak opbergen, is al een uitdaging voor de sterkste man van Nederland, laat staan voor de doorsnee kampeerder. Je hoort vertrekkende mensen dan ook vaak zeggen dat ze na deze klus weer toe zijn aan vakantie. Opbreken kan je echt opbreken!
Het mooie van kamperen is wel dat iedereen elkaar zo goed mogelijk en naar eigen vermogen helpt: een soort gedroomde wereld op de vierkante centimeter.

We hebben de families inmiddels uitgezwaaid: Melle, Bouwe, Koen, Alice, Bart, Daphne, Jaro en hun ouders. We hebben geleerd van hoe je tegenwoordig kinderen opvoedt en hoe je ze hun eigen zaakjes laat oplossen. We hebben gehoord hoe je ruzietjes maakt en gezien hoe je ze sust. Hoe je iemand tot afwassen aanzet. En wat een gemiddelde Nederlandse familie op vakantie zoal nuttigt. Onze bijdrage aan deze families was dat wij iemand van het roken hebben afgeholpen en twee kids zonder angsten hebben leren slapen in een tentje; niet gering, vinden wij. En dat vond Daphne ook want als dank maakte zij een fraaie tekening voor ons.

We zitten nu dus weer in ons eentje in onze straat.
En ook dat is helemaal OK. Het opmerkelijke is wel dat de camping gisteravond de 'bonte avond' organiseerde terwijl inmiddels zovelen van hun doelgroep reeds huiswaarts waren gekeerd... 'Onze' camping ligt op een prachtige plek maar het management en veel medewerkers begrijpen werkelijk NIETS van kampeerklanten en hun vakantiegedrag. Wolter Kroes zong die avond voor weinig toehoorders en wij hoorden het gedreun gelaten aan.
Morgen is weer een nieuwe dag.

Ballentent

Aan de anonieme, gulle gever van de schoenendoos (maat 42 van het merk Pepe Jeans) vol golfballen die gisteravond bij onze tent is achtergelaten: HARTELIJK DANK! Ook namens mijn liefje.
Wij zullen ze met veel plezier verbruiken.

Ik kan mij echter ook voorstellen dat deze anonimiteit op den duur gaat vervelen dus als de persoon zich alsnog aan ons kenbaar wil maken, zal hij of zij op gepaste wijze door ons worden worden gefêteerd.
Wij wachten geduldig af...

Fukjoe

Onlangs overleed de Friese hardloopster Foekje Dillema op 81-jarige leeftijd.
's Avonds was op TV een interessante documentaire te zien over de atlete bij 'Andere Tijden Sport'. Ik kende haar geschiedenis niet maar vroeg mij wel af of deze Foekje een vrouw of een man was? Ze was namelijk bijzonder groot, met mannelijke kenmerken. Niet dat het mij iets zou uitmaken... 

In de uitzending kwam, naast familie van Foekje, een Engelse atlete aan het woord die vertelde dat zij toentertijd als vrouwelijke sporter moest wedijveren met mannen. Zij refereerde hiermee aan de Russische atleten die -net als Foekje- geen boegbeeld waren van vrouwelijkheid. Zij was ervan overtuigd dat ook Foekje een man was.

Nu is Foekje Dillema een enigszins lastige naam om uit te spreken maar voor ons, Hollanders is het goed te doen. Hoe anders lag dat echter voor deze Engelse voormalig atlete! In haar uitspraak werd 'Foekje' door klankwisseling 'Fuckyou' en 'Dillema' (klemtoon op de eerste lettergreep) werd 'Dilemma' (klemtoon op de tweede). Dilemma als in: niet precies weten wat... En zo onstond Fuckyou Dilemma. 

Elke keer dat de Engelse vrouw de Friese naam op haar manier uitsprak, werkte het op mijn lachspieren. En elke keer werd mijn reactie heftiger. Totdat ik uiteindelijk gierend van de lach op de bank lag. Sterker nog: ze hoefde de naam niet eens meer uit te spreken; eraan denken was voor mij al genoeg om onbedaarlijk te moeten lachen. Niet dat er qua thema iets te lachen viel, hoor. Maar stel je je een heel serieuze dame voor die 'upper British' spreekt en keurig gekapt en gekleed is (vanzelfsprekend met een veel te grote bril op). Deze keurige, serieuze vrouw had geen clue hoe ze klonk! Mijn gevoel voor ironie draaide overuren. Dat niemand van de uitzending haar attendeerde op de foutieve uitspraak... Zat daar boze opzet achter?

Mijn lachbui kwam niet voort uit leedvermaak. Filosoof Plato vond dat uit den boze, wij mogen ons niet inlaten met deze lage vorm van vermaak. En ik vind dat ook. Het kwam bij mij door het effect dat de foutieve uitspraak kreeg. Het verhaal van Foekje die Fuckyou werd, kreeg hierdoor op die avond een tragi-komische wending. Want triest was het zeker: de Friese atlete, in die tijd een grote concurrente van Fanny Blankers-Koen, werd in 1950 door de Koninklijke Nederlandse Atletiekunie na een seksetest (!) geschorst omdat ze geen vrouw zou zijn. Ze mocht niet naar de Olympische Spelen en werd uit de recordboeken van de Unie geschrapt.

