Over panties, pakjes en pumps

Terug in de tijd, met een deel van mijn team

Vandaag is het 15 jaar geleden dat ik stopte met werken. Mijn laatste boeiende maar intensieve baan bij de Engelse variant van Schiphol (BAA-T5) zat erop. Mijn liefje stopte na ruim 30 jaar noeste arbeid bij een internationaal telecombedrijf -standplaats Londen- en ik deed met haar mee. Uit solidariteit. Ik dankte mijn inspirerende Ierse baas Sharon, nam mijn belangrijkste klant voor de laatste keer uit eten, zei snikkend “farewell” tegen mijn enthousiaste internationale team van ervaren en minder ervaren bedrijfsadviseurs. 

In de achtertuin van Caversham Heights (graafschap Berkshire) stak ik, na een spraakmakend feestje met collega’s, buren en kennissen, mijn panties in de fik en hing mijn zakelijke outfit aan de wilgen. Voorgoed. Iedereen met wie ik in de voorgaande jaren samenwerkte, verwachtte mij binnen enkele maanden terug op kantoor. Ze konden zich een workaholic als ik niet voorstellen zonder werk. Het liep anders. Wij vulden dat zwarte gat goed op.

Die dag koos ik destijds bewust vanwege de symboliek: stoppen met betaalde arbeid op de Dag van de Arbeid. Dit internationale evenement begon in 1889 als herdenking van de moord op demonstrerende stakers in Chicago (1888). Zij waren de eersten die een rode vlag meedroegen. Van één ding ben ik zeker: al is het in veel landen een vrije dag (ook hier), deze dag zal heel anders worden beleefd dan in voorgaande jaren...

Ik realiseer mij al jarenlang dat ik een bofkont ben. Vrij zijn om te doen en te laten wat je wilt, geen wekker hoeven zetten, elke dag teenslippers en een korte broek kunnen dragen en veel tijd hebben voor niksen, hobby’s en mensen is een groot goed. Groter dan ik ooit dacht. De waarde ervan is niet in geld uit te drukken; daar kwam ik snel achter. Onze bankkaarten doen het sindsdien nog steeds, het pensioen van mijn liefje komt inmiddels maandelijks binnen, we hebben geen schulden en relatief lage maandelijkse kosten. Bovendien zijn we samen, behoorlijk gezond en woonachtig op een zonnige plek. Kom er eens om! Ten tijde van de coronacrisis voel ik die mazzel nóg vaker en intenser.

Vorige maand verloren 17.000 mensen in Nederland hun baan. Kun je de hypotheek nog wel betalen? De huur? Je gezin onderhouden? Wanneer vind je weer een nieuwe baan? Wanneer gaat het gewone leven weer door? Prangende kwesties.

Het aantal nieuwe WW-uitkeringen liep in Nederland met meer dan 38.000 (ofwel 42%) op tot 250.000 lopende WW-uitkeringen. Het zijn vooral personen jonger dan 25 jaar die hun toevlucht tot deze regeling namen. Het officiële werkloosheidscijfer bleef echter stabiel: 2.9% van de beroepsbevolking. Dit komt omdat lang niet iedereen die stopt met betaald werk meteen als werkloze wordt aangemerkt. Veel van hen gaan namelijk niet direct op zoek naar een nieuwe baan of zijn niet meteen beschikbaar voor nieuw werk. Statistici rekenen ze daarom niet tot de beroepsbevolking. Het CBS houdt het totaal aantal werklozen voorlopig op 273.000 personen.

Hoe anders klinken de werkloosheidscijfers in mijn tweede Vaderland. 900.000 personen in Spanje verloren hun baan in de eerste 20 dagen van deze coronacrisis; het hoogste aantal ooit. In december 2019 stond het aantal geregistreerde werklozen nog op tot 3.5 miljoen. Dat komt neer op een werkloosheidspercentage van 13.2% volgens het Spaanse Bureau voor Statistiek INE. Dat zal later dit jaar naar verwachting verder stijgen naar 20% volgens een recent IMF-rapport (‘World Economic Outlook April 2020’). Het land is hard op weg naar de grootste economische depressie sinds 1929. Voor vandaag riep de grootste vakbond in Spanje zijn leden op de straat op te gaan om te protesteren en op te roepen tot meer banen. Da’s verstandig! Niet alleen zitten we nog in lockdown, door de mars op Internationale Vrouwendag (8 maart j.l.) verspreidde het virus zich razendsnel en dodelijk.

Bruto Binnenlands Product is de maatstaf voor welvaart in een land. Het is de som van consumentenbestedingen, investeringen en de waarde van de export minus de waarde van geïmporteerde goederen. BBP in de Eurozone zal dit jaar vanwege covid-19 voor de meeste landen naar verwachting met gemiddeld 7.5% dalen, aldus het eerdergenoemde IMF-rapport. Voor Spanje voorspelt men dit jaar een daling van 8%. Wereldwijd zal het BBP vanwege deze crisis naar verwachting dalen met 3%.

