Geveltoerisme

Toen wij ruim twee jaar geleden besloten een huis op Bali te kopen, dachten wij te weten wat ons ongeveer te wachten stond maar met terugwerkende kracht kan ik melden dat het niet echt het geval was. We dachten te weten waarmee we ons inlieten en hadden tevens enig begrip van de Zuid-Oost Aziatische manier van zaken doen. Al is de Indonesich/Balinese wetgeving geschoeid op Nederlands recht, het gaat er hier toch net iets anders aan toe. Maar een aantal dingen is hetzelfde: als je wilt bouwen, moet je beschikken over een bouwvergunning. Dat bewijs, het zogenaamde IMB bestaat uit een blauw plaatje en een officieel document. Wij kregen dat onlangs van de bouwer overhandigd, inclusief de handtekening van de hoogste man in Buleleng, de bupati.

Dat was voor ons een belangrijke eerste stap op weg naar formalisering van grond- en huisaankoop maar wij werden compleet verrast door de reactie van ons personeel! Toen wij het plaatje toonden, sprong ieder van hen direct op om ons te feliciteren. Handen werden geschut, gezichten lichtten op, woorden van opluchting werden gesproken. De tuinman meldde dat hij nu naar de bank kon voor een brommerlening. Ik liet die opmerking even bezinken. “Kon hij dan met een kopie van ons plaatje krediet krijgen?” Dat bleek niet het geval. Het plaatje betekent voor ieder van hen dat het huis blijft staan waar het staat en dat hun werkgelegenheid voor altijd is verzekerd. Wij, Westerlingen, denken dan: “toch alleen als je je werk goed doet?” Ra-ra, wie is de rareling hier...

Het was echter niet alleen eigenbelang, er was ook blijheid om het feit dat het bestaan van ons huis hiermee officieel werd. Vervolgens moest het blauwe plaatje wat hen betreft zo spoedig mogelijk aan de gevel worden bevestigd. Het was niet alleen asap, het moest ook zo hoog mogelijk worden aangebracht, met een lijm die het plaatje voor altijd op zijn plek houdt. Aldus geschiedde. Het is belangrijk dat bezoekende Balinese instanties het plaatje vanaf een zekere afstand kunnen zien. Die zekere afstand is wat ons betreft van achter de toegangspoort. Ketut, onze projectmanager, klom voor dat doel hoog op de bamboeladder. In eerste instantie zat het plaatje scheef en droop de lijm aan alle kanten op de gevel... In tweede instatie zit het plaatje daar nu keurig en rotsvast en is een stukje gevel bijgeverfd. We blijven propere Hollanders.

Dat rotsvaste geldt ook voor de schelpenrand aan de buitenzijde van onze poort. Ter afronding van het schelpenproject was op vrijdagochtend een tweede bezoek aan het strand van Patas noodzakelijk. We hadden op de terugreis van ons snorkelavontuur in Menjangan namelijk niet genoeg geraapt. Mijn liefje had toen de bel geluid en Ketut en ik hadden ons -mokkend- bij dat besluit neergelegd, in de wetenschap dat het niet voldoende zou zijn.Een tweede bezoek was dus nodig maar dat legde ons geen windeieren! De mooiste schelpen werden geraapt: twee schitterende lambis lambis, oesterschelpen in verschillende kleuren en maten, verschillende soorten kauri's in diverse maten, veelkleurige conussen, doopvont- en hartschelpen en nog vele andere soorten. Toen wij daar op het strand en in de branding liepen te rapen, kwam een lokale vrouw op mij af die wilde weten wat wij deden. Ik zei haar: 'schelpen rapen'. 'Oh, kerang', was haar respons. Zij had er zelf ook een aantal in de aanbieding. Of ik bereid was haar en haar vissersfamilie te steunen? Dat wilde ik wel. We liepen met haar het erf op waar een grote familie lag en zat te zitten. Ik kocht een kilo glanzende oliva-oliva's voor Rp. 60.000 ofwel € 0,42. Voor hen een bijproduct maar eentje die geld opbrengt, voor mij een fraaie aankoop.

Na twee uur rapen was ik de uitdroging nabij en ook mijn rug begon ernstig te protesteren vanwege 'de Patas scoop'. Hoog tijd om huiswaarts te keren! Met de tong op de schoenen arriveerde ik nèt op tijd voor de lunch: zelfgemaakte tomatensoep van Elsa; een van mijn favoriete lunchgerechten. Na anderhalf uur werken in de brandende zon was de klus geklaard. Je kon mij uitwringen. Ik was zelfs te moe voor een duik in het zwembed maar de douche bracht ook verfrissing. De buitengevel ziet er nu ook heel mooi uit, al zeg ik het zelf. Het is werk van bijna volleerde artiesten. We sloten het af met een high five. Daarmee komt het Bali-Belanda 'proyèk kerang' ten einde.