Fanny Blankers-Koen en haar echtgenoot en trainer Jan Blankers speelden hierin een nooit opgehelderde rol. Blankers-Koen, heldin van de Olympische Spelen van 1948, probeerde de prestaties van Dillema aan het zicht te onttrekken met de suggestie dat ze eigenlijk een man was. "Ik loop niet tegen een vent", zei ze. Wat niet waar was want in de Tweede Wereldoorlog had ze door gebrek aan competitie wel degelijk tegen mannen gelopen (en gewonnen).

De documentairemakers voerden na het overlijden van Foekje met toestemming van de familie een DNA-test uit. En wat bleek? Ze was onterecht geschorst: ze was wel degelijk vrouw, zij het een bijzondere. Foekje was namelijk een vrouw met een zeker percentage mannelijk weefsel. Deze genetische variant staat populair bekend als 'mozaïek': een mens met zowel XX- (vrouwelijke) als XY- (mannelijke) chromosomen. En zo leidde de uitzending tot een postuuum eerherstel door de KNAU. Gerechtigheid, al kwam het voor de oude Friezin te laat.

Sterrenhemel

We waren dit weekend op bezoek bij vrienden in Zeeland. Zij wonen heel mooi: omringd door bossen, aan de rand van het duingebied. Net als wij, houden zij veel van de zilte zeelucht, de duinen en de golven. We gingen 's middags dan ook een wandeling maken door de duinen met als afsluiter een verfrissende duik in de zee.
Nu had ik al twee dagen (!) gezwommen in Kijkduin bij circa 19°C maar deze duik was toch echt van een andere orde: er waren heerlijke golven vanwege de wind van zee, er stond een zwakke aflandige onderstroom, er waren nauwelijks zwinkuilen op die plek, het water was glashelder -ik kon mijn voeten op de zandbodem zien- en de gevoelstemperatuur leek aanzienlijk hoger. Als een dolfijn dook ik door de golven.
Het was (ouderwets) moeilijk om het water te verlaten maar het gezwaai van mijn vrienden op het strand bracht mij uiteindelijk terug aan land. En wat voelde ik mij verfrist! Ik kan kort zijn over het omkleden-in-de-wind: het was een Bert Haanstra-film waardig. Ik bleek een kilo zwaarder van al het stuifzand dat in de zakken van mijn bermuda was gewaaid.


's Avonds zaten we in fleecetrui in de tuin, naast de open haard. Naarmate de avond vorderde, verschenen er steeds meer sterren aan de hemel. Als je zo in het hart van het Zeelandse duingebied bivakkeert, valt je het gemis aan lichtvervuiling op. Er waren geen overmatige lichtbronnen in de buurt: we waren ver van straatverlichting, van glastuinbouw en van andere verlichte objecten.
Zo goed als de vele sterren aan het firmament dan met het blote oog zijn waar te nemen... ik werd er stil van. Ik heb nog last van stijve nekspieren van het, met het hoofd in de nek naar boven staren. Ik zag het steelpannetje van de Kleine Beer met de Poolster aan het einde van het 'handvat'. Linksonder ervan, in het noordwesten, zag ik de Grote Beer; rechts van de Poolster dacht ik het W-vormige sterrenbeeld Cassiopeia te zien. Ik zag veel meer: sterrennevels, fonkelende sterren, kleurige sterren. Ik had echter geen idee waarnaar ik keek; ik zou zoveel meer willen herkennen!

Ongeveer tweeënhalf jaar geleden reisden wij met een campervan door Australië.
Uluru (ook wel Ayers Rock genoemd) was een van onze bestemmingen van die rondreis. Het is een reusachtige rotsformatie die ongeveer in het midden van Australië ligt; in het Northern Territory, een gebied dat wegens de rode kleur van de grond ook bekend staat als 'the red center'. Voor de lokale Aborigines -we worden niet meer geacht Aboriginals te zeggen- de Anangu, is Uluru een belangrijke religieuze plaats. De rots is verbonden met hun mythologie, de Tjukurpa, beter bekend als de Droomtijd. Alle facetten van de rots hebben een specifieke betekenis en zijn met elkaar verbonden via de mythologie in de Tjukurpa.
Wij hadden op de eerste avond na aankomst een openluchtdiner met zicht op Uluru geboekt. Het was een heldere, zwoele avond. Na het diner, mèt didgereedoomuziek, kwam een astronoom ons vergezellen; hij bracht verschillende soorten en maten sterrenkijkers mee die we mochten gebruiken. 'Down Under the Southern Stars' was een onvergetelijke kennismaking met de sterrenhemel van het zuidelijk halfrond. Ik herkende het Zuiderkruis zelf maar werd door de sterrenkundige gewezen op de Pleiaden (het Zevengesternte); ik zag in de duisternis om ons heen geen zeven maar honderden sterren op een hoop!
In Zeeland was het donker maar in de 'Outback' was helemaal geen licht dat afleidde. Het werd daardoor voor mij een hemels bezoek maar ook de sterrenhemel van ons eigen noordelijk halfrond in de afgelopen dagen vond ik schitterend.