Wekelijks krijg ik een nieuwe aflevering van ‘Oog’ toegestuurd van de Volkskrant-redactie. Deze week was het werk van de Nederlandse kunstenaar Tjebbe van Tijen. Het gaat over de openingsexpositie ‘Aan het Russische Hof’ van Hermitage Amsterdam, de Nederlandse dependance van staatsmuseum De Hermitage in Sint Petersburg (Rusland). Het museum zal haar Amsterdamse deuren op 20 juni voor het grote publiek openen. Van Tijen is van mening dat de expositie slechts de glitter & glamour, de zonnige zijde van het leven aan het Russische hof toont en dat vindt hij jammer. Letterlijk zegt hij het volgende: "het is te hopen dat de Hermitage in de toekomst ook uit de doofpotdelen van haar Russische schatkamers zal durven putten omdat een museum een plaats hoort te zijn van ‘meervoudige waarheid’." Dat vind ik mooi uitgedrukt. Wellicht zit in zijn hoop ook een beetje sensatiezucht. Er heeft zich nogal wat voorgedaan aan dat hof; denk aan de tsarenfamilie Romanov en aan Raspoetin. Maar ik vind Tijens uitspraak over het museum als plek van meervoudige waarheid een waarheid als een (enkele) koe. Ik denk sowieso dat dé waarheid niet bestaat. Waarheid heeft altijd meer gezichten. Dat weten we uit de literatuur, de politiek, de cultuur, het dagelijkse leven. Ook deze week was weer behoorlijk druk, vol sociale uitjes; bijna dagelijks kwamen er vrienden en familieleden op bezoek of legden wij bezoeken af. Vaak met hond snolliebollie als middelpunt. Ze is en blijft namelijk heel leuk om naar te kijken (maar ja, ik ben inmiddels een adept)!
Vandaag bezochten wij het Joods Historisch Museum in Amsterdam. Daar is tot 18 september de fototentoonstelling ‘Marokko’ te zien van de fotografen Elias Harrus en Pauline Prior. Harrus legde in de jaren ’50 van de vorige eeuw het Joodse leven in het zuiden van Marokko vast, vlak voor hun grootschalige emigratie naar Israël. In 2008 reisde Prior in opdracht van het JHM naar Marokko om te registreren wat er vandaag de dag over is van de eeuwenlange aanwezigheid van joden in het Atlasgebergte en de Sahara.
Ik voelde mij een heuse bofkont want wat is er leuker dan door Pauline zelf te worden rondgeleid. Het is een tentoonstelling met veel foto’s in een fraai verbouwd gebouw. Mijn eerste indrukken waren: ‘kleurrijk’ en ‘informatief’. Ik vond het boeiend om te lezen hoe Marokkaanse Berbers (moslims) en Marokkaanse Joden in het midden van de vorige eeuw in goede harmonie met elkaar samenleefden. Volgens conservatrice Julie Marthe Cohen, die de tentoonstelling samenstelde, kennen veel Marokkanen hun eigen geschiedenis niet. “Ze hebben er geen flauw benul van dat Marokkanen en Joden zo lang als broeders en zusters hebben samengeleefd.”
De foto’s van de beide fotografen zijn in schillen tentoongespreid waarbij de buitenste schil wordt gevormd door de foto’s van Pauline en de binnenste schil door de foto’s van Elias. De schillen en foto’s zijn voorzien van verklarende teksten. Hij fotografeerde rabbijnen, het joodse religieuze onderwijs, joodse feesten, vrouwen en hun huishoudelijke bezigheden, ontmoetingen met Berbers. Zij fotografeerde begraafplaatsen, tombes van heiligen, synagogen, voormalige Joodse schooltjes van de ‘Alliance Israélite Universelle’, maar levende vertegenwoordigers van de Joodse cultuur zijn er nauwelijks meer.
Pauline is als fotografe op haar best als zij mensen fotografeert. Zo heeft zij mooie foto’s gemaakt van de ‘hilloela’, een Marokkaans-Joodse viering van de sterfdag van rabbijnen die wonderen konden verrichten en na hun dood als heiligen worden vereerd. Oók door de (islamitische) Berbers! In de binnenste schil zijn authentieke films over het joodse leven in Marokko te zien. Mijn liefje zei mij bij het verlaten van het museum dat ze deze tentoonstelling graag had willen zien voordat wij zelf op reis gingen naar Marokko, in april van dit jaar. Dan hadden wij ongetwijfeld een aantal van de gefotografeerde locaties zelf bezocht. Voor iedereen die Marokko recent bezocht: het is een feest van herkenning. Voor eenieder die het land binnenkort gaat bezoeken: neem eens een voorproefje. Maar er zijn nog veel meer redenen om deze tentoonstelling te gaan zien. Een aanrader!