Knielen op een bed hibiscussen

Vandaag vieren mijn liefje en ik dat wij elkaar 21 jaar geleden leerden kennen. Eigenlijk vieren we vooral alles wat daarna met ons gebeurde. Een memorabele dag die we, zoals in voorgaande jaren, op toepasselijke wijze wensen te gedenken. De dag begon met de overhandiging van een kadootje aan het vroege ontbijt.

Voor mijn liefje had ik in de afgelopen weken een knielbankje laten vervaardigen, door de pa van onze eigen projectmanager Ketut. Zijn vader had eerder handdoekenrekjes en de kruidentuin voor ons gemaakt van bamboe. Het idee voor het tuinkrukje was ontstaan in Voorschoten, tijdens een logeerpartij in juni 2009. Daar had ik dagelijks verse aardbeien uit 'eigen' tuin geplukt, knielend op een lichtgewicht bankje dat tuinieren een peuleschil maakt. Ik bedacht mij dat zoiets ook bruikbaar kon zijn in een grote tropische tuin die dagelijks veel onderhoud behoeft.

Daarom verzocht ik Hugo de maten van het bankje door te geven zodat ik hier iets vergelijkbaars kon laten maken. Het oorspronkelijke bankje is van metaal, is inklapbaar, heeft ergonomisch verantwoorde afmetingen en een zachte schuimlaag waarop knieën en bips kunnen rusten. De maten werden doorgestuurd door Eilean, door mij liefkozend SnollieBollie genoemd omdat ze het met iedereen doet, inclusief muzelluf. Ondanks alles is en blijft ze mijn favoriete blonde labrador. De honden die hier rondlopen doen het dan weliswaar ook met jan en alleman maar ze kunnen geenszins tippen aan SB's uiterlijk en uitzonderlijke kwaliteiten.

De vraag was wel: hoe maak je zoiets in Bali?! Ze kunnen hier sowieso alles (na)maken... Het resultaat was iets vergelijkbaars maar toch heel anders. In goed Bahasa Indonesia heet dat 'sama-sama but different'. Pa Ketut maakte er werkelijks iets fraais van: een lichtgewicht maar solide bamboekrukje met gevlochten armsteunen waarop je je kunt opdrukken na onkruid te hebben verwijderd uit de bloemenborders of te hebben gesnoeid. Het krukje is op twee manieren te gebruiken: als lage zit en -omgekeerd- als hoge zit. Het kussentje bestaat hier uit gestapelde vloerkleedjes à raison van Rp. 8.000 ofwel €0,56 per stuk. Een diepte-investering.
Mijn liefje is er blij mee. Net als tuinman Arya die met glimmende ogen naar het krukje kijkt. Zijn grote, gespierde lichaam zal zich er met veel plezier op vlijen, zodra wij onze hielen hebben gelicht. Hij zit nu op een zelfgetimmerd kistje. Als het goed bevalt, laten we een tweede bijmaken.

Deze speciale dag vieren wij op het Gili Menjangan, het geliefde snorkeleiland aan de westkust van Bali. Er moest worden gekozen uit twee alternatieven: golfen op de Bali Handara Golfclub in Bedugul of snorkelen rondom Herteneiland. Mijn liefje is echter van mening dat haar port-a-cath, het chemoventiel, in de weg zit voor een goede swing. Dat uitje stellen wij dus nog even uit. De onderwaterwereld verwelkomde ons echter weer met al haar pracht en praal (zie foto's).

Ook Elsa had 's avonds bij thuiskomst een grote verrassing voor ons. Ze bereidde een overheerlijk gerecht, genaam Bebek Menyayad: krokant gebakken eend met heel veel kruiden en daardoor zeer smakelijk. Geserveerd met gele rijst in feestverpakking. En we kregen een toespraak aan tafel over gezondheid, geluk en liefde van alle personeelsleden. Ontroerend.

Dat alles was al kado genoeg maar mij vielen vandaag ook nog vele hibiskussen ten deel en ik mocht een uurtje schelpen rapen aan het strand van Patas. Die plek was ons aangeraden door de vader van Elsa, voormalig visserman. Welnu, het lag er opgetast! Ik genoot volop van het geluid van de branding over aangespoeld koraal. Het prachtige getingel heb ik nu nog in mijn oren zitten... De raapemmer raakte bijna vol dus het schelpenproject aan de buitenkant van onze poort kan deze week worden afgerond.
Geluk zit in kleine dingen. Mijn liefje en ik voelen ons grote bofkonten. We zetten zeer gelukkig een streepje bij op de muur. Dua puluh satu tahun: 21 jaar.

De poort bleef dicht...

Het was nog niet eerder voorgekomen tijdens dit verblijf op Bali: niemand kwam ons bezoeken of storen gisteren. Zondag is hier de vrije dag voor de meeste Balinezen maar tot nu toe klopte er altijd wel een onderhoudsman op de poortdeur. Sinds het onaangekondigde, onaangename bezoek van de kepala desa, de burgemeester, zit er een slot op de poortdeuren. En die deuren bleven gisteren potdicht!

De ganse dag hing er diepe rust over ons 'landgoed'. Het was een prachtige dag: blauwe lucht, blauwe zee, af en toe een briesje, de wolken bleven rondom de heuvelen achter het huis. Alleen het gefluit en gekwetter van vogels was hoorbaar. We ontdekken steeds meer soorten in onze tuin. Gisteren zagen wij voor het eerst twee hop-achtigen; middelgrote roodbruinige vogels met een enigszins lange snavel. Ik dacht ze te herkennen aan hun specifieke manier van vliegen. In Spanje hebben wij namelijk ook volop 'hupus'. Ik hoop dat ik binnenkort een betere blik op hen kan werpen. Wel hebben we inmiddels twee bontgekleurde bijenvangers, vele mussen en meesachtigen als vaste bezoekers op onze takken en ons grasveld. Plus veel overvliegende reigers en ibissen.
En we hoorden het gespetter van onszelf in het zwembad. Een van ons ging in 'evakostuum' te water. Een lang gekoesterde hoop. (Vanzelfsprekend zullen van dat heugelijke feit geen opnamen beschikbaar worden gesteld...) Het zwembadwater begint geleidelijk op te warmen. Ik vermoed dat het badwater in de zomermaanden met ijsblokjes zal moeten worden gekoeld maar in die maanden staat ook de Balizee tot onze beschikking ter afkoeling. Er werd niet in de tuin gewerkt. Ook op dat punt was er sprake van een vrije dag.
Bij het kopje koffie klonken de tere klanken van vioolconcerten van Mendelssohn en Bruch, uitgevoerd door Yehudi Menuhin en het Philarmonisch Orkest. Zondagmorgen Zonder Zorgen, om met Reve te spreken. Momenteel lees ik deel 1 van de Reve-biografie, geschreven door Nop Maas.

Aangezien ook het keukenpersoneel op zondag vrij is, zie je op die dag in de straten van omliggende dorpen en stadjes veel Westerlingen ronddolen op zoek naar hun restaurant van keuze. Het koken verleer je hier snel als je een goede kokkie hebt dus de meesten zoeken hun 'gerief' op die dag buiten de deur. Tijdens eerdere bezoeken deden wij aan dat schema mee. Nu niet. Wij blijven thans liever thuis, eindelijk samen!
Voor de lunch stond er Zwitserse raclette bij ons op het programma. In Lovina is er een Duitse bakkerswinkel die -naast Indonesische/Balinese producten- (versgebakken) Duits brood en allerlei andere Europese lekkernijen in zijn winkel heeft. Emmy's Princess gourmet- en steengrill werd uit de bijkeuken tevoorschijn gehaald, afgestoft, schoongesopt en op tafel gezet, inclusief bakjes en houten spatels. Mijn liefje had krielaardappelen gekookt en zelf haalde ik de pot met augurken en uitjes uit de koelkast toe maar!). Met een glaasje wijn erbij werd het een heerlijke lunch. Hiervan is wel een foto in de diashow opgenomen.

We kregen dit weekend van lokale ingewijden te horen dat er in mei 2010 een filiaal van Carrefour, het grote Franse warenhuisconcern, zal worden geopend in Singaraja, een stad op een half uur rijden van ons dorp. Wij vinden dat goed nieuws: we hoeven dan immers niet meer naar Denpasar voor 'grote boodschappen'. De kleine boodschappen blijven wij sowieso bij plaatselijke warungs (winkeltjes) doen.

De poort bleef gisteren gesloten totdat Made, onze beveiligingsman, zich voor zijn dienst meldde. Een unicum waarvan wij met volle teugen genoten. Een nieuwe prachtdag is inmiddels aangebroken. Blauw-blauw-blauw. Terwijl ik dit zit te typen -met een welriekende frangipani uit eigen tuin achter mijn oor- is de tuinman alweer gearriveerd. Hij maakt nu het zwembad schoon. Al dat weldadige zweet van gisteren verdwijnt in de stofzuigerslang... De poortdeur staat weer wagenwijd open. Selamat datang - hartelijk welkom!

De kraamvrouw

Nu de kruidentafel in onze tuin is geplaatst, bekommert mijn tuinkabouter (equivalent van mijn liefje) zich dagelijks om de kleine selectie zaden die momenteel wordt voorgetrokken in de rijke Balinese grond. Vanwege onze aanstaande terugkeer naar Spanje, hebben we slechts vier soorten geplant. De rest zullen wij gaan opkweken tijdens ons volgende verblijf. Deo volente. De zaadbakjes worden elke dag met argusogen bekeken: zien we al iets verschijnen?

Sinds kort fungeert de kruidentafel tevens als kraamkamer voor stekjes. Tuinkabouter werd daarmee tot kraamvrouw. Het 'zie je al iets komen?' krijgt daarmee een heel nieuwe betekenis. Ketut, onze tuinman, ontdekte onlangs tijdens het verwijderen van ongewenste grassprieten uit de bloemen- en plantenborders een piepkleine papaya-plant. Hij kwam zijn vondst verheugd aan ons tonen. Toen ik het iele stekje in die grote knuist zag, dacht ik maar één ding: die moet zo snel mogelijk naar de kraamkamer! Ook zijn chiliplantje (lombok) is inmiddels naar de couveuse overgebracht. De volgroeide exemplaren zijn uiteindelijk voor kokkie Elsa bestemd. Deze superhete variant is namelijk aan geen ander in deze huishouding besteed. Zodoende kijken we de stekjes met elkaar de grond uit.

Wat is ze leuk aan het worden... de kraamvrouw, welteverstaan. Dat vond ik al langer van haar (binnenkort tellen we er weer een jaartje samenzijn bij op) maar ik kan mijn ogen nu vaak niet van haar afhouden. Haar nieuwe uiterlijk fascineert mij. Hoe zal zij er straks uitzien? Alsof ik dat vernieuwingsproces kan versnellen door vaak en intens naar haar te kijken. Het korte haar staat haar goed en is van een wonderlijke kleurencombinatie: goudblond, donker en zilver. Boven de oren zie ik krullend haar en ze heeft vollere wenkbrauwen gekregen. Ze doet mij denken aan schrijfster Maria Goos en actrice Willeke van Ammelrooij, vrouwen bij wie enige tijd geleden ook borstkanker werd geconstateerd. Dames die tevens chemotherapie moesten ondergaan en daarmee hun haarbos verloren.

En dan haar nieuwe wimpers: die slaan alles - zowat letterlijk. Zij had ze nauwelijks vóór de medische behandeling maar nu?! Als ik haar recht in het gezicht aankijk, lijkt het alsof ze eye liner draagt. Het ooghaar is donker, zacht en weelderig. Als ik haar profiel bekijk, zie ik krullende wimperhaartjes. Het voelt een beetje als overspel, alsof er een nieuwe vrouw mijn leven is binnengestapt... Deze verboden vrucht is echter geheel toegestaan. Ik kan mij nog maar moeilijk haar kale hoofd van enkele maanden geleden voor de geest halen. Al was ook dat koppie van haar mij dierbaar.

Zojuist kwam de bezige bij zich weer even aan mij vertonen maar nu ging mijn aandacht vooral uit naar haar onderkant. In de tuin maakt zij er dagelijks een potje van: ze was niet van onze Balinese assistent-tuinman Koman te onderscheiden met die dikke laag modder op handen en voeten! Deze vorm van tuinieren is sterk therapeutisch. Voor beiden.
Ons personeel kwam met hun collega's in de buurhuizen overigens tot de conclusie dat onze tuin de mooiste is... Dat vinden de kraamvrouw en haar partner ook maar ja, dat zeg je al gauw van de eigen baby!

Balinees carnaval?

Er moest nog één groot stuk aan ons worden opgeleverd: de kruidentafel, 'meja bumbu'. Vanaf Lovina vertrok vandaag een kleine optocht die in de straten van het stadje nogal wat ophef veroorzaakte. Onze auto ging met knipperende lampen voorop, gevolgd door een kleine vrachtwagen met een 'rietgedekt geval' erop. Door menigeen werd gevraagd waar de 'pawai' was... waar deze optocht naartoe ging. Ook op Bali wordt op gezette tijden carnaval gevierd. Het antwoord van chauffeur Ketut was dan ook: 'di sana' (daar) - met gestrekte arm en brede glimlach! Dat is zoiets als onze 'immer gerade aus' tegen een Duitser die de weg vraagt.
De stoet -die het helaas moest doen zonder Miss Lovina- werd hier om 17.00 uur verwacht maar omdat het gevaarte hoog was, moesten menige laaghangende electriciteitskabel en vele bomen op de route zorgvuldig worden vermeden. Daardoor was de aankomst bij ons huis ruim na 18:00 uur. Waar mijn liefje en ik met smart op alles en iedereen stonden te wachten.

De kruidentafel was in de afgelopen maand vervaardigd door de vader van Ketut, op basis van een eigen ontwerp. Zoals tot nu toe, had Pa Ketut enige tijd nodig om zich het ontwerp en de idee erachter eigen te maken maar daarna ging hij voortvarend en kundig aan de slag. De meeste tijd werd besteed aan het drogen van de vers gekapte bamboe. De dwarsverbindingen zijn slimme constructies, er is kokosnoottouw gebruikt om de dikke bamboepalen bijeen te binden, het bed is gemaakt zoals de bodem van ons slaapkamerbed en er werden 34 panelen alang-alang gebruikt voor het dak. Zo onstond onze eigen kruidentuin-op-poten, mijn valentijnskado aan mijn liefje. Bij plaatsing werd door een van de tuinmannen gesuggereerd dat het een goede slaapplek zou zijn voor onze beveiligingsman... En inderdaad: een matras erin en klaar is Made!

De tafel is geheel van bamboe gemaakt, is 2 meter lang bij 1 meter breed en heeft een hoogte van... oeps... hoger dan onze toegangspoort?! Dat bleek slechts een klein probleem want dit is Bali: alles wordt uiteindelijk opgelost. Met tien mannen -met inbegrip van de tuinmannen van de buren- werd de tafel gekanteld en met zorg onder de poort door getild. Pa Ketut had iets toegevoegd: een kul-kul, een traditionele bel van bamboe. In de rijstvelden wordt die bel geluid als er sprake is van een goede oogst maar ook in geval van onraad.
In dit bed zullen in de toekomst eigen kruiden en specerijen worden gekweekt, zoals koriander en gember maar ook basilicum, bieslook en dille. In Nederland hadden wij in juni vorig jaar in een tuincentrum een grote hoeveelheid zaadjes gekocht, alsmede een lap 'worteldoek' die voor de bodem van de tafel was bestemd. Zaadjes en doek hadden wij in de zeecontainer naar Bali gestopt. Kokkie Elsa verheugt zich op de keukenkruiden uit eigen tuin.
Vanzelfsprekend moest er een biertje worden geschonken op de goede aflevering van de kruidentafel. Het gaat goed met de Bintang-omzet in ons dorp!

Morgen, Valentijnsdag, gaan mijn liefje en ik de kruidentuin met worteldoek bekleden, een eerste laag rijke Balinese aarde in de tafel scheppen en de eerste zaadjes in zogenaamde 'voortrekbakjes' (?!) uitzetten. De tuin wordt steeds tropischer, onze vingers worden groener en groener... Alaaf!

Maandag gehaktdag

Alhoewel we hier al ruim zeven weken wonen, gebeurt er dagelijks nog heel veel. Doorgaans vinden de grootste verrassingen op maandag plaats, op hari Senin. Enkele weken geleden introduceerde ik onze personeelsleden in de wereld van de Boom Town Rats. De band die wereldberoemd werd met het nummer 'I don't like mondays'. Inmiddels herkennen ze de klanken en woorden en moeten ze gniffelen als ik het liedje zing op maandag. Zij weten dan dat het -wederom- niet meezit met het begin van onze week!

Het was deze maandag niet anders. Zo begonnen we met donker, druilerig weer. In de nacht van zondag op maandag had onze beveiligingsman Made de hangende terrasmatten neergelaten om hevige regeninslag te voorkomen. Toen wij opstonden, leek het op een winterse dag in Nederland. Ik moest zelfs een lamp ontsteken in de kamer; iets dat ik hier niet eerder had meegemaakt. Het regende de gehele dag.
Ondanks het weer, moest ik een aantal boodschappen doen in Singaraja: foto's printen voor het thuisfront (van huis&tuin) en voor het personeel (van Melaspasin), brieven posten op het 'kantor pos', sleutels bijmaken van het nieuwe poortslot en het kapotte glas van een groot schilderij vervangen. De regen kwam nog steeds met bakken naar beneden en glibberend liepen Ketut, onze chauffeur en klusjesman en ik van winkel naar winkel. Het bezoek aan de sleutelman maakte op mij de grootste indruk: met een vijl, een bankschroef en een 'onbesneden' sleutel kopieerde hij volledig legaal onze nieuwe poortsleutel. Hij werkte subtiel aan het nieuwe sleutelprofiel en alle nieuwe exemplaren doen het onberispelijk! Ik waardeer dit edele handwerk.

Op maandag kregen wij tevens bezoek van de Quality Control-man van het bedrijf DUO dat onze huis- en terrasmeubelen leverde. Er was namelijk iets behoorlijk fout gegaan: vijf van de zes terrasstoelen hadden tenminste één te korte poot, onze ligbedden voor het terras waren in het verkeerde materiaal uitgevoerd en dat gold ook voor de sofa. De terrasstoelen waren in het gewenste materiaal, in de goede kleuren maar de ligbedden en sofa hadden wij oorspronkelijk besteld in 'silky white'. De verkoopmevrouw van DUO had een fout gemaakt met de materiaalcode. Er vond in de dagen voorafgaand aan de QC-maandag veel meer telefonisch contact plaats maar dat laat ik hier graag in het midden. Bij nader inzien vonden we de afgeleverde sofa- en ligmeubelen mooi uitgevoerd, op de mankepootterrasstoelen na. En raad eens hoe de aluminium-met-synthetisch-rattan terrasstoelen werden gerepareerd? Met een flinke tik van een houten plank op de stoelpoot... van de kwaliteitsmanager. We zijn nu eigenaar van vijf geopereerde stoelen. Nummer 6 bleek onherstelbaar beschadigd en wordt binnen een week vervangen.
Het goede nieuws is dat ons huis nu bijna af is want ook de schilderijen zijn inmiddels opgehangen door 'Bapak Listrik', meneer Eletriciteit (voorheen bekend als Mister Maybe) die in het bezit is van een betonboor. In de afgelopen weken werd hij een van mijn beste, betrouwbaarste werkmannen.

Op maandag zag ik op het Zuid-Oost Aziatische nieuws dat in buurland Maleisië binnenkort een jonge vrouw wordt veroordeeld tot stokslagen. Zij krijgt die brute bestraffing omdat zij twee jaar geleden werd betrapt op het drinken van bier op een terras. Mijn liefje drinkt er elke dag een aantal (maar zeker op maandag). Wat leven we toch in een vreemde, wrede wereld.

Aanstaande maandag zijn wij uitgenodigd voor de inwijdingsceremonie van het huis van Elsa (onze kokkie) en haar man Ketut. We hopen met hen dat het een heel goede maandag wordt! Wordt vervolgd.

Ongenode gasten (deel 2)

We kregen in de afgelopen weken zowel genode als ongenode gasten waarover ik in beide gevallen blogde. Dit blog is een vervolg op de 'Ongenoden', zij het deze keer in dierlijke vorm.
Wat te denken van de grote landkrab die zich stiekum rondom het zwembad had verstopt. Tuinman Ketut was heel duidelijk over een aanvaring met een krab-met-grote-scharen: als je teen of je vinger door zo'n schaar wordt gevangen, ben je dat lichaamsdeel kwijt. Het dier moest dus uit de tuin worden verwijderd. Balinezen hebben grote voeten. Van visdraad knoopte hij een lus die vakkundig om een van de scharen werd geslingerd. Good catch! Vervolgens werd het levende dier op het strand uitgelaten.


Niet lang daarna vonden wij een komodovaraan, een hagedis van niet geringe afmeting. Het dier was ongeveer 1.5 meter lang en bevond zich pal voor de strandingang naar onze tuin. In vergelijking tot de landkrab was dit een vangst van een andere orde. Deze hagedissensoort is de grootste ter wereld. Balinezen noemen dit dier ook wel een 'landkrokodil'. Naast ons is een braakliggend stuk land (nog wel) met een natuurlijke bron en veel bomen en struiken. Daarin kruipt zonder twijfel het favoriete hapje van deze varaan rond. Ik hoef dat niet te zien om het te geloven. Alhoewel een volwassen komodo geen natuurlijke vijanden heeft, was het dier wel dood. Volgens Banjarees politie-onderzoek bleek het dier door een misdrijf om het leven te zijn gekomen: de kop was ingeslagen. De hagedis behoort weliswaar niet tot de bedreigde diersoorten maar staat wel op de lijst van kwetsbare soorten. Ai. De meeste mensen moeten naar het Indonesische 'National Park Komodo' om een levende reuzehagedis te zien, wij hoeven alleen maar op ons terras te zitten. Ketut vertelde mij dat de varaan door de tuinman van de buren was opgeeïst: hij kwam uiteindelijk in zijn soep terecht... Sindsdien hebben wij een mini-tuinhek langs de zeewal staan. Ons gratis aangeboden door Gede, hoofd Timmerbedrijf.


De recentste ongenode gast was een slang die bij een van de waterpunten in onze tuin bleek te zitten. Mijn liefje en ik maakten een rondje door onze tuin, zoals we dagelijks meermalen doen. Rondkijkend, zag ik hier en daar wurgplanten. Zo noem ik ze in ieder geval. Het zijn planten die zich om palmen, struiken en bloemen wikkelen en de gastheer daarmee verstikken. Tenminste, dat is mijn theorie. Ik begon die wurgers te ontwarren en met wortel en al uit te trekken. Mijn liefje riep de tuinman erbij en vertelde hem dat dergelijke planten uit de tuin moeten worden verwijderd - daarbij het wurggebaar makend. Beeldender kon niet: ook Ketut ging direct op zoek en begon deze slingerplanten te verwijderen. We waren lekker en goed bezig.
Op een bepaald moment zag ik deze man van 90 kilo's lichtvoetig achteruitspringen. Hij was geschrokken van een levende slang. En wat voor een: een appelgroene gifslang met rode staartpunt. Een van de metselaars die bezig was het dak van het nieuwe tuinhuisje af te maken, liep over de muur naar de bewuste plek en gaf instructies van bovenaf. Met enkele slagen van een bamboestok werd een einde gemaakt aan het reptiel. Het betrof een 'green pit viper' ofwel 'Trimeresurus albolabris'. Deze slang wordt maximaal 1 meter lang maar hij kan snel toeslaan en dan is de ellende voor een mens niet te overzien: hij veroorzaakt inwendige bloedingen, onder andere in de hersenen. Bali kent minder dan tien inheemse giftige slangensoorten. Ondanks hun vreedzame Hindoeïstische geloof pakken Balinezen gevaarlijke dieren hard aan. Ik was er blij mee. Dergelijke gasten zijn hier niet welkom.

De honderden vlinders die dagelijks onze tuin bezoeken, de grote kleurrijke libellen die elke dag over het zwembad scheren, de vogels die steeds vaker in onze boomtoppen komen zitten... die zijn meer dan welkom! De nieuwe foto in de kop van mijn blog is van twee libellen die in een poeltje achter ons huis zaten.

Genode gasten

Er staat een doos Neuhaus-chocolade in een koelkast in Bali. Neuhaus, het oudste chocoladehuis van de wereld (1857) was de Belgische ontdekker van de praline. Het bedrijf noemt zichzelf om die reden 'créateur chocolatier' en daaraan is niets teveel gezegd!
Deze week werden mijn liefje en ik verblijd met een verrassingsbezoek van drie -bekende- familieleden van een vriendin. Twee van hen, met een woon- en werkverleden in Indonesië, verblijven jaarlijks in Bali om de kou in Europa te ontvluchten en te genieten van het Balinese leven. Nummer 3, een Hollandse die in België woont, ging eerder op bezoek bij vrienden in Thailand en besloot ook nog een bezoekje aan haar familieleden in Bali af te leggen. Kennelijk mocht een bezoek aan ons tijdens dat rondje Azië niet ontbreken. We waren dan ook aangenaam verrast toen wij een week geleden een mail kregen met de vraag of wij het leuk zouden vinden elkaar spontaan te zien. Ons antwoord was direct: “JA, natuurlijk!”
Een ontmoeting met bekenden op een plek in het buitenland heeft zo zijn charme en bovendien vonden wij het leuk ons nieuwe huis voor die ontmoeting open te stellen. Onze gasten verbleven in het Zuiden van het eiland, wij in het Noorden. Er moest dus een reis van 2.5 uur worden afgelegd voor dat doel. Rond de lunch reed hun auto onze oprijlaan op. Zo werden wij eigenaren van een goedgekoelde grote doos Neuhaus-pralines. Die had een halve wereldreis achter de rug en had zich heel goed gehouden (maar dat zal niet meer lang duren...)

Iedereen in ons huis had op dat moment al een halve werkdag achter de rug met zilver poetsen, kristallen glazen opwrijven, onderborden oppoetsen, het tafelkleed strijken, bloemen plukken, boeketten maken, tafel dekken, enzovoorts. Nee, de koningin zou niet meekomen maar vriendschap en gastvrouwschap zijn nu eenmaal belangrijk in ons leven. En niet in de laatste plaats: de lunch moesten worden (voor)bereid. Eerder hadden wij overleg gevoerd met Elsa, onze kokkie: moesten we hulp inschakelen of kon ze op eigen kracht een gezelschap van 5 smulpapen tevreden stellen? Dat wilde ze graag zelf doen en wat nog veel leuker was: ze zou puur Balinees koken. Ze ging nog een stap verder: ze zou nieuwe recepten gaan bereiden. Spraken wij vorige week nog over haar overheerlijke nasi-goreng-met, tijdens de lunch werden nasi kuning (gele rijst, voor feestelijke gelegenheden) gesnipperde kip met lombok, knapperige tempeh en tonijnkkoekjes met kokosnootrasp gepresenteerd. We waren vol lof over haar gedurfde keuze. Als dessert stond er tropisch fruit op het programma: jackfruit, doerian, mangostan en manga, opgediend in uitgeholde ananas.

De pralines staan nu met de restjes doerian in de koelkast. In dezelfde koelkast. Zelf ben ik dol op de smaak van deze tropische vrucht maar mijn liefje vindt zowel de geur als de smaak afschuwelijk. Uit consideratie eet ik de vrucht zelden maar tijdens de feestelijke lunch stond het als fruit op tafel. Zij is nu bevreesd dat die overheerlijke pralines de smaak van doerian zullen overnemen. Het wordt dus een race tegen elkaar en tegen de klok... Ook onze personeelsleden kregen een bonbon aangeboden die met luid gesmak werd verorberd. Dat is hier een goed teken. 'Enak sekali' (heel lekker).

Meer kadootjes stroomden deze week binnen: zo ontvingen wij gisteren een postpakketje met daarin het Van Dale Mini-woordenboek Indonesisch-Nederlands/Nederlands-Indonesisch van Diederik en vandaag kregen wij van de gehelmde postbode een aangetekend pakket overhandigd van Bernadette met daarin Hollandse kaas voor ons en een pakje voor Elsa. Ze showt haar nieuwe schort trots voor de foto. Hulde aan onze driesterrenkokkie, dank aan alle vrienden voor hun kado's en een luid gejuich omdat de postbestelling werkt!

Ongenode gasten

In Nederland moet je minstens 100 jaar oud worden om huisbezoek van de burgemeester te krijgen. In Bali ligt dat anders: op donderdag jongstleden werden wij verrast door een grote delegatie. Mijn liefje en ik liepen op dat moment gemoedelijk een rondje door onze fraaie, tropische tuin toen Elsa, onze huishoudster ons kwam waarschuwen. Er stonden mannen in onze huiskamer en zij wist niet wie zij waren. Wij liepen het huis in en troffen daar een flink aantal mannen in bruine uniformen. Het zag er officieel uit.

Nu houden mijn liefje en ik niet van uniformen en al helemaal niet in Zuid-Oost Azië. Daar ook wij geen idee hadden van wie ons bezocht en de reden van hun bezoek, hielden wij ons gedeisd. Een kleine, dikke -ogenschijnlijk onaaardige- man in donkerbruin uniform met een pet op zat ongenood onderuitgezakt op een van onze terrasstoelen. Hij vroeg naar onze visumpapieren. Die werden subiet gehaald en bestudeerd. Ik constateerde dat ons doorgaans pittige personeel nogal ondergeschikt deed... Er werden vragen gesteld: “Hoe lang waren wij er? Hoe lang zouden wij blijven? Hoeveel personeel hebben wij? Waar komen ze vandaan?” De dikke man was onder andere vergezeld van een kleine vrouw met een grote ordner onder de arm. In een Mexicaanse schaal op onze terrastafel lagen kleurrijke steentjes uitgestald. Ik zag dat de vrouw haar ogen er niet van kon afhouden. Tenslotte won haar nieuwsgierigheid het van haar zelfbeheersing: gretig pakte ze enkele steentjes van de schaal, bekeek ze stuk voor stuk, besprak ze en leek even te twijfelen of ze ze terug zou leggen. De dikke bruinhemd deed ook mee aan het experiment. Ik kon niet geloven dat ze zo ongegeneerd handelden?!

Dachten wij dat we bezoek kregen van de plaatselijke politie met hun administratieve maffia, het bleek de kepala desa te zijn: de burgemeester van het dorp met enkele van zijn hoogwaardigheidsbekleders. Slechts één persoon was niet in uniform. Een van hen, bij nader inzien het hoofd van de politie, liep de keuken in. Met Elsa en mij in zijn kielzog. Hij wenste een glaasje water en dat kreeg hij. Als 'small talk' merkte hij op dat Balinezen kleine mensen zijn. Kennelijk was hem in het oog gesproken dat mijn liefje en ik boven hen uit torenen (kun je nagaan)... Ik lachte hem toe als een boer met kiespijn. Toen eenmaal duidelijk was dat de onaardige dikkerd onze burgervader was, kon ik mijn opeengeperste lippen net vormen voor de zin: 'senang bertemu anda', prettig kennis te maken. Van harte ging dat niet, helaas. Zijn bedoelingen zouden goed zijn: mochten wij problemen hebben dan konden wij ons te allen tijde tot hem wenden. Ik vond het bezoek eerder intimiderend dan informatief en ik was blij dat de man niet was uitgenodigd voor onze inwijdingsceremenie!

Dat was nog niet alles: het Indonesische electriciteitsbedrijf PLN besloot afgelopen week de electriciteitsmast, die op enkele meters van onze poort staat, te verplaatsen. Electriciteitsdraden gaan hier nog door de lucht. Dat was 10 jaar geleden in Spanje ook zo. Sinds de aanleg van het tweede pad achter ons huis (zie blog getiteld 'De pijp van M.' van 20 januari jongstleden) was geconstateerd dat de mast letterlijk in de weg staat. De Indonesische wetgeving bepaalt dat er geen electriciteitspalen mogen staan tussen twee wegen. Dat is te begrijpen, al gaat het hier niet om snelwegen zoals op de foto is te zien. Dat de paal van positie zou moeten veranderen, leek een gegeven. Wij stelden aan medewerkers van het bedrijf voor om de mast achter de tweede weg te plaatsten, weg van onze toegangspoort. Dat bleek eenvoudiger gezegd dan gedaan. Toen dat niet werkte, bedachten wij dat het pad achter ons huis, dat geen doorgaande weg is, kon worden omgetoverd tot buitentuin. Zo zou geen sprake meer zijn van twee wegen en kon de paal blijven staan. Ketut de tuinman had op ons verzoek het begin van de buitentuin al met stenen gemarkeerd... Om een heel-heel lang en vervelend verhaal, van vele dagen energie- en tijdverlies, kort te maken: het lukte ons niet enkele personen van dat eenvoudige idee te overtuigen. De paal staat nu toch bij de achtergevel. Weliswaar niet meer ìn de achterwand op de plek van een van onze poortlampen zoals oorspronkelijk de bedoeling leek, maar iets ter linkerzijde van de ingang. Mannen uit Java kwamen de rotklus handmatig klaren. Ze wisten dat we hadden tegengesputterd dus ik zei dat ik foto's maakte voor de 'koran Bali Post', de krant van het eiland.
Ik wijt deze misser vooral aan een gebrek aan communicatie en samenwerking tussen partijen. Het positieve aan deze kwestie is wel dat we binnenkort electriciteit krijgen. Denken we. We weten nu uit eigen ervaring: het is lastig zaken doen in Bali, Indonesië. We nemen het de welwillende, hardwerkende Balinezen niet kwalijk; daarvan zijn er gelukkig veel. Helaas ook een aantal van het onwelwillende soort. Desalniettemin blijft Bali voor ons een prachteiland.