Hoezeer solidariteit mij na aan het hart ligt en hoezeer ik houd van mijn nieuwe thuisland Spanje, ik was het eens met Wopke Hoekstra. De Nederlandse minister van Financiën had een punt. Niet vanwege zijn toon en weinig empathische aanpak maar wel vanwege de strekking van zijn verhaal. Landen in de Eurozone moeten zeker solidair zijn met elkaar in tijden van crisis. Extra hulp aan de zwaarst getroffen volkeren in de EU om hun nood te lenigen vind ik een no brainer. Dat neemt niet weg dat er wat mij betreft wel voorwaarden (zoals hervormingseisen) mogen worden gesteld aan krediethulp uit een noodfonds.

Foto: ANP

Nederland had de economie tot voor kort goed op orde, er waren financiële buffers. Daaraan gingen jarenlange bezuinigingen en andere harde maatregelen vooraf. Die nationale begrotingsdiscipline vind ik te roemen. Vergelijk dat eens met de situatie in andere (zuidelijker gelegen) landen van de EU! Volgens de Unie mag het begrotingstekort per land niet hoger uitvallen dan 3% van het BBP. Nederland houdt zich aan die regel en kent al jaren achtereen een begrotingsoverschot terwijl buurlanden als België, Frankrijk, Spanje, Portugal en Italië jaar na jaar begrotingstekorten vertonen en er weinig aan lijken te doen. Hoe solidair is dat dan?! Je had mijn liefje moeten horen foeteren toen de Spaanse premier namens zijn land vroeg om gratis geld zonder voorwaarde.  

Wat meespeelt is dat Spanje al jarenlang de dubieuze eer heeft bij de meest corrupte landen van Europa te behoren. Dat bleek afgelopen weekend weer eens uit een rapport in opdracht van de Europese Commissie. Die corruptie is grotendeels te wijten aan een falend controlesysteem op het financiële beleid van Spaanse politieke partijen. Afgezien hiervan, baren de omkopingspraktijken bij openbare aanbestedingen, met name in de bouw en de afvalverwerking, en het gebrek aan transparantie bij regionale overheden en gemeenten de grootste zorgen; nog steeds. Corrupte ambtenaren op alle niveaus en binnen alle bestuurlijke organisaties blijken het niet zo nauw te nemen met de bestemming van overheidsgeld. Dan is het toch begrijpelijk dat grote zakken EU-geld niet onvoorwaardelijk kunnen wordt uitgedeeld?! Zelfs mijn Spaanse overbuurman is het daarmee eens. Nou ja, ik vroeg het hem nog niet… (maar ben dat wel van plan).

Het Nederlandse parlement wil geen schuldendeling, de regering evenmin; eurobonds waren en zijn uit den boze. ‘Gezamenlijk schulden maken is geen teken van internationale solidariteit’ was de strekking en ‘de Eurozone is geen transferunie’ was een andere uitspraak die ik optekende. Mijn liefje en ik knikten mee. Klopt als een zwerende vinger. Zij en ik mogen af en toe voor salonsocialisten worden uitgemaakt, oans bin zunig!

Ook aan de andere kant van de Atlantische oceaan is het hommeles. In de Verenigde Staten verloren 30 miljoen werknemers in zes weken tijd hun baan; dat komt neer op ruim 19% van de beroepsbevolking. Dat is niet eens het gehele verhaal. Miljoenen Amerikanen blijken nog steeds te wachten op een uitkering omdat lokale overheden zijn overweldigd door het onbehapbaar grote aantal aanvragen. Freelancers, zzp‘ers en mensen met een nulurencontract die eveneens hun baan verloren, zijn niet meegerekend in die cijfers omdat zij geen recht hebben op een uitkering. Wat een land, wat een armoede... ‘The Land of the Free and the Home of the Brave’? Ik vind dat al heel lang niet. Het heeft momenteel veel weg van een derdewereldland. Met de grootste SUV in een kilometerslange rij voor de voedselbanken, er zijn zelfs al voedseltekorten in het hele land. De coronacrisis legde ook daar het falen van het Amerikaanse maatschappelijke en economische systeem bloot.

In de eerste drie maanden van 2020 gingen wereldwijd 130 miljoen voltijdbanen verloren ten opzichte van vorig jaar. De Internationale Arbeidsorganisatie (ILO) voorspelde recent dat in het tweede kwartaal van 2020 door de coronacrisis wereldwijd 350 miljoen voltijdbanen verloren zullen gaan. 436 miljoen bedrijven lopen een groot risico op verstoring als gevolg van de coronamaatregelen. 1.6 miljard mensen die wereldwijde in de ‘informele economie’ werken, zullen naar verwachting hun baan verliezen. (Onder dat begrip worden wettelijke en onwettelijke economische activiteiten gerekend die niet in de officiële cijfers tot uitdrukking komen.)

De periode na de afvlakking van de curves zou een goed moment zijn om de gang van zaken in de wereld drastisch te herzien. Het Nieuwe Normaal biedt kansen. Als ex-consultant in veranderingsmanagement las en sprak ik vaak met collega’s en opdrachtgevers over de “paradigm shift”. Deze paradigmaverschuiving is een ontwikkeling in de wetenschap die leidt tot een dramatisch ander beeld van de werkelijkheid. Deze pandemie lijkt mij hét moment daarvoor!

Het heropstarten van de samenleving zou straks moeten gebeuren vanuit meer sociale rechtvaardigheid. Minderbedeelden moeten een extra steuntje in de rug krijgen. Een herwaardering van banen in de zorg en het onderwijs met de daarmee samenhangende blijken van waardering lijken mij een vereiste. Ook zou ik het een goede zaak vinden als er een positievere beweging ontstaat voor een basisinkomen voor bepaalde groepen, onder bepaalde voorwaarden.

Ik denk ook dat er een herijking van de rol van de overheid moet plaatsvinden. Die moet in de toekomst eerder meer burgerzaken goed gaan regelen dan minder. (De nadruk ligt op het woord goed!) De mate van privatisering in basisvoorzieningen schoot door, wat mij betreft. Dat moet opnieuw worden gekalibreerd. Er zou tevens meer inspanning moeten worden gestopt in het opzetten van nationale en/of regionale supply chains waardoor een land minder afhankelijk wordt van verre buitenlanden. Alleen niet à al Trump’s ‘America First’. Een pandemie stopt niet bij de landsgrenzen dus in tijden van crisis moeten we juist meer en beter samenwerken.

Een medisch historicus van Yale-universiteit noemde corona “typisch een ziekte van de globalisering”, zo las ik in De Volkskrant. Deze Frank Snowden pleit voor meer internationale samenwerking om toekomstige pandemieën te voorkomen. Mens en microbe zijn verwikkeld in een Darwiniaans gevecht om te overleven. Virussen, bacteriën en andere micro-organismen zijn thans duidelijk in het voordeel. De wereld telt er naar schatting een quintiljoen; dat is een 1 met 30 nullen… Er staat ons nog heel wat te wachten!

We zien in Spanje en de VS hoezeer ongelijkheid in de afgelopen jaren toenam; voor mensen en bedrijven. Zo wonen werklozen en mensen die werkzaam zijn in de informele economie in Spanje in slechte buurten en slechte woningen. Thuisblijven werd voor hen veel ondragelijker dan voor ons. Door het stricte huisarrest nam het aantal moorden door huiselijk geweld op vrouwen sterk toe. Minderbedeelden die voor covid-19 al arm waren, worden het erna nóg meer. En als je je geen gezondheidszorg kunt veroorloven en je hebt dringend zorg nodig, ga je in het Amerika van Trump dood aan corona; of je nu jong of oud bent, zonder of met onderliggend lijden. Er overleden daar reeds 62.996 personen maar dat werkelijke aantal moet hoger liggen want het aantal sterfgevallen in verzorgings- en bejaardentehuizen is niet opgenomen in de officiële cijfers. 

Rijken in de wereld werden rijker in de afgelopen decennia, de rest werd armer en minder kansrijk. Recent las ik -in nationale en internationale kranten- dat alleen bedrijven met een maatschappelijk relevante functie door een geldschietende overheid moeten worden gesteund en dat bedrijven die slechts uit zijn op winst en dividend voor aandeelhouders het zelf maar moeten zien op te lossen. Een aansprekend idee, wat mij betreft.

Illustratie: Collignon

De Spaanse regering kwam eerder deze week met een exit-strategie in vier fasen. Het plan is hier en daar nog wel onduidelijk en heeft open eindjes maar er zit schot in openstelling van de maatschappij. Wij mogen vanaf morgen weer naar buiten voor een wandeling of buitensport. Ik vind het wel een domper dat er tijdsloten zijn per leeftijdscategorie… In onze woonwijk zouden die niet aan de orde zijn (geen oord met meer dan 5.000 inwoners) maar in het grotere Pilar wel. Geen idee waaraan we ons hier nu moeten houden. We gaan het maar uitproberen. De noodzaak van het dragen van mondkapjes wordt niet aangegeven, wel is bekend dat we voorlopig niet de provinciegrens over mogen. Tegelijkertijd is ons gemeentebestuur druk doende met een uitgebreid plan om de lokale stranden weer te openen. Als er geen terugval komt in het dalend aantal besmettingen en coronadoden, zal dit land over acht weken klaar zijn voor het nieuwe normaal.

Dit wordt een van mijn laatste blogs die covid-19 en huisarrest tot hoofdonderwerpen hebben. Het zal voorlopig wel een item blijven in de wereld en in mijn leven speciaal maar nu we hier weer naar buiten mogen, komt er iets meer lucht en blik op andere zaken